Nerdy Nocą (kya)

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część szósta. Tej nocy obserwujemy zachód epoki brązu na wschodnim wybrzeżu morza.

1280 r. p.n.e.

Stolica Egiptu w Pi-Ramesses. Przyglądamy się bliżej Ramzesowi II i czytamy dla niego poezję Shelleya. Wielki władca, wojownik, budowniczy kolosalnych posągów, przebijacz numerów seryjnych i rekordzista festiwali. Jedyny faraon z paszportem.

1213 r. p.n.e.

Faraon Merenptah i pierwsza wzmianka o Izraelu. Przegląd istotnych w tej chwili krajów na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego: cywilizacja mykeńska, imperium Hetytów, Asyria, królestwa w Lewancie (Fenicja, Ugarit) i Kanaanie, Babilon, Elam, Egipt, Cypr. Drobne napięcia w rodzaju wojny trojańskiej. Kwitnący handel i współczesne odkrycia archeologii podwodnej. Wrak z Uluburun i znakomitości handlowe z dna morza. Omawiamy znaczenie cyny.

1177 r. p.n.e.

Polecamy książkę prof. Erica H, Cline'a "1177 B.C.: The Year Civilization Collapsed (Turning Points in Ancient History)". Starcie Ramzesa III z Ludami Morza. Jak sypią się kolejne kraje? Opuszczone pałace w Mykenach i ewidentna zmiana kultury. Upadek miast Hetytów, ewakuacje, pożary i wojny. Upadek niezależnego państwa na Cyprze. Błyskawiczne poskładanie państw północnego Lewantu. Historia z listów z Ugarit. Spalone miasta w Kanaanie i nowe ludy na terenie. Pierwsze podejrzenia Ludów Lądu. Babilon jak zwykle nie ma szczęścia, ciągle najazdy. Król Elamu, Szutruk Nahhunte, przychodzi z pretensjami do tronu. Gdzie jest dobrze? Elam, Asyria i szczyt cywilizacji Fenicji. Aramejczycy i Filistyni. Na scenie oficjalnie pojawiają się Izraelici. Poznajmy Ludy Morza. Inskrypcja z Medinet Habu. Zawirowania klimatyczne? Wulkan Hekla. Załamanie handlu. Nowy rodzaj miecza Naue II i jego konsekwencje społeczno-polityczne. Rewolta w Hazor w Kanaanie.

1100 r. p.n.e.

Podsumowanie powodów załamania. Co klękło, co powstanie na zgliszczach? Przed nami Trzeci Okres Przejściowy w Egipcie, początki antycznej Grecji, na horyzoncie Persja. Jeszcze jeden ważny wynalazek epoki brązu — alfabet Fenicjan. Trochę o żelazie. Zapowiedź następnego odcinka i nowych miejsc, do których zaczniemy zaglądać. Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2019.07.28 / 2019.08.04

Tej nocy Kuba wrócił z wyprawy, by opowiedzieć, jak wyposażył się na wycieczki piesze, dokąd łazi i co z tego ma, a także powspominać przygody z tras w Szkocji i Irlandii. Ręka w gipsie, inspiracja w kinie. Jakie są opcje nie-surwiwalowo-harcersko-komando? Wybieramy zegarek.

Część sprzętowa

Zakupy podstawowe

Poznajemy ulubiony sklep Kuby — Sklep Podróżnika. Na co zwracać uwagę, wybierając plecak? Paski, przyleganie, miejsce na bukłak, komory. Liczne anegdoty związane z niedopatrzeniami podczas zakupów. Zgadujemy, czym się różni hiking od trekkingu i backpackingu. Materac czy karimata? Lekki namiot z odrobiną luksusu (im lżejszy, tym droższy). Uwaga na meszki! Śpiwór — puch czy syntetyk? Polska duma narodowa z pierza. Poduszka? Jak to wszystko wybrać i przetestować na sucho? Dobieramy sakwy kajakowe i rozmieszczamy sensownie przedmioty w plecaku. Okulary przeciwsłoneczne, sposoby nakładania kremu i rękawiczki ferratowe. Dobra latarka. Jak odstraszyć jelenie z namiotu? Kijki, nodric walking i kilka rodzajów nakładek. Dygresja na wypadek spowodowany użyciem niewłaściwej. Na co patrzeć, żeby nie wdepnąć w kupę lub kłopoty? Wybieramy broń i kompletujemy apteczkę na okoliczność przykładowych problemów. Wyciągamy kleszcza, oglądamy odparzenia, walczymy z rozwolnieniem i wyziębieniem. Operujemy pęcherz, oglądamy palce i paznokcie stóp. Dopakowujemy igłę i nitkę, taśmę do łatania namiotów i powerbank.

Ciuchy na wędrówki i coś do żarcia

Przymierzamy, testujemy i suszymy buty. Omawiamy włókna odzieży trekkingowej. Wybieramy skarpetki i majtki, pakujemy kalesony. Czapka przeciw owadom i przegrzaniu! Jak zorganizować butlę gazową? Liofilizowane pyszności. Ile mieć żarcia przy sobie i jak żywić się inaczej niż z plecaka? Ze sporkiem, bez talerza. Przygoda z kurkami. Dodatkowe usługi transportowe w trasie. Odzież przeciwdeszczowa.

Część turystyczna

Szkocki szlak Rob Roy Way, 150 km w sześć dni. Jak Kuba dzieli i planuje trasę? Odległości, profil trasy, przewyższenia. Trening za dzieciaka i przed czterdziestką, wprawki w Polsce przed wyjazdem do Szkocji. Zrzucanie kilogramów przed wyjazdem i dbanie o kondycję. Rozgrzewka czy rozciąganie? Przygotowanie fizyczne do wycieczki szlakowej. Irlandzki szlak Kerry Way, 210 km w osiem dni. Highland hospitality, subiektywne porównanie gościnności szkockiej i irlandzkiej. Ciekawe spotkania w trasie. Kuba podsumowuje błędy, które zrobił na początku przygody z łażeniem. Szlak Great Glen Way z Fort William do Inverness, 160 km w 5,5 dnia. Jak wymawiać "Loch Ness"? Koronny szlak West Highland Way z Milngavie, 154 km w sześć dni. Kilka pouczających przygód! Jakie ubrania Kuba pakuje na trekking? Jak pachnie podkoszulek rano?

Gdzie znaleźć trasę dla siebie

• Precyzyjne mapy z lokalizacją GPS: walkhighlands,
• Visit Scotland,
• Warto zajrzeć — również Szkocja: Scotland's Great Trails,
• Irlandia — oficjalna strona dla hikerów (i nie tylko): Irish Trails,
• Irlandia — strona z przewodnikami po trasach (tutaj: Kerry Way).

Dopakowujemy kompas. Sprawdzamy oznaczenia oficjalnych szlaków i prognozę pogody.

Przeloty, miasta i noclegi

Porównujemy infrastrukturę noclegową. Rodzaje kempingów. Ceny lotów i nadawania bagażu z Warszawy. Zaglądamy do Edynburga, Glasgow i St Andrews. Koszt noclegów najtańszych i najwygodniejszych. Kempingi i czego można się tam spodziewać. Bed and breakfast. Dygresja na brytyjską telewizję. Przyjemne niespodzianki w gospodarstwach agroturystycznych. Dopakowujemy ręcznik trekkingowy i kosmetyczkę! Hostele (bunkhausy) i popularne sieci sklepów. Przyjemne śniadania. Czy dopakować zatyczki do uszu? Hotele i odrobina luksusu. Ile mieć przy sobie gotówki? Porady i przestrogi dla chcących spróbować trekkingu. Dramatyczne reakcje organizmu po przemęczeniu, zaskakujące przygody z przegrzaniem. Ile warstw mieć na sobie podczas akcji i w spoczynku? Jak wyliczyć odpowiedni dla siebie zapas wody? Czy da się schudnąć na wyprawie? Z czego składa się full scottish breakfast? Jak sobie dogadzać? Co jest fajnego w chodzeniu samotnie? Co zrobić, kiedy doskwiera brak ludzi? Spotkanie z owcą. Dopakowujemy glowstick. Szerokiej drogi! Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Kupimy sobie termos. 2019.07.31 / 2019.09.17

Tej nocy rozpoczynamy podróż w kosmos tropem radzieckiego programu kosmicznego. Technologia rakietowa, pierwsze satelity i psy w kosmosie. Dlaczego ludzie chcą w Kosmos? Pierwsza znana opowieść o podróży na Księżyc. Co można zjeść na orbicie? Anegdota o chińskim programie kosmicznym. Kosmonauci czy astronauci? Człowiek rosyjski i człowiek radziecki. Kiedy zaczął się program rakietowy na świecie? Wzór i obliczenia Ciołkowskiego. Co to jest rakieta? Czym się różni silnik rakietowy od odrzutowego? Rakieta wielostopniowa. Start poważnych prac nad technologią rakietową. GIRD (Grupa Badawcza Napędu Odrzutowego), czyli trzech muszkieterów: Koroliow, Głuszko i Tichonrawow. Lata 30. XX wieku. Pierwsza rakieta GIRD-u leci na 400 metrów. Naukowcy trafiają do obozów (z innego powodu). Przypominamy Kołymę, Szaraszkę (biura konstrukcyjne typu więziennego) i Tupolewa (współwięźnia). Lata 40. Co to jest rakieta balistyczna? Od niemieckiego V-2 do radzieckiego R-1. Pierwszy obiekt w przestrzeni kosmicznej. Linia Kármána. Dygresja na stację orbitalną Skylab. Wielki szaber niemieckiej technologii rakietowej i Operacja Spinacz. Koroliow w Instytucie Naukowo-Badawczym nr 88 jest w swoim żywiole: rakieta R1 leci na 320 km. Nad lepszymi rakietami pracuje już jako szef Biura Konstrukcyjnego nr 1: R-2 leci na 600 km, R-5 na 1200 km. Powstaje R-7, pierwsza międzykontynentalna rakieta balistyczna na świecie. Głuszko w Biurze Konstrukcyjnym nr 456 projektuje silniki rakietowe dla Koroliowa, który się do niego nie odzywa. Lata 50. Tichonrawow w Instytucie Naukowo-Badawczym nr 4 pracuje nad projektem WR190, czyli pieseły w kosmosie. Dezik i Cygan [← zobacz zdjęcie] wylatują powyżej linii Kármána. 29 lotów suborbitalnych z psami, w większości udanych. Przyglądamy się pieskom i Wy też możecie: Sobaki w kosmosie. Zapowiedź teorii spiskowej o zaginionych kosmonautach. Silnik typu RD-107 otwiera rodzinę silników rakietowych używanych do dziś. Jak działa paliwo w kosmosie? Problemy z przechowywaniem paliwa i utleniacza oraz jak sobie z tym radzić. O zjadliwości paliw na przykładzie UDMH i RFNA. Dlaczego R-7 nie nadaje się na pocisk balistyczny? Na scenę wkracza czwarty muszkieter — Czełomiej, szef Biura Konstrukcyjnego nr 52, pracujący nad pociskami manewrującymi, który bardzo chce się wkręcić w program kosmiczny. Czym się różni pocisk manewrujący od balistycznego? Jak się wkręcić? Układami i elegancją. Koroliow pracuje nad nieatomowym ładunkiem do R-7, obiektem D, dużym naukowym satelitą. 4 października 1957 r.: Najprostszy Satelita 1. Omawiamy apogeum i perygeum orbity. Słuchamy Sputnika. Sputnik Panic! Jak wygląda w tym czasie amerykański program kosmiczny? Śmiechujemy z niepowodzeń satelity Vanguard. Luty 1958 r.: satelita Explorer odkrywa pasy radiacyjne Van Allena. Vanguard 1C pozostaje na orbicie do dziś i będzie jeszcze długo! Dobre skutki Sputnik Panic dla amerykańskiego programu kosmicznego i zapowiedź następnej części. Do przygód piesków jeszcze wrócimy! Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Kupimy sobie paliwo rakietowe. 2019.12.12 / 2019.12.14

Kontynuujemy podróż w kosmos tropem radzieckiego programu kosmicznego. Sztuczne satelity, programy kosmiczne i człowiek na orbicie. Krótki recap poprzedniej części i plany Sputnika 2.

Lata 50.

Sputnik 2 i smutne skutki ręcznego sterowania przez Komitet Centralny. Tragiczny los Łajki. Na pociechę kilka całkowicie przyjemnych anegdot o piesełach w kosmosie: Śmiały i Ryżyk, Rożek i Niezdarny (w audycji jako Głupiutki) oraz Zamiennik Zagubionego Azorka. Sputnik 3 i badania na orbicie. Inne satelity innych ciał kosmicznych. Pierwsze badania przestrzeni między Ziemią a Księżycem. Program Łuna. Cztery starty pierwszej sondy. Nie ta orbita! Obserwacja trajektorii po sodzie metalicznym. Kilka sukcesów programu księżycowego. Łuna 3 i zdjęcia ciemnej strony Księżyca. Jaki jest najprostszy sposób na stabilizację statku kosmicznego? Skąd wziąć film, który wytrzyma nieziemskie warunki? Manewr asysty grawitacyjnej i ukłony dla Oleksandra Szargieja za pracę nad tym w 1918 roku.

Lata 60.

Porażki i częściowe sukcesy programów Mars i Wenera. Prace nad wysłaniem w kosmos człowieka. Jak jest zbudowany statek ze ssakiem na pokładzie? Program Wostok, numeracje wschodnie i zachodnie. Biełka i Striełka są na orbicie przez 25 godzin i wracają szczęśliwie. Konkurencyjny system orbitalny Czełomieja i bardzo ambitny Rakietoplan. Czym się różni wrogi satelita? Plan rakiety R-16 i katastrofa Niedielina. Tragiczne rocznice Rewolucji Październikowej w programie kosmicznym i Czarny Dzień Bajkonuru (24 października). Rozważamy skrzydła, lifting body i ogólnie sprawność aerodynamiczną potrzebną w kosmosie. Wracamy do planu załogowych lotów w kosmos. Skąd wziął się termin "kosmonauta"? Jak rekrutowano ochotników? Sputnik 9, drugi udany lot z psem (o imieniu Czernuszka). Niedoróbki Wostoka.

Gagarin w kosmosie

Start Gagarina krok po kroku. Obiecany link do filmu "First Orbit". Początki bajkonurskich tradycji i pierwsza anegdota o sikających kosmonautach. Co Gagarin miał przy sobie na orbicie? Problemy z lądownikiem. Kto jako pierwszy zwymiotował na orbicie? Debunkujemy dowcip o ołówkach. Alan Shepard i druga anegdota o sikaniu oraz zapowiedź następnej części. W audycji wykorzystaliśmy nagranie "Radio communications between Yuri Gagarin, Sergei Korolev and Ground Control" od Kroogi Videos. "Zaria Odin", czyli Zorza 1, to głos Koroliowa, a "Kiedr", czyli Cedr, to Gagarin. Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Kupimy sobie paliwo rakietowe. 2020.03.10 / 2020.03.27

Tej nocy projektantka i serwisantka Odry 1305, w cywilu moja ciocia Jagoda, opowiada o swojej pracy w Elwro.

Projektantka

Jak i kiedy ciocia trafiła do Elwro i jak wyglądało projektowanie Odry? Kto pracował w zespole i na jakim sprzęcie? Rozmawiamy o tym, jak wyglądały pamięci i jak się zmieniały w miarę postępu technologii. Ciocia na drukarkę do dziś mówi per "drukarnia", więc trochę będzie też o nomenklaturze. Dowiemy się, do czego były używane Odry w Polsce, a co robiły za granicą.

Serwisantka

Ciocia opowiada, co najczęściej się psuło i jak wyglądał proces raportowania błędów. Jak testowano popsute maszyny stojące w jednostkach wojskowych? Kogo w ogóle było stać na Odrę? Przy okazji będzie jedna anegdota z Gierkiem, a druga ze szkoleń dla zagranicznych klientów.

Emerytka

Pytam, co robi inżynier na emeryturze i jak korzysta z nowoczesnych technologii. Nas też to kiedyś czeka, więc możemy korzystać z doświadczeń. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — będzie na bilet do Wrocławia. 2015.07.16 / 2015.08.16

Jak zmierzyć historię? Tej nocy ekspresowo jedziemy przez cztery metody datowania znalezisk archeologicznych. 1. Datowanie radiowęglowe 2. Kontekst 3. Termoluminescencja 4. Datowanie uranowo-ołowiowe Więcej do poczytania na angielskiej wikipedii: Chronological dating. Przyda się nam to wszystko, bo przygotowujemy serię "Historia, jakiej nie uczą w szkole". W pierwszym odcinku przejdziemy się od czasów, w których właśnie przestaliśmy ciągnąć swoje ręce po glebie, do momentu, kiedy założyliśmy pierwsze miasto — i co trzeba było w tym celu wynaleźć. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2017.04.09 / 2017.04.11

Dzisiejszej nocy Mike Montgomery (Bitmap Brothers) i Jon Hare (Sensible Software) odpowiadają na pytania Tomka Marcinkowskiego (ppa.pl). Konkretnie to nie w nocy, tylko w niedzielę nad ranem, około godz. 16, ponieważ poprzedniego dnia zaznawali rozkoszy m.in. polskiej orzechówki. Rozmowa jest cała po angielsku, proszę się nastawić na mocny brytyjski akcent. Odbyła się na trawniku przed Pixel Heaven w 2014 r., mikrofon wywiadowczy przejął Tomek Marcinkowski, dzięki czemu mogłam chwilę odsapnąć — było cudownie. Odcinka można słuchać także na youtube, a przy okazji patrzeć na koty.

Firmy

Panowie opowiadają, jak zaczęła się ich przygoda z komputerami, także profesjonalna. Skąd się wzięły nazwy Sensible Software i Bitmap Brothers?

Komputery (zwłaszcza stare)

Dowiemy się, na jakich komputerach tworzyli i jakie były ich pierwsze wrażenia, gdy zobaczyli Amigę. Czy Amiga to ostatni komputer z duszą i dlaczego tak? Tomek spytał także, jak panowie bawią się na Pixel Heaven, więc przy okazji opowiedzą, na jakie tego typu imprezy jeżdżą oraz do czego jest potrzebna retroscena.

Gry

Z pytania, które ze swoich gier panowie lubią najbardziej, popłyną opowieści o tym, jak te gry były robione. Bardzo interesujące rozważania na temat strategii Commodore w połowie lat 90. i o tym, jakie wtedy były trendy w grach. Jon Hare opowiada o muzyce w swoich grach, o zespole, który nad nimi pracował. Anegdota o tym, jak zrobili wideoklip za 800 funtów. Mike Montgomery wspomina przygody w Bitmap Brothers, co prowadzi do wspomnień obu panów na temat crunchów z tamtych czasów (i czym się różnią od dzisiejszych). Na koniec dobre słowo od ojców założycieli do wszystkich wielbiących Amigę, retro i gry. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — będzie na kawałek biletu na następny Pixel Heaven. Zdjęcie Mike'a i Jona (c) Adela Sznajder, zdjęcie Tomka (c) Patryk Zawadzki. 2014.06.01 / 2015.09.05

Dzisiejszej nocy spotykamy się z Tomaszem Mazurem, założycielem Mirage Software i Cenegi (dzięki TDC udało mi się go dorwać na Pixel Heaven w 2014 r., nawet wzięłam autograf).

Początek początków

Nasz gość opowiada, skąd miał pierwszy komputer, jak wciągnął się w giełdę i w branżę gier, a potem, jak został wydawcą. Jak wydawca patrzy na gry? Jak wyglądały pierwsze zespoły tworzące polskie gry (na Atari)? Historia o tym, jak wyglądało sprzedawanie pierwszej polskiej gry na Zachodzie i czego się bali amerykańscy wydawcy.

Produkcja i dystrybucja

Jak wydawało się gry na kasetach w czasach, kiedy nie było faksu, a drukarnia to był zecer? Jak powstawały okładki gier? Dowiemy się, jakimi kanałami szła dystrybucja, zanim pojawiły się sieci handlowe i internet.

Pieniądze

Rozmawiamy o piractwie wczoraj i dziś. Czy opłaca się ścigać złodziei? Czy w latach 90. dało się żyć z gier i jak to wygląda teraz? Czym zajmuje się dziś Tomasz Mazur? Na deser dla nienasyconych nagranie z panelu "Początki rynku dystrybucji gier w Polsce" z Pixel Heaven 2014 (klik przeniesie Cię na youtube). Pixel Heaven: www.pixelheavenfest.com. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — będzie na kawałek biletu na następny Pixel Heaven. Zdjęcie Tomasza (c) Patryk Zawadzki. 2014.05.31 / 2015.09.12

Tej nocy rozmawiamy ze Złym Majorem Witkiem o pseudonaukach, teoriach spiskowych i innych odlotach.

Nowy Porządek Świata

Ustalamy, kiedy zaczęła się przygoda Złego Majora Witka ze świrologią, i próbujemy usystematyzować pseudonauki. Kryptohistoria: nowa chronologia Fomienki, do czego to się może przydać; teoria kontaktu transoceanicznego. Kryptogeografia: Atlantyda, trójkąt bermudzki, teoria pustej Ziemi. Chwila przerwy na pociąg w Wałbrzychu i strony świrologiczne. Kryptoarcheologia: tarasy w Baalbeku, zapomniana wiedza dawnych wieków, rury z Baigong, świece zapłonowe w węglu i żelazna kolumna w Delhi. Kryptopsychologia: trochę altmedu, trochę patrzenia na kozy. Kryptozoologia: Yeti, Wielka Stopa, potwór z Loch Ness, Kraken, Czupakabra.

Odlot szerokopasmowy

Przechodzimy do spraw bardziej złożonych: kręgi w zbożu, twarz na Marsie, inne pareidolie, spring-heeled Jack, Mothman, timecube. Przez dłuższą chwilę rozmawiamy o katastrofie tunguskiej. Nazistowki okultyzm to kopalnia dobrości: Shangri La, vril, pusta Ziemia i Tybet. Zastanawiamy się przy okazji, jakiej wielkości jest czarne Słońce.

Dlaczego to takie smaczne?

Jak odróżniamy pseudonaukę od prawdziwej nauki? Dygresja na temat Davida Icke. Zastanawiamy się, dlaczego to jest chodliwy towar. Mamy dużo pomysłów i przykłady, m.in. 9/11 i operacja Northwoods. Co nam dają teorie spiskowe? Bonus: świrologie w Polsce. Wałbrzych, czarna Wołga, protokoły mędrców Syjonu, Smoleńsk, UFO, chemtrailsy, big pharma i ogólnie spiski rządowe. Disclaimer: Zły Major Witek stworzył system RPG, który nie obyłby się bez świrologii: ideefixe-rpg.pl. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na rolkę alufolii. 2015.09.12 / 2015.10.07

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część pierwsza. Tej nocy jedziemy od początku: wynalazki, których potrzebujemy, żeby założyć cywilizację.

Przed cywilizacją

Najpierw ustalamy, co to jest prehistoria, cywilizacja i podstawa programowa, a następnie - co się działo 3 mln lat temu. Od kiedy mamy ogień, a od kiedy ubrania? Odkrywamy, że przyda nam się kamień, a także wszy. Co nas łączy z neandertalczykami? Można to kupić w sklepie! 82 tysiące lat temu robimy naszyjnik. Najstarsza znaleziona igła ma 40 tys. lat. Rozmawiamy o tym, jak człowiek żyje 30 tys. lat temu i kiedy wreszcie oswoi sobie psa. 29 tys. lat temu wynajdujemy ceramikę. Skąd wiemy, że już 2 tys. lat później mieliśmy tkaniny? Więcej o narzędziach w komentarzach pod odcinkiem. Omawiamy niezwykle istotną dla postępu instytucję babci. 18 tys. lat temu wreszcie mamy miskę. Niedługo potem zaczniemy handlować i jeść miód. 11 tys. lat temu odkrywamy krowę i zaczynamy jej używać niezgodnie z przeznaczeniem.

Rewolucja neolityczna

Co spowodowało, że nagle mamy nadwyżkę żywności, a co z tego wynika - wolny czas? Zaglądamy w Żyzny Półksiężyc i inne, rzadziej wspominane na lekcjach miejsca. Zastanawiamy się nad źródłami rewolucji i kiedy już prawie coś wiemy, wpadamy na Göbekli Tepe. Czas powoli zacząć ustalać definicję "miasta" (i zajrzeć do kilku). Między 10 tys. lat temu a 4,5 tys. lat przed naszą erą wynajdujemy, oswajamy i ulepszamy: kota, protopismo, monumenty kalendarzowe, kurę, jedwab, tkactwo i metalurgię. Autopoprawka: pierwsze miasto to Uruk. I dopiero teraz mamy coś, co można nazwać cywilizacją. A jeszcze nawet nie umiemy pisać, bo pismo wynajdziemy w następnym odcinku. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. Patrony znajdą tam elegancki i kolorowy pamflet uzupełniający do tej audycji! 2017.04.09 / 2017.04.21

Tej nocy rozmawiamy z Gosią, człowiekiem, kobietą i wszystkim innym — o inności. Temat bliski nerdom wszelkiej maści, płci i koloru flagi. Rozpoczynamy od pozdrowień dla serwisu redwatch, księdza Oko i pana Terlikowskiego, następnie obsmarowujemy mańkuty, rudzielce i grubasy, a potem wyciągamy Starowicza i koncentrujemy się na byciu lesbijką.

Jak się zorientować

Lecimy od przedszkola do liceum. Skąd się wie, że jest się innym? Czym można się różnić od grupy rówieśniczej? Od ciuchów po czytanie Prousta. Gosia opowiada, jak to jest — być lesbijką. Dowiemy się, jak wyglądał jej pierwszy raz, co robiła jako aktywistka oraz dlaczego lesbijki nabijają się z biseksualistek. Wymieniamy organizacje, w których można szukać wsparcia.

Dzień dobry, jestem sobą

Co się dzieje, kiedy powiesz ludziom, że jesteś inny/inna? Jak ludzie reagują na inność? Czy można już przestać się bać inności swojej i cudzej? Rozważamy, po czym poznać lesbę na pierwszy rzut oka.

Co robić, jak żyć?

Korzyści i problemy z byciem sobą. Tysiąc anegdot i darcie łacha, poważne truizmy i ciężarówka dobrych rad dla każdego. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — kupimy sobie tęczową czapkę. Zdjęcie Gosi (c) Piotr Skubisz. 2015.10.15 / 2015.11.01

Ponieważ już wiadomo, że czwarta edycja Pixel Heaven w przyszłym roku, oto niektóre pijane rozmowy, które udało mi się przeprowadzić podczas edycji trzeciej pod koniec września. Trochę po polsku, trochę po angielsku.

Goście i obsługa (pl)

Panowie goście mówią krótko, co im się podoba na imprezie. 00:39 Piotr opowiada, jak pracuje obsługa techniczna (szacun). 17:06 Pani gość opowiada, jak poznała męża dzięki grom oraz jak w związku z tym wychowują dziecko.

Gospodarz (pl)

01:09 Łapusz, złapany w sobotę wieczorem na afterze, odpręża się na chwilę i opowiada trochę o organizacji, dziękuje wszystkim wspierającym imprezę i razem zachwycamy się, jak jest znakomicie. Pod koniec niestety umarł mi mikrofon. A propos, długi wywiad o scenie z jednym z twórców "Cytadeli" mam na stole montażowym! Już niedługo.

Goście specjalni

19:24 (pl) Scorpik opowiada, jak to jest: zostać ojcem, pracować w domu, być Scorpikiem. 32:53 (eng) Dino Dini i Jeff Minter mieli pecha, ponieważ w piątek późnym wieczorem wpadliśmy na nich niezłomną grupą pijacką. Opowiadają, które swoje gry lubią najbardziej, jak zaczynali tworzyć gry i dlaczego żaden z nich nie lubił wuefu. Jeff odpowiada na pytanie, jak to jest być czarną owcą gamedevu, a Dino tłumaczy, dlaczego nie znosi futbolu. 42:46 (eng) Mike Montgomery i Jeff Minter, złapani w sobotę po południu w palarni obok burgera, opowiadają o tym, jak najchętniej spędzają wolny czas i jakie są ich ulubione sposoby na aktywyny wypoczynek. Dużo rozmawiamy o zwierzętach - Jeff pokazuje zdjęcia swoich owiec. Właśnie — bo Jeff dwa razy dziennie wrzuca peryskop z czochrania owiec za uchem. Jeśli chcecie to zobaczyć na własne oczy, zajrzyjcie na jego twitter @llamasoft_ox. Disclaimer: alkohol należy spożywać z umiarem. Plejlista zawierająca cały koncert z afterparty Pixel Heaven 2015, poszczególne utwory na nim wykonane oraz wywiady z twórcami gier wyróżnionych w Indie Basement. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — będzie na kawałek biletu na następny Pixel Heaven. 2015.09.26 / 2015.11.12

Spotkania mutacji z metylacją. Tej nocy dr Kuba idzie głębiej w genetykę, nadal mówiąc ludzkim głosem. Czym zajmuje się epigenetyka? Dla porządku przypominamy, co to są mutacje (odc. #041). Jednak skąd biorą się zmiany, choć DNA zostaje takie samo? Nawijamy DNA na szpulki. Wprowadzamy pojęcie metylacji i od razu przechodzimy do przykładów. Przykład pierwszy: babska specyfika — para chromosomów XX, efekt mozaiki i ciałko Barra. Przykład drugi: dramatyczny STREPTOKOKUS (Streptococcus pneumoniae) — w jaki sposób radzi sobie z zarażaniem? Sukcesy bakterii. Przykład trzeci: bliźnięta jednojajowe, czyli naturalne klony. Skąd biorą się różnice? Przykład czwarty: przelatujemy przez hormony stresowe. Brzemienny eksperyment z kortyzolem u samców myszy. Dygresja: przyszedł Zły Major Witek z pytaniem o wszy (a propos odcinka o prehistorii). Uwaga! KONKURS na najlepszy rysunek pt. "Co by było, gdyby Park Jurajski był filmem o wszach". Można wygrać brownie upieczone przez Kubę, szczegóły w odcinku. Przykład piąty: imprinting, czyli dziedziczone spotkanie mutacji z metylacją, w dwóch syndromach: Angelmana i Pradera-Williego. Przykład szósty: nowotwory to efekt nie tylko mutacji. Przykład siódmy: serotonina i depresja. Parę słów o dopaminie i dygresja o oksytocynie. Przykład ósmy: miażdżyca i wpływ silnego stresu w młodości na przyszłe choroby. Przykład dziewiąty: dieta! też wpływa na metylację naszych genów! Dieta matki a zdrowie potomstwa. Przykład dziesiąty: choroba Alzheimera. Stały wzór metylacji u chorych. Sukces ewolucyjny pewnych chorób. Przykład jedenasty: różnice w metylacji genów wynikające z różnych sposobów przyjścia na świat. Dygresja na temat rodzajów porodów i konsekwencjach medycznych (niemetylacyjnych). Przykład dwunasty: których genów dotyczą zmiany metylacyjne po matce palącej w ciąży? Wnioski. Jak ważna jest epigenetyka dla genetyki i na jakie pytania pomaga nam zacząć odpowiadać? Dodatkowa hipoteza dotycząca gwałtownego przyspieszenia ewolucji człowiekowatych. Bonus! Usiądźcie na ławie oskarżonych o współudział! Planujemy kolejny odcinek składający się z ciekawostek i jest to doskonała okazja, żeby odpowiedzieć na Wasze pytania z biologii. Nie ma wstydu! W zasadzie nie ma głupich pytań! Pytajcie o wszystko (w miarę możliwości z biologii). Do końca czerwca będę notować, co Was interesuje, a w wakacje przygotujemy notatki i nagrywamy. Słowa fachowe: metylacja, wirulencja, specjacja, imprinting. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2017.04.13 / 2017.05.03

Tej nocy rozmawiamy z Kaloszem (w cywilu Artur Opala), jednym z twórców "Cytadeli" na Amigę, o grze, scenie i życiu. Tysiąc słoni i anegdot. Spotkaliśmy się na Retrokomp/LoadError w październiku 2015, znaleźliśmy najcichsze miejsce na party, czyli przebieralnię pomiędzy korytarzem a kiblem. Proszę o daleko posuniętą wyrozumiałość techniczną — ludzie starali się nie deptać nam po głowach i kablach, włączały się alarmy. Artur opowiada, jak dostał Amigę i spotkał resztę ekipy. Rozmawiamy o karierze "Cytadeli" w kraju i za granicą oraz dlaczego popsuła humor wielu ludziom. Dowiadujemy się sporo o produkcji i twórcach (także o tym, czym zajmują się teraz). Zrobiliśmy sobie sześć godzin przerwy na kompoty, zagłosowaliśmy i wracamy do tematu bujania się z wydawcą gry i innych niuansów wydawniczych. Obgadujemy scenę i okolice parami: XTD i Scorpik, Alchemy vs. Suspect, Za Żelazną Bramą vs. Cytadela. Artur tłumaczy, skąd wzięło się drugie życie "Cytadeli" (wywiad na ppa.pl, panel na PxH). Jak scena wpłynęła na nasze życie? Jak Kalosz wychowuje swoje dzieci? Bonus: straszliwe historie z amiparties. Ale naprawdę straszliwe. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż piwo na party. Zdjęcie Artura (c) XTD. 2015.10.16 / 2016.01.02

Tej nocy rozmawiamy z Marią o seksie. Oto część pierwsza, w której wchodzimy w nastrój, dyskutując o doświadczeniach naszych i przyjaciół. Usiadłyśmy wygodnie z herbatą i przeleciałyśmy wszystko, co nam przyszło do głowy na temat seksu, z babskiego punktu widzenia. Maria pisze m.in. bloga o seksie, a i ja mam na snafu parę notek zawierających to słowo. Dziś na warsztacie:

• co to znaczy, że kobieta jest dobra w łóżku
• religijność a seks
• homoseksualizm
• masturbacja
• molestowanie
• rozmowy z dziećmi o granicach cielesności (karmienie piersią, sikanie; dzieci starsze)
• język i literatura
• pornografia
• norma społeczna
• skrypty zachowań
• a co, jeśli w łóżku jest nie tak?
• różnice między seksem na początku związku i po raz setny
• jak rozmawiać o upodobaniach
• o orgazmach
• gra wstępna
• jak niechcący popsuć sobie seks, mówiąc coś głupiego w odpowiedzi na pytanie "czy wyglądam w tym grubo"

W części drugiej zajmiemy się faktami i mitami dotyczącymi seksu. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Kliknij i wrzuć pięć złotych — to mniej niż paczka prezerwatyw. Zdjęcie Marii (c) Radek Kurzaj. 2015.10.07 / 2016.02.14

Tej nocy rozmawiamy z Marią o seksie. Oto część druga, w której rozwiewamy mity i przewietrzamy fakty. Usiadłyśmy wygodnie z herbatą i przeleciałyśmy wszystko, co nam przyszło do głowy na temat seksu, z babskiego punktu widzenia. Maria pisze m.in. bloga o seksie, a i ja mam na snafu parę notek zawierających to słowo. Dziś na warsztacie:

• masturbacja - czy można się uzależnić?
• punkt G
• orgazm pochwowy
• strefy erogenne
• squirting
• upławy/śluz
• nadżerka
• smaki i zapachy
• orgazm wielokrotny
• "kobieta nie wie, czego chce"
• błona dziewicza
• czy w trakcie okresu można uprawiać seks
• "są takie dni, w których nie da się zajść w ciążę"
• antykoncepcja
• choroby przenoszone drogą płciową
• opryszczki różne
• gwałt
• BDSM
• seksszopy
• gadżety erotyczne
• tabu analne
• gumka w portfelu
• co warto mieć przy łóżku?
• kiedy seks bywa obrzydliwy
• czy rozmiar ma znaczenie
• kompleksy na punkcie ciała
• dlaczego warto się sobie przyglądać i rozmawiać

W części pierwszej rozmawiałyśmy o doświadczeniach naszych i przyjaciół. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Kliknij i wrzuć pięć złotych — to mniej niż paczka prezerwatyw. Zdjęcie Marii (c) Radek Kurzaj. 2015.10.07 / 2016.02.14

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część druga. Tej nocy wyjeżdżamy z pierwszych miast w kierunku pierwszego poważnego państwa, a na horyzoncie mryga pierwszy cud świata. Kilka ciekawostek uzupełniających poprzedni odcinek:

• ok. 60 tys. lat temu wynajdujemy mowę i tzw. człowieka behawioralnie współczesnego (użyte w audycji słowo pangea to pierwszy kontynent, który rozlazł się na kilka w wyniku ruchów tektonicznych);
• 12 tys. lat p.n.e.: dwie ważne migracje przez most Beringa, odkrycie Ameryki i co z tego wynika dla koni;
• 8,5 tys. lat p.n.e. wykopujemy studnię;
• 8 tys. lat p.n.e. pijemy pierwsze wino na pierwszej wieży;
• 7 tys. lat p.n.e. zaczynamy uprawiać stomatologię;
•  6,5 tys. lat p.n.e. tonie Doggerland i wyłaniają się Wyspy Brytyjskie (plus krótka dygresja na Skandynawię);
• 5,6 tys. lat p.n.e. zjadamy ostatniego konia w Ameryce Północnej;
• 5,5 tys. lat p.n.e. ostatecznie na pewno wynajdujemy żeglarstwo (w Kuwejcie).

Definitywnie rozstrzygamy nieustający konkurs na pierwsze miasto na korzyść Uruk (a nie Ur, które okazało się kilkaset lat młodsze).

Pierwsza cywilizacja z bliska: Sumerowie

4 tys. lat p.n.e. — powody impulsu urbanizacyjnego (słowo-klucz: subpluwiał neolityczny, "5,9 kiloyear event"). Zaglądamy też do Europy — migracja ludów i po czym ją poznać. Czego nadal nie wiadomo o cywilizacji Sumerów? Grzebiemy w koszyczku wynalazków od boga Enki z okazji wizyty w mieście Eridu. Więcej czasu w Sumerii! (To zdanie będzie śmieszniejsze po wysłuchaniu audycji). Pierwsze sposoby liczenia oraz turlane pieczątki. Protopismo (3,3 tys. lat p.n.e.). Pierwsze istniejące miasto, które trwa do dzisiaj - Byblos. Próbujemy osadzić cywilizację sumeryjską w kontekście geografii i czasu, więc rozglądamy się też w innych miejscach na świecie, a zwłaszcza w okolicach Żółtej Rzeki oraz Indusu. Dygresja: świrologiczne koncepcje na temat boga Enki. Pierwsze koło nie służyło do transportu. Skąd wzięły się systemy nawadniające? Pierwszy dzień stworzenia (w 3761 r. p.n.e.). Pierwsze miasto zniszczone przez działania wojenne.

Epoka brązu i pierwsza cywilizacja nietypowa

Powstaje pierwsze państwo (no, konfederacja państw-miast) w Mezopotamii, circa 3300 lat p.n.e. Wchodzimy w epokę brązu. Co w tym czasie dzieje się w innych rejonach świata? Zaglądamy na chwilę w dolinę Indusu, a potem na dłużej do Ameryki Południowej, gdzie dzieją się dziwne rzeczy. Pouczająca, dwuczęściowa, niedawno odkryta cywilizacja Norte Chico na wybrzeżach Peru. Prawie 3 tys. lat p.n.e. wreszcie lądujemy w Egipcie. Dynastia zero! (oraz skąd wzięła się taka numeracja). Niejaki Narmer jednoczy Górny i Dolny Egipt, powstaje pierwsze wielkie państwo na świecie.

Zaczynamy historię

Wreszcie wynajdujemy pismo (w dwóch miejscach na raz) i zaczyna się HISTORIA. 3500 lat p.n.e. — zakładamy zoo w Egipcie. Udomawiamy konia (ale w Kazachstanie, daleko od cywilizacji). Wyrażamy wątpliwość na temat rydwanów. 3400 lat p.n.e. — wypuszcza listki zalążek pierwszej cywilizacji na terenie Europy - kultura minojska na Krecie. W Ameryce Północnej zaczyna rosnąć drzewo, którego możemy dziś dotknąć (jeśli je znajdziemy, bo jest sprytnie schowane). Akadyjczycy wynajdują protopieniądze w formie "płacidła". Płacidłem z brązu można komuś przyłożyć. Spoglądamy z góry na globus i podsumowujemy, co się gdzie dzieje 3000 lat p.n.e. Sumerię zalewa Potop, ten od arki Noego. Tu i ówdzie zaczyna się pojawiać żelazo. Do Mezopotamii sprowadzają się Akadyjczycy (Wczesny Okres Dynastyczny). Rozważamy, czy Sumer można nazwać królestwem, państwem czy jeszcze inaczej — i dlaczego.

W dolinach rzek: Indusu i Nilu

2700 lat p.n.e. rozkwita niezwykle zaawansowana cywilizacja Harappa / Mohendżo-Daro / doliny Indusu. Powszechny dostęp do wody, kanalizacja, sensowne jednostki miar i wag, olśniewająca sztuka, prawidłowe inżyniersko cegły, 2,5 tys. miast i osiedli, egalitaryzm. Dygresja: świrologiczne koncepcje na temat cywilizacji Harappa. Wracamy do Egiptu. Początek Starego Państwa (które nieprawidłowo nazywamy Starym Królestwem). Uwaga: poprzedni egipski okres historyczny nazywa się "Wczesny Okres Dynastyczny", tak samo jak u Sumerów, ale to są dwie różne sprawy. Wielcy ludzie: faraon Dżoser i jego schodkowa piramida. Architekt Imhotep, człowiek Renesansu (zanim wymyślono Renesans). Merit-Ptah, lekarka. Zapowiadamy osobną audycję poświęconą wyłącznie budowaniu Wielkiej Piramidy.

Deser

Podsumowujemy wynalazki ostatnich dwóch stuleci (2800-2700 lat p.n.e.): gry planszowe w Egipcie i w Sumerze, legenda o herbacie jako napoju w Chinach, pierwsze dokładne opisanie wojny i zaawansowanych działań zbrojnych w Sumerze, kalendarz w Egipcie. Zapowiadamy następną część cyklu. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2017.06.11 / 2017.08.13

Zbudujmy sobie piramidę! Najlepiej wielką! Wycieczka w bok z cyklu o historii, jakiej nie uczą w szkole. Liczymy piramidy egipskie. Omawiamy dokładniej postać Imhotepa, który z szarego obywatela został bogiem (chwilę to zajęło), a oprócz tego budował piramidy. Pierwsza piramida - schodkowa, Dżosera. Następne poważne podejście do piramid miał faraon Snefru. Ile trwa wybudowanie piramidy?

• eksperymenty na piramidzie z Meidum (odziedziczonej po poprzedniku),
• Zgięta Piramida,
• Czerwona Piramida.

Jak piramidy wyglądały w swoim czasie? Oblicowania i piramidiony. Wielka Piramida. Naprawdę duża. Plus dwie mniejsze (nadal duże): Chefrena i Mykerinosa, potomków Cheopsa. Jak my, współcześni, nie radzimy sobie z piramidą? Omawiamy konstrukcję i organizację pracy oraz dissujemy kosmitów. Z czego budujemy? Jak wyglądała ekipa budowlana? Organizujemy transport? Relacje Herodota (V w. p.n.e.) i Diodora Sycylijskiego (I w. p.n.e.) oraz współczesne teorie. Po co w ogóle jest piramida i dlaczego jest precyzyjna? Pierwsze udokumentowane włamanie! Przez chwilę szydzimy z teorii świrologicznych i streszczamy teorie, które da się przetestować metodami naukowymi. Na koniec osobiste wspomnienie Złego Majora Witka z Piramidy Cheopsa. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2017.09.24 / 2017.09.25

Marek Biliński był honorowym gościem "Powrotu z Przyszłości II" w klubie Riviera Remont w Warszawie. Dzisiejszej nocy opowiada Dariuszowi "Sir Haszakowi" Michalskiemu o 40 latach swojej pracy artystycznej. Czasy studenckie i muzyka ludowa. Zespoły Heam i Bank. Specyfika koncertowania w Związku Radzieckim. Handel instrumentami. Stawki i honoraria oraz omijanie cenzury. Współprace pana Marka: Ryszard Riedel, Agnieszka Duczmal. "Pierwszy instrumentalista" wyjeżdża do Kuwejtu. Co tam robi i dlaczego wraca? Praca zdalna przed internetem. Instrumenty w czasach początku samplingu. Sprzęt i awarie. Koncerty, koncerty... Plenerowe i kwadrofoniczne. Kolejki po honoraria, postprodukcja, występy w śniegu po kolana. Marek Biliński a wokaliści i instrumentaliści. * Na koniec odcinka po raz pierwszy w historii Nerdów Nocą zamieszczam pełnowymiarowy utwór muzyczny — "Ucieczka z tropiku" Marka Bilińskiego w zeszłowiecznym coverze Piotra Bendyka napisanym na Amidze. Gdyby ktoś chciał więcej, oto wywiad z Markiem Bilińskim z okazji "Powrotu z Przyszłości I" w Gdańsku w 2016 r., rozmawia Krystian Kujda: https://youtu.be/ekGQwK4a4fs Więcej materiałów z obu imprez znajdziecie na facebooku → Powrót z Przyszłości, oraz w wydarzeniu Powrót z Przyszłości. Giełda Bajtka i koncert Marka Bilińskiego tamże. Dziękujemy za wspieranie Nerdów Nocą na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w czas. Zdjęcie Marka Bilińskiego i Dariusza Michalskiego (c) ŚwiatłOczuła Foto. 2017.11.04 / 2017.11.12

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część trzecia (nie licząc skoków w bok). Tej nocy dowiemy się, co dzieje się ze światem po wybudowaniu piramid, wynajdziemy narty oraz pożegnamy ostatnie mamuty. Audycja niniejsza została uznana Podkastowym Odcinkiem Tygodnia przez publiczność grupy W ruchu słucham podcastów! Konkurencja była zażarta! Dziękujemy!

circa 2700 lat p.n.e.

Sumerowie wreszcie piszą dla nas zrozumiale, zwłaszcza matematykę. Liga językowa sumeryjskiego i akadyjskiego. Mityczny początek cywilizacji Chin i wynalazki Żółtego Cesarza. Król Gilgamesz już rozrabia, dzieje się także w Ameryce Południowej.

circa 2600 lat p.n.e.

W Sumerze rządzi Enmebaragesi. Powstają kolejne państwa, m.in. Elam. Znajdujemy dokumentację strategii wojennych. Mówimy dokładniej o Stelli Sępów wraz z dygresją o analogii ze starożytną Grecją (już niedługo).

circa 2500 lat p.n.e.

Pierwsza dobrze opisana wojna. Wynajdujemy papirus i narty! Sumer w rozkwicie (Wczesny Okres Dynastyczny). Powstaje miasto Assur, które niedługo nam się przyda. Cywilizacja minojska i konsekwencje handlu. Thalassokracja a globalizacja.

circa 2400 lat p.n.e.

Fascynujący życiorys Sargona z Akadu. Podbił cztery strony świata i stworzył pierwsze imperium — akadyjskie. Bogini Inanna (Isztar). Pierwszy w historii znany z imienia autor literacki — kapłanka Enheduanna, "córka" Sargona. Król Naramsin (Nimrod) i królewska kostka — porządki w jednostkach miar i wag. Pierwszy upadek imperium.

circa 2200 lat p.n.e.

Barbarzyńcy Guti rozwalają Mezopotamię. Tymczasem w Egipcie koniec piramid, teraz buduje się świątynie. Reforma administracyjna decentralizuje państwo i Stare Państwo (które nieprawidłowo nazywamy Starym Królestwem) upada. 4,2 kiloyear event próbuje wykończyć wszystkie kolebki cywilizacji. W Egipcie Pierwszy Okres Przejściowy, czyli 120 lat bałaganu, a następnie dziewiąta dynastia z Teb (tych egipskich).

circa 2100 lat p.n.e.

Mentuhotep II jednoczy Egipt ponownie. Imperium neosumeryjskie przechodzi perturbacje, po czym krótki renesans pod królem Szulgim. Omawiamy pierwszy kodeks prawny i porównujemy go z (przyszłymi) konceptami Hammurabiego. Dlaczego zdrada małżeńska była karana śmiercią? Historia Gilgamesza wreszcie spisana — pierwsze zachowane wielkie dzieło literackie! Jak wtedy mieszkał Abraham? Oficjalny początek cywilizacji Chin. Omawiamy najstarszy mur przeciw emigrantom (Amorytom), oczywiście nieskuteczny.

circa 2000 lat p.n.e.

Zmiany w Egipcie, koniec Sumeru, schyłek doliny Indusu, rozkwit cywilizacji minojskiej. Wjeżdżamy do Babilonu, który zaraz rozrośnie się z miasta w państwo. Wyginęły mamuty. [`] Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2017.11.12 / 2017.12.02

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część czwarta (nie licząc skoków w bok). Tej nocy pożegnamy kilka cywilizacji, powitamy nowe oraz zatrzęsiemy światem i rozszarpiemy czas na strzępy.

Circa XX w. p.n.e.

Pochylamy głowy nad upadkiem Sumerii w 1940 r. p.n.e. W Mezopotamii bałagan, ale za to Asyria rośnie w siłę. Stare Imperium Asyryjskie! Kolejny król Sargon! Egipskie Średnie Państwo (które nieprawidłowo nazywamy Środkowym Królestwem) (pojęcie w czasie, nie w przestrzeni) zaczynamy od jedenastej dynastii zakończonej faraonem Mentuhotepem IV. Wielkie dzieło literackie starożytnego Egiptu: "Historia Sinuhe". Na Krecie rozkwita cywilizacja minojska. Omawiamy dysk z Fajstos, pismo linearne A (a nie liniowe, jak błędnie mówimy w audycji) oraz minojski pomysł na biznes.

Circa XIX-XVIII w. p.n.e.

Asyria kwitnie i handluje. Król Erishum I zawiera interesujący układ z bogiem Ashurem. W Anatolii (tereny dzisiejszej Turcji) Hetyci i Hatti tłuką się między sobą, a Asyryjczycy zakładają tam kompanie handlowe. Państwo egipskie znów się centralizuje. Bardzo ogarnięty faraon Senusret III robi porządek z nomarchami i krajem w ogóle — i zostaje bogiem. Prawdopodobnie stawia także pomnik waginy. Wspominamy wątpliwości Herodota dotyczące legendarnego Sesostrisa. Pierwsza potwierdzona królowa Egiptu — Sobekneferu (zarazem ostatnia w dwunastej dynastii). Malutki amorycki wódz Subu-Amum wyszarpuje malutki kawałek ziemi, gdzie leży malutki Babilon. Pierwszy zachowany tekst matematyczny: Plimpton-322. Asyria staje się wielkim państwem - pojawia się kapitan-ogarniacz Shamshi-Adad I, pierwszy amorycki król Asyrii. Podbija państwa Mari, Jamhad i Esznunna. Został nam po nim także pierwszy udokumentowany rodzicielski diss.

Babilon

Na tronie Babilonu zasiada Hammurabi i rządzi spokojnie, aż raz zdenerwują go Elamici. Czterdzieści lat był na bułce (ang. on the roll) dzięki talentom dyplomatycznym i organizatorskim. Po śmierci króla następuje degeneracja państwa nadgryzanego ze wszystkich stron (nagryzają: Kasyci, dynastia Kraju Nadmorskiego, Asyryjczycy, Elamici). Dlaczego Babilon jest ważny, skoro był tak krótko? Dlaczego kodeks Hammurabiego był ważny, skoro nie był ani pierwszy, ani odkrywczy?

Circa XVIII-XVII w. p.n.e.

Cywilizacja minojska przeżywa drobne trzęsienia ziemi oraz prosperity, a także niesie trochę postępu na tereny greckie (kultura mykeńska). W Egipcie dynastie równoległe jedna po drugiej, czyli nic dobrego. Delta Nilu zajęta przez Kananitów, po terenie kręcą się Hyksosi, zaczyna się Drugi Okres Przejściowy.

XVII w. p.n.e. - trzęsienie świata

Wybuch wulkanu Thera zmiata cywilizację minojską. Aby zobrazować jego moc, porównujemy ze współczesnymi erupcjami (Krakatoa i Tambora). Omawiamy wpływ na okolicę i cały świat. Kiedy to w zasadzie zaszło?

Chronologia wysadzona w powietrze

Sposoby na synchronizowanie chronologii. Tabliczka 63 z Enuma Anu Enlil. Chronologie: średnia, długa, krótka i ultrakrótka. Śmiejemy się z egipskich list królów. Jak sobie radzić z brakiem synchronizacji? Cenzusy bydła. Święto Sed. Synchronizmy astronomiczne. Szczególne dla starożytnego Egiptu datowanie sotisowe. Kalendarz oparty na heliakalnym wschodzie Syriusza. Egiptolodzy tracą rozum. Wyciągamy dendrochronologię.

circa XVII-XVI w. p.n.e.

Mykeńczycy podbijają resztki Minojczyków, z czego wynika pismo minojskie linearne B. Pierwsza porządnie udokumentowana chińska dynastia. Kości wróżebne i początki chińskiego pisma (dygresja na kości i na wynalazek pisma). Koniec cywilizacji doliny Indusu. Hetyci zakładają państwo! Hattusili I i Mursili I podbijają teren aż do Syrii i do Babilonu. Koniec Amorytów. Babilon przechodzi w ręce Kassytów. 1550 r. p.n.e.: zapisy na Stelli Burz w Egipcie. Robimy podsumowanie, drobne uzupełnienia i lekki spojler epoki żelaza.

Bonus: Polecanki literatury wagonowej

• Z Babilonem: "Strzała z Elamu" (Jerzy Edigey),
• Z basenem morza Śródziemnego: "Czarne okręty" (Joe Alex),
• Z Egiptem: "Egipcjanin Sinuhe" (Mika Waltari).

Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2018.03.01 / 2018.03.05

Dziś Dzień Dziecka! Po sieci rozbiegły się niesforne wiersze nagrane przez najróżniejsze podkasty. Nerdy Nocą złapały wiersz Jana Brzechwy od podkastu Pan Codziennik. Posłuchajcie, a potem zajrzyjcie na stronę pancodziennik.pl i sprawdźcie, jaki wiersz złapał dla was Piotr Kuldanek ♥ A wiersz ode mnie... Czy znajdziecie go wśród podkastów, których okładki są na obrazku? A może pójdziecie na łatwiznę i klikniecie tutaj? :D Zapraszam do polowania na wiersze i słuchania z dzieciakami :) Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! 2018.06.01

Seriale, które skończyły się zbyt wcześnie lub są takie akurat — tę noc spędzamy z Radziem. Na rozgrzewkę stękania, miauczenia i moszczenie się w fotelach. Omawiamy też billboardy Netflixa, z dygresją na Bright. Ustalamy, dlaczego nie rozmawiamy o Firefly.

0+A

• 10 Things I Hate About You (z dygresją na Lucyfera),
• Almost Human (zgodnie polecamy),
• Awake (z dygresją na Counterpart).

B

• Backstrom,
• Bad Judge (z dygresją na kolorową przeszłość),
• Battle Creek,
• Bent,
• Betas (Radzio odradza, Kaja nie odradza. Z dygresją na Silicon Valley, aktorki porno, Big Bang Theory i Human Centipede),
• Bunheads (z dygresją na Ostatniego Skauta).

C

• The Cape (razem przestrzegamy; z dygresją na Community),
• Chaos (wesoły, polecamy leciutko),
• Constantine (z dygresją na wyszukane, ale za to obrzydliwe pogróżki),
• Conviction (z dygresją na Agent Carter),
• Crossbones (z dygresją na Black Sails).

D

• Daybreak,
• Defenders (z dygresjami na Franklin and Bash, Sztanga i cash),
• Dracula.

*

Uroczyste otwarcie listy aktorów, którzy odrzucają nas od nawet najlepszej produkcji.

E

• Eastwick (zgodnie polecamy),
• Emily Owens M.D.,
• Enlisted (odradzamy albo nie rozumiemy żartu) (z dygresją na Bluestone 42 oraz Arrow).

F+G

• Forever,
• Freaks and Geeks (zgodnie polecamy, z dygresjami na That 70. Show i Robocopa),
• Go On (z dygresją na kariery aktorów i aktorek z Friends oraz Cougar Town, polecamy bardzo).

K+L

• King and Maxwell,
• Lights Out (z dygresją na Ray Donovan),
• Limitless (honorable mentions: Lucy i Her, dygresja na Take Your Pills),
• Lone Gunmen (dygresja na modę),
• Love Bites.

M + N

• Major Lazer,
• Missing (z dygresją na Taken),
• Mockingbird Lane (z dygresją na Powers),
• Mr Sunshine,
• No Heroics (z dygresją na The Specials).

O+P+R

• Outlaw (z dygresją na The Last Outlaw i Suits),
• Pan Am (z dygresją na aktorki i seks w serialach),
• Red Widow.

S

• Save Me,
• Shit My Dad Says,
• Smith (zgodnie polecamy; dygresja na hejt na Fox i jednak mówimy o Firefly).

T+U

• Terriers (najlepsza rzecz na tej liście, zgodnie twierdzimy),
• Trophy Wife,
• Trust Me,
• Undercovers (z dygresją na seriale o pięknych ludziach),
• Unnatural History (zgodnie polecamy),
• Unusuals (zgodnie polecamy).

W

• Wet Hot American Summer (z dygresją na Happy!)
• Wonderfalls (z dygresją na Pushing Daisies, oba polecamy z całego serca),
• Women's Murder Club.

Znane, ale nie lubiłam

• Crazy Ones (z dygresją na Robina Williamsa),
• Intelligence,
• Finder,
• New Amsterdam,
• Mind Games.

Na zakończenie ekspresowa zapowiedź odcinka pt. "Były dwa sezony, ale były one za krótkie". Bonus: Radek poleca Babylon Berlin. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w subskrypcje. Zdjęcie Radka (c) Bartek Kuzia, zdjęcie Kaji (c) Michał Krawczyk. 2018.03.21 / 2018.06.25

François opowiada o swojej karierze i twórczości (w tym STOS BASIC i AMOS, ale nie tylko) oraz wraz z Pawłem Stefańskim zapraszają do metasystemu FriendOS. Prelekcja w języku angielskim. Wideo z panelu być może będzie za jakiś czas dostępne na jutubowym kanale PIXEL HEAVEN — subskrybujcie. Materiały i aktualności związane z kolejnymi edycjami festiwalu można znaleźć na fejsie. Dziękuję organizatorom Pixel Heaven za możliwość podpięcia nagrywarki do konsolety! Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — dobrze zainwestujemy! Elementy muzyczne pochodzą z Pixel Heaven 2016. Zdjęcie (c) kya. 2018.06.08 / 2018.07.11

David i Trevor rozmawiają o Commodore, Amigach, książce Davida, do tego mnóstwo pysznych wspomnień. Prelekcja w języku angielskim. Wideo z panelu być może będzie za jakiś czas dostępne na jutubowym kanale PIXEL HEAVEN — subskrybujcie. Materiały i aktualności związane z kolejnymi edycjami festiwalu można znaleźć na fejsie. Dziękuję organizatorom Pixel Heaven za możliwość podpięcia nagrywarki do konsolety! Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — dobrze zainwestujemy! Elementy muzyczne pochodzą z Pixel Heaven 2016. Zdjęcie (c) kya. 2018.06.08 / 2018.07.11

Jim opowiada o swojej pełnej przygód karierze oraz o ZX Spectrum, zwłaszcza Next. Prelekcja w języku angielskim. Wideo z panelu być może będzie za jakiś czas dostępne na jutubowym kanale PIXEL HEAVEN — subskrybujcie. Materiały i aktualności związane z kolejnymi edycjami festiwalu można znaleźć na fejsie. Dziękuję organizatorom Pixel Heaven za możliwość podpięcia nagrywarki do konsolety. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — dobrze zainwestujemy! Elementy muzyczne pochodzą z Pixel Heaven 2016. Zdjęcie (c) kya. 2018.06.09 / 2018.07.11

Clive opowiada o tym, jak robił, robi i będzie robić gry z serii Saboteur! Prelekcja w języku angielskim. Wideo z panelu być może będzie za jakiś czas dostępne na jutubowym kanale PIXEL HEAVEN — subskrybujcie. Materiały i aktualności związane z kolejnymi edycjami festiwalu można znaleźć na fejsie. Dziękuję organizatorom Pixel Heaven za możliwość podpięcia nagrywarki do konsolety. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — dobrze zainwestujemy! Elementy muzyczne pochodzą z Pixel Heaven 2016. Zdjęcie (c) kya. 2018.06.09 / 2018.07.11

Synchronizujemy serialowe zegarki, część pierwsza — cyfry i litery od A do C. Kontynuujemy tradycję sprzed lat, kiedy co dwa-trzy dni omawialiśmy najnowsze odcinki na balkonie w fabryce. Ponieważ dawno się nie widzieliśmy, przelatujemy przez cały alfabet (prawie) po kolei. Tym razem postaraliśmy się z jak najmniejszą liczbą spojlerów, a dygresje trzymamy na wodzy. Część 1.: Podręczny kalendarz serialowy, The 100, dygresja na temat Divergent, 2 Broke Girls, 24, krótka dygresja w film Pompeje, Arrow, Baby Daddy, Bad Teacher, Blacklist, Bluestone 42, dygresja na temat brytyjskich aktorów w amerykańskich produkcjach, Brooklyn Nine-Nine, dygresja na temat Shield, dygresja na temat Graceland, Community, Cougar Town, Constantine, dygresja w stronę papierosów w serialach, 47 Ronina oraz Dresden Files, Crossbones. Następne litery w kolejnych odcinkach. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na zimne kompresy przy złych serialach. 2014.08.07 / 2014.09.12

Przygody limfocyta Tymoteusza ze szczepionkami — tej nocy doktor Kuba przedstawia układ odpornościowy. Ustalamy najważniejsze pojęcia dotyczące ludzkiego układu odpornościowego:

• część wrodzona i część nabyta (geny i natura / życie w praktyce),
• część nieswoista i swoista (rozpoznawanie obcego po ciemku / pamięć odpornościowa),
• odporność naturalna i sztuczna (przeciwciała własne / otrzymane z zewnątrz),
• patogen i antygen.

Na poligonie

Część wrodzona: krzepliwość krwi, kwas w żołądku, ślina, pot, łzy, odruch wymiotny. Dygresja na szpik kostny, układ limfatyczny oraz sensowne zachowanie podczas rozwolnienia. Rozpoznawanie obcego czynnika biologicznego na przykładzie — wpuszczamy do organizmu bakterię. Poznajemy monocyt, fagocytozę i fascynujące życie makrofaga. Z jakimi obcymi bakteriami żyjemy w zgodzie? Prezentacja patogenu. Przekazywanie informacji z części nieswoistej do swoistej. Limfocyty. Uzyskiwanie kompetencji przez dodatkowe szkolenia w układzie limfatycznym. Dygresja na węzły chłonne w przypadku nowotworu oraz na nasze osobiste migdałki. Przedstawiamy rodzaje limfocytów i ich zadania. Tymoteusz limfocyt T-helperowy (zwiadowca-pośrednik) aktywuje limfocyty T-cytotoksyczne zwane TC (koszmar senny bakterii) oraz limfocyty B (jak Barbara) wytwarzające przeciwciała. Poznajemy komórki pamięci. Wprowadzamy szczepionkę. Omawiamy grypę oraz przebiegłą złośliwość HIV. Prędko poznajemy pożyteczne receptory limfocytów, a także granulocyty i różne rodzaje infekcji, na które reagują. Chwalimy stany zapalne! Ugryzienie komara? Drzazga? Gronkowiec? Odpowiedź organizmu!

Szczepimy się

Wkraczamy w świat szczepionek. Poznajemy słowa atenuacja i adiuwant. Wyjaśniamy składniki niepokojące ludność cywilną. Omawiamy stężenia, formy chemiczne i kwestię wydalania. Czy bać się cholesterolu, rtęci, sodu i cyjanku? Czy bać się gruszki? Przyglądamy się zwłóknieniom tkanek z okazji odpowiedzi odpornościowych. Ważymy ryzyko stosowania szczepionek. Gdzie szukać rzetelnych informacji?

Bonus round

• jak wygląda odporność wysysana z mlekiem matki?
• czy zapalenie spojówek to prawdziwe zapalenie?
• a może mózg w jelicie?
• stres a układ odpornościowy, psychosomatyka,
• program wyborczy Kuby.

Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. Zdjęcie Kuby © Piotr Kucharski. 2018.07.31 / 2018.08.06

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część piąta (nie licząc skoków w bok). Tej nocy idziemy przez cztery wieki burzliwego Bliskiego Wschodu, szanujemy supermocarstwa, wynajdujemy dyplomację i zbliżamy się do końca epoki brązu. Uzupełnienia do poprzednich odcinków:

• jeszcze o wulkanach: eksplozja Toby (70 tysięcy lat temu),
• udomowienie kakao (2000 p.n.e., Ameryka Południowa),
• szkło! (2000 p.n.e., Bliski Wschód, czyli Mezopotamia, Syria, Lewant, Kanaan),
• pierwszy znany przekręciarz — Ea-nasir i jego kolekcja (1750 p.n.e., Babilon),
• modlitwa i przepis na piwo w jednym — hymn do bogini Ninkasi,
• pulchny chleb (XVII w. p.n.e., Egipt),
• najstarsze znane przedstawienie kosmosu — dysk z Nebry (1600 p.n.e., teren dzisiejszych Niemiec) oraz dygresja na wandalizm,
• guma! gramy w złowrogą piłkę! (1600 p.n.e., Ameryka Środkowa).

XVI w. p.n.e. Babilon i okolice

Król Hetytów Mursili I podbija Babilon. Królestwo Hetytów. Skrytobójstwa i zamachy na przeszkodzie rozrastania się państwa. Król Telipinus próbuje nowego ustroju. Babilon przejmują Kasyci. Na mapie pojawia się Kraj Nadmorski, w którym mieszkają true Sumerians, original gangsta. 1556 r. p.n.e. — mityczny początek Aten. Egipt: ok. 1550 r. p.n.e. — faraon Ahmose I kończy Drugi Okres Przejściowy, rozpoczyna XVIII dynastię i Nowe Państwo (które nieprawidłowo nazywamy Nowym Królestwem). Egipt: ok. 1526 r. p.n.e. — faraon Totmes I idzie zrobić porządek z Nubianami (prawidłowo: Nubijczykami), a potem do Syrii. Po krótkim zamieszaniu zabiera się za kompleks świątynny w Karnaku. Szanujemy go i pochowamy go kilka razy. Krótkie dygresje na źródło Nilu i Odwróconą Rzekę.

XV w. p.n.e. tu i ówdzie

Ok. 1500 r. p.n.e. — pierwsze przejawy cywilizacji Fenicjan w Kanaanie. Miasta Byblos, Sydon i Tyr. Skąd w ogóle pomysł na tę nację? Skąd nazwa? Królestwo Mitanni: ok. 1500 r. p.n.e. — Huryci (o których w audycji nieprawidłowo mówimy "Hurianie") przenoszą się z Anatolii na tereny syryjskie w poszukiwaniu chwili spokoju. Indie: ok. 1500 r. p.n.e. — powstaje Rygweda, obecnie najstarszy zabytek literacki w języku indoeuropejskim. Egipt: ok. 1480 r. p.n.e. — na tronie zasiada Hatszepsut, druga w historii Egiptu potwierdzona faraon. Jakie akrobacje są wymagane, by być królem-kobietą? Wyprawy, handel, dobrobyt, inwestycje. Wielkie zasługi dla kraju i wielkie wymazywanie z historii. Kreta: ok. 1450 r. p.n.e. — wyspa świeżo podbita przez Mykeńczyków. Przypominamy starą nazwę na Greków oraz termin "talasokracja". Dlaczego Mykeńczycy to jednak nie są starożytni Grecy? Dziwny panteon. Handel na Morzu Śródziemnym, przy okazji krótko o kulturze na Półwyspie Iberyjskim. Sardynia: ok. 1450 r. p.n.e. — Cywilizacja nuragijska. A może to lud Szerden, który miał skomplikowane relacje z Egipcjanami? Ameryka Południowa: ok. 1500 r. p.n.e. — początki cywilizacji Olmeków. Sztuka realistyczna i fantastyczna, niezależny wynalazek pisma, wpływ na inne cywilizacje kontynentu. Dygresja na wielkie głowy kilkaset lat później. Egipt: ok. 1457 r. p.n.e. — pierwsza szczegółowo opisana bitwa (z państwem Mitanni, pod Megiddo, uwaga, ważne miejsce) przez skrybę o imieniu Thanuny. Totmes III, najskuteczniejszy generał starożytnego Egiptu, wiedział, jak przejść do historii. Asyria: ok. 1450 r. p.n.e. — koniec spokoju. Zawarcie sojuszu z Egiptem (konkretnie z Amenhotepem II, synem Totmesa III). Po plądrażu przez Mitanni sojusz z Babilonem i początki jednej rozróby za drugą. Hetyci: ok. 1430 r. p.n.e. — król Tudhalija I rozpoczyna Nowe Królestwo Hetytów. Nie ma lekko, ponieważ sąsiadami są ludy Kaska, Hurianie (prawidłowo: Huryci) luzem i w państwie Mitanni, Asyria, Mykeńczycy oraz Egipt. Kim naprawdę był achajski król Attarsya? Wynajdujemy dyplomację!

XIV w. p.n.e., Egipt i Asyria

Skąd się biorą dynastie? Egipt: ok. 1390 r. p.n.e. — faraon Amenhotep III i dobra dokumentacja — dyplomatyczne listy amarneńskie. Pierwsza czarna polewka listownie. Budowa kanału między Nilem a Morzem Czerwonym. Asyria: ok. 1360 r. p.n.e. — Asyria wyrywa się Mitanni. Król Ashur-uballit I otwiera Środkowe Imperium Asyryjskie i spuszcza łomot wszystkim dookoła, a na tronie kasyckiego Babilonu sadza swojego człowieka (króla Kurigalzu II), który okazuje się nielojalnym idiotą. Hetyci: ok. 1360 r. p.n.e. — król Suppiluliuma I zbiera królestwo Hetytów do kupy i czyni z niego trzecią potęgę. Współczesny komiks o królestwie Hetytów! Egipt: ok. 1350 r. p.n.e. — w Egipcie nastaje dziwaczny faraon Echnaton i przeprowadza wielkie reformy religijne. Czym się różnią promienie słońca z boską łaską od tych bez? Styl amarneński w sztuce. Wielkie odkręcanie — Nefretete, współkról i żona Echnatona, przenosi stolicę i rozpoczyna próby porządkowania państwa. Krótkie rządy Tutenchamona i jego następców kończą dzieło, a także tę dynastię.

XIII w. p.n.e.

Asyria: Kolejny śmieszny najazd Babilonu na Asyrię. Wreszcie ok. 1274 r. p.n.e. porządny asyryjski król Shalmaneser I robi porządek z sąsiadami i wprowadza nową kulturę bitewną. Asyria zostaje supermocarstwem. Pierwsze traktaty obronne. Ostateczny koniec Mitanni. Ok. 1300 r. p.n.e. — atlantycka epoka brązu. Początek Celtów? Egipt: ok. 1275 r. p.n.e. — najlepiej opisana bitwa w historii starożytnej — pod Kadesh (Egipcjanie pod Ramzesem II kontra Hetyci pod Muwatallim II). Największa bitwa rydwanów w historii wszechczasów. Imponujące bitwy i układy Ramzesa II. Egipt: ok. 1258 r. p.n.e. — pierwszy znany traktat pokojowy oraz jedyny bliskowschodni, którego znamy wersję obu stron. Koniec przepychanek między Hetytami a Egiptem. Hetyci kontra Mykeńczycy: ok. 1250 r. p.n.e. — wielka bójka w mieście Wilusa, które znamy lepiej jako Troję. Krótka dygresja na Homera. Hetyci: ok. 1237 r. p.n.e. — królestwo Hetytów zaczyna się składać po bitwie z Asyrią. Asyria: ok. 1230 r. p.n.e. — asyryjski król Tukulti-Ninurta po powyższym sukcesie podbija jeszcze Babilon, ogłasza się królem Sumeru i Akkadu oraz rządzi długo — aż zasadzą się na niego potomkowie. Nowa interpretacja opowieści o Tezeuszu i Minotaurze.

XII w. p.n.e.

Ameryka Północna: ok. 1200 r. p.n.e. — pierwsze osiedla ludu Anasazi. Chiny: ok. 1200 r. p.n.e. — późna dynastia Shang. Wynaleźli już pismo i astronomię, mają rydwany, kawalerię, a także robili rzeczy, o które ich nie podejrzewałam. Dygresja na kontakty międzycywilizacyjne na przykładzie bursztynu bałtyckiego we Włoszech. Zapowiedź następnego odcinka, w którym skończy się świat (i zacznie nowy). Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2018.07.10 / 2018.09.16

Tej nocy goszczę browar Małe Piwo z Trójmiasta — Meri i Bies przywieźli trzy butelki i teraz opowiadają, jak powstaje piwo, ile jest rodzajów oraz jak czytać etykiety. Początki przygód z piwem. Jak się kupuje browar? Słownik opisu piwa na konkursie i w domu - piana, gęstość, pęcherzyki, klarowność, kolor. Co to jest brzuch zająca? PSST Pijemy witbier. Skąd się wzięło piwo jako napój oraz nazwy stylów warzenia piwa? Jak to się robiło (i zapisywało) w Sumerze? Hymn do bogini Ninkasi i inne ślady historyczne.

Z czego się robi piwo?

• słód (i jego suszenie),
• woda (do czego miękka, do czego twarda),
• chmiel (gatunki i aromaty),
• drożdże (zwłaszcza Saccharomyces cerevisiae),
• inne dodatki (od cukru po śledzie).

Jak się robi piwo?

Proces piwny w full opcji.

• Omawiamy brzeczkę.
• Nowe słowo: "przerwy" w różnych temperaturach i ich wpływ na piwo, a także parę procesów chemicznych związanych z cukrami.
• Filtracja. Wysłodziny. Dorzucamy szyszki i gotujemy.
• Wygotowanie rury i reżim sanitarny. Wyścig bakterii z drożdżami!
• Chłodzenie.

PSST Pijemy single hop IPA.

• Fermentor! Chlapanie i napowietrzanie brzeczki.
• Fermentacja! Górna i dolna, burzliwa i cicha, pierwsza i druga. Uwaga, to nam się przyda za chwilę.
• Mycie butelek przed rozlaniem i ostatnie dodatki.
• Leżakowanie. Kapslowanie!

Rodzaje piwa

Co to znaczy: single hop, IPA? Legenda i prawdziwa historia o Indian Pale Ale. Fascynująca historia ale. Niemieckie prawo czystości piwa. Eksplozja piw mieszczańskich i moda na jasne. Josef Groll i jego rewolucyjny pilsner. Omawiamy różne style piwa. Dolna fermentacja → lagery → pilsnery, międzynarodowe lagery, marcowe, koźlaki. Górna fermentacja → ale → piwa pszeniczne, bittery angielskie, pale ale, ipy, piwa brązowe, lokalne odmiany ale, piwa kwaśne, porteery i stouty amerykańskie, polskie piwo grodziskie, gose, fińskie sahti. PSST Pijemy russian imperial stout. Skąd się wziął ten styl? Jak czytać etykietkę na butelce? Co to w zasadzie jest ekstrakt? W jakich jednostkach podaje się goryczkę? Co to jest "warka"?

Skuchy. Kiedy piwo śmierdzi

Spiryt? Koci mocz? Kapusta gotowana? Kalafior i inne zdrowe warzywa? Siarka? Mokry karton? Przy jakim zapachu trzeba zacząć serio uważać?

Piwo jak seks w kajaku

Kilka słów o amerykańskich piwach dobrych i złych, o gustach, guścikach i kryteriach konkursów piwnych. Na deser browar Małe Piwo zachęca do samodzielnego warzenia. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy hektolitrów herbaty. 2018.05.12 / 2018.12.24

Historia, jakiej nie uczą w szkole, skok w bok. Tej nocy przeprowadzamy się do epoki brązu i zwiedzamy lokalne zwyczaje w różnych miejscach świata.

Mezopotamia, czyli Sumer i okolice

Warstwy społeczne. Jak zostać arystokracją? Jak zostać niewolnikiem? A może zająć się bóstwem? Opcje awansu społecznego i królowa Kubaba. Dom w Mezopotamii zależnie od budżetu. Gry na popołudnia i smakowitości na talerzach. Dygresja na kozę i piwo. Jak wyglądały relacje z bogami i boginiami? Przytaczamy kilka opowieści z mitologii sumeryjskiej. Życie pozagrobowe i kraina Kur. Obiecany link do potrzeb Inanny: I Think About This a Lot: A Sumerian Goddess’s Demand to Have Her Vulva Plowed. Zaglądamy do szkół, szaf i kosmetyczek. Czytamy sumeryjskie listy pełne codzienności. Obiecany wątek z listami na twitterze.

Egipt

Warstwy społeczne i ich majątki. Który król Egiptu był pierwszym faraonem? Obowiązki warstwy zajmującej się medycyną, kapłaństwem i blogowaniem. Nowa warstwa oficerska. Liczne obowiązki robotniczo-chłopskie. Omawiamy nieliczne opcje awansu. Egipskie piwo i zalety bycia skrybą. Hieratyka, demotyka i alfabet koptyjski. Obiecany link do peanów na cześć życia skryby. Piwo bogini Tenenet. Ewolucja mody, znakomita higiena, zaawansowana kosmetologia. Skąd się wzięła chemia? Więcej o dbaniu o siebie: Cosmetics, Perfume, & Hygiene in Ancient Egypt. Rozrywki po godzinach niezależnie od stanowiska. Śmierć, zwyczaje pogrzebowe i życie pozagrobowe. Prawo i gwarancja sprawiedliwego wyroku. Równouprawnienie w Egipcie.

Chiny

Mało źródeł historycznych, kości wróżebne. Klimat i waluta. Dynastie i warstwy społeczne. Skąd bierze się wojsko? Rodzaje broni. Warstwa biurokratyczna i egzaminy imperialne. Wielki przemysł brązu rytualnego. Paskudny los chłopa lub kobiety. Kult przodków i niuanse higieny osobistej. Dla kogo moda z konopi, dla kogo z jedwabiu? Królewskie edykty w sprawie kolorów. Nawiązujemy kontakt z przodkami i bogiem specjalnym. Składamy ofiary, nie uwierzycie jakie.

Europa

Kultura pól popielnicowych. Dużo źródeł materialnych, żadnych tekstowych. U nas -- kultura łużycka. Kwestie polityczne podczas ustalania pochodzenia plemion. Prasłowiańskie czy praceltyckie? Budujemy drewniane osady, zajmujemy się orką, tkactwem, ceramiką. Sprawdzamy w grobach, czy jest hierarchia społeczna. Przenosimy się wyżej na mapie, do nordyckiego wieku brązu. Inne zwyczaje osadnicze i pogrzebowe, inny klimat, petroglify i poszlaki religii. Zalążek bursztynowego szlaku i zapowiedź następnego odcinka. Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2019.04.14 / 2019.04.19

Dziś Dzień Dziecka! Po sieci rozbiegły się niesforne wiersze nagrane przez najróżniejsze podkasty. Nerdy Nocą złapały wiersz "Kości" od podkastu Daj Głos. Posłuchajcie, a potem zajrzyjcie na stronę dajglospodcast.pl i sprawdźcie, jaki wiersz złapali dla was Natalia i Paweł :) A wiersz ode mnie... Czy znajdziecie go wśród podkastów, których okładki są na obrazku? A może pójdziecie na łatwiznę i klikniecie tutaj? :D Na zachętę dodam, że do nagrania zaprosiłam Złego Majora Witka ;) Zapraszam do polowania na wiersze i słuchania z dzieciakami :) Co roku świat podkasterki obchodzi Podcastowy Dzień Dziecka — kliknij i dowiedz się więcej, może za rok weźmiesz udział? :) Nasza akcja — oprócz dostarczania Wam do ucha dobrej zabawy i pięknych wierszyków — pomaga w szczytnym celu. Tegoroczny Podcastowy Dzień Dziecka wspiera akcję zbiórki pieniędzy na kosztowną operację przeszczepu dla Julka Świdurskiego z Sanoka. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! 2019.06.01

Tej nocy sprawdzamy nowe seriale, część pierwsza — cyfry i litery od A do C. Pamiętacie, jak spotkaliśmy się serialowo dwa lata temu? Teraz mamy nowe tytuły. Mościmy się i ku uciesze publiczności podajemy znów adres strony z kalendarzem serialowym. W części pierwszej omawiamy (w nawiasach dygresje): Netflix, (kreacje Steve'a Carella). (2 Broke Girls), And There Were None, (A Touch of Cloth), Adventure Time, Agent X, (budżety i obsady serialowe), Angel From Hell, The Affair, (amnezja), Aquarius, Ash vs. Evil Dead. Better Call Saul, (Breaking Bad), Bastard Executioner, (Blacklist), (nie wspominamy: Between, Bitten, Black Sails), Black Mirror, Blindspot, (Strike Back, Critical Role), Blunt Talk, Bosch, Broadchurch. Chicago Med/PD/Fire, Colony (Walking Dead). Następne litery w kolejnych odcinkach. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na herbatę z cukrem. Zdjęcie Radka (c) Bartek Kuzia. 2016.01.18 / 2016.05.01

Tej nocy sprawdzamy nowe seriale, część druga — litery od D do L. Pamiętacie, jak spotkaliśmy się serialowo dwa lata temu? Teraz mamy nowe tytuły. - A to oglądałeś? A to widziałeś? A to? - Jeszcze nie obejrzałem i czeka. W części drugiej omawiamy (w nawiasach dygresje): Dark Matter (Killjoys), Daredevil, Dr. Ken (nie obejrzeliśmy), Dickensian, Doll & Em, Drunk History. (Elementary, Empire, Episodes), Expanse. Fortitude, (Fargo), Flesh and Bone, (Flash). Galavant, Grandfathered, (#OscarsSoWhite), Guardians of the Galaxy animowany, Grinder. Halt and Catch Fire, Heroes Reborn, Hand of God (jeszcze nie widzieliśmy), (How to Get Away With Murder), Humans, (House of Cards). Inside Amy Schumer, It's Always Sunny in Philadelphia, Into the Badlands. Jessica Jones. (Killjoys), The Knick. Legends, Last Man on Earth, Librarians (Jobs z Fassbenderem), Limitless, London Spy, Lucifer, (Luther). Pierwsza część tutaj: #020-1 Seriale z Radziem 2 część 1 A-C. Następne litery w kolejnych odcinkach. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na herbatę z cukrem. Zdjęcie Radka (c) Bartek Kuzia. 2016.01.18 / 2016.05.06

Tej nocy sprawdzamy nowe seriale, część trzecia — litery od M do W. Pamiętacie, jak spotkaliśmy się serialowo dwa lata temu? Teraz mamy nowe tytuły. W części trzeciej omawiamy (w nawiasach dygresje): Making a Murderer, Man in the High Castle, Master of None, (Murder in the First), Mysteries of Laura, Mozart in the Jungle, Mr. Robot. Narcos. Outlander. Pakt, Poldark, Powers. Quantico. Rick and Morty. Shannara Chronicles, Shades of Blue, (Sherlock 4x0), Supergirl, South of Hell. Unbreakable Kimmy Schmidt. War and Peace, Wayward Pines, Wicked City.

• Pierwsza część tutaj: #020-1 Seriale z Radziem 2 część 1 A-C.
• Druga część tutaj: #020-2 Seriale z Radziem 2 część 2 D-L.

Następne litery w kolejnym odcinku. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na herbatę z cukrem. Zdjęcie Radka (c) Bartek Kuzia. 2016.01.18 / 2016.05.06

Tej nocy sprawdzamy nowe seriale, część trzecia — litery XYZ i bonus round. Pamiętacie, jak spotkaliśmy się serialowo dwa lata temu? Teraz mamy nowe tytuły. W części czwartej omawiamy (w nawiasach dygresje): X-Files, seria stara i zapowiedź nowej, (Scorpion), 19. sezon South Parku, You Are The Worst, Z-Nation, (iZombie). Walking Dead (opowieść Radka, który odwiedził miasto, gdzie ten serial jest kręcony), dlaczego nadal kręcą Last Ship. Sense8. The Player, Madam Secretary, Penn & Teller: Fool Us. Sprawdzamy kancele i renewy w serwisach serialowych oraz zapowiadamy nasz następny odcinek z serii serialowej (już mamy tę listę i jest dłuższa, niż się spodziewaliśmy).

• Pierwsza część tutaj: #020-1 Seriale z Radziem 2 część 1 A-C.
• Druga część tutaj: #020-2 Seriale z Radziem 2 część 2 D-L.
• Trzecia część tutaj: #020-3 Seriale z Radziem 2 część 3 M-W.

Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na herbatę z cukrem. Zdjęcie Radka (c) Bartek Kuzia. 2016.01.18 / 2016.05.06

Tej nocy Zły Major Witek opowiada o elektrowniach, katastrofach i bombach atomowych. Audycja uzyskała rekomendację z podłużną pieczęcią! Szczegóły w komentarzu pod odcinkiem.

Elektrownie jądrowe

Katastrofy elektrowni: Czernobyl, Fukushima, Kysztym, Three Mile Island. Wesoła anegdota o bazie łodzi podwodnych w Sewieromorsku. Co to są odpady radioaktywne? Na czym polega przetwarzanie paliwa jądrowego? Co to jest "chiński syndrom"? Nieprawidłowe składowanie aka zaimprowizowany reaktor jądrowy (w środku opowieści zadzwonił mój ojciec, co zostawiłam dla efektu komicznego).

A bomb

Jak dokładniej działa bomba atomowa? Historia o Anglikach produkujących pluton. Megatony i pershingi. Wady bomby atomowej, kiedy już wybuchnie: promieniowanie cieplne i radioaktywne, podmuch, opad, impuls elektromagnetyczny. Co to jest "dirty bomb"? Czym się różni globalna wojna termojądrowa od ograniczonej wymiany? Jak wygląda obrona cywilna? Wojna atomowa a sprawa polska. Na deser: jak niejaki Pietrow powstrzymał wojnę jądrową. (sorry trochę za jakość dźwięku, ale czekam jeszcze na drugi mikrofon) Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — kupimy sobie schron i zrobimy w nim huczną imprezę na koniec świata. 2016.05.10 / 2016.05.22

Petro Tyschtschenko, wieloletni współpracownik Commodore i były prezes Amiga Technologies, zabiera nas w podróż w przeszłość. Nagranie to jest zapisem sobotniego panelu na scenie głównej festiwalu Pixel Heaven 2016. Rozmowę z Petro (po angielsku) prowadzi Tomasz Marcinkowski z MHKI. Wideo z panelu będzie za jakiś czas dostępne na jutubowym kanale PIXEL HEAVEN — subskrybujcie (warto będzie obejrzeć, Petro pokazuje zdjęcia). Materiały i aktualności związane z kolejnymi edycjami festiwalu można znaleźć na fejsie. Bardzo dziękuję organizatorom Pixel Heaven, a zwłaszcza Robertowi i Piotrowi, za udostępnienie nagrania wprost z głównej konsoli. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — serio się przydadzą. Elementy muzyczne pochodzą z Pixel Heaven 2016. Zdjęcie Petro z piątkowego afterka (c) kya. 2016.06.04 / 2016.06.06

Jon Hare opowiada o swojej bogatej karierze twórcy gier od samego początku aż do projektu Sociable Soccer. Nagranie to jest zapisem sobotniego panelu na scenie głównej festiwalu Pixel Heaven 2016. Prelekcja w języku angielskim. Wideo z panelu będzie za jakiś czas dostępne na jutubowym kanale PIXEL HEAVEN — subskrybujcie (warto będzie obejrzeć, Jon pokazuje slajdy). Materiały i aktualności związane z kolejnymi edycjami festiwalu można znaleźć na fejsie. Bardzo dziękuję organizatorom Pixel Heaven, a zwłaszcza Robertowi i Piotrowi, za udostępnienie nagrania wprost z głównej konsoli. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — serio się przydadzą. Elementy muzyczne pochodzą z Pixel Heaven 2016. Zdjęcie Jona (c) kya. 2016.06.04 / 2016.06.06

Ben Daglish odpowiada na podstępne pytania Rafała Wiosny i Bartka "Voyagera" Dramczyka. Nagranie to jest zapisem sobotniego panelu na scenie głównej festiwalu Pixel Heaven 2016. Spotkanie w języku angielskim. Wideo z panelu będzie za jakiś czas dostępne na jutubowym kanale PIXEL HEAVEN -- subskrybujcie (warto będzie obejrzeć, Ben jest niesamowitym showmanem). Materiały i aktualności związane z kolejnymi edycjami festiwalu można znaleźć na fejsie. Bardzo dziękuję organizatorom Pixel Heaven, a zwłaszcza Robertowi i Piotrowi, za udostępnienie nagrania wprost z głównej konsoli. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — serio się przydadzą. Elementy muzyczne pochodzą z Pixel Heaven 2016. Zdjęcie ze spotkania (c) kya. 2016.06.04 / 2016.06.06

Philip i Andrew Oliver, aka „The Oliver Twins”, zabierają nas na niesamowitą przygodę, która zaczyna się w latach 80. i trwa do dziś. Nagranie to jest zapisem sobotniego panelu na scenie głównej festiwalu Pixel Heaven 2016. Spotkanie w języku angielskim. Wideo z panelu będzie za jakiś czas dostępne na jutubowym kanale PIXEL HEAVEN -- subskrybujcie (warto będzie obejrzeć, bracia przygotowali piękną prezentację). Materiały i aktualności związane z kolejnymi edycjami festiwalu można znaleźć na fejsie. Bardzo dziękuję organizatorom Pixel Heaven, a zwłaszcza Robertowi i Piotrowi, za udostępnienie nagrania wprost z głównej konsoli. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — serio się przydadzą. Elementy muzyczne pochodzą z Pixel Heaven 2016. Zdjęcie braci Oliver (c) kya. 2016.06.04 / 2016.06.06

Tej nocy mój brat, który jest z zawodu doktorem biologii, przygotował kilka anegdot ze świata zwierząt. Oto niektóre zagadnienia:

• co ma wspólnego żabnica z relacjami międzyludzkimi;
• łosoś pacyficzny, czyli jak opłaca się być sympatycznym zalotnikiem;
• pluskwiaki, które są miłe (też nie mogłam uwierzyć) i lubią liczby pierwsze;
• brutalna dygresja na temat komarów, które potrafią położyć łosia;
• jak się rozmnażają ośmiornice, czyli odczepiany penis (obiecany obrazek z seksem ośmiornic) + dwie anegdoty o ich przebiegłości;
• sikorki modre + dygresja o tym, czym dokarmiać sikorki (nie słoniną!) i inne zwierzęta;
• dygresja o fałszowaniu śmietany;
• bolesna kopulacja psów (i kotów) - jak odstraszać inne samce, kiedy jest się trochę zajętym? + dygresja na temat lubrykantów;
• dwa penisy — jak to robią węże i kangury;
• największe kłamstwo łabędzi;
• sklonowany kotek i brutalne myszki + nie całujcie chomików;
• dlaczego ładny męski tyłek może być ważny;
• co determinuje płeć u krokodyli i żółwi?
• seks oralny w celach poznawczych;
• jak działają różne rodzaje ludzkich plemników + przyrodnie rodzeństwo w jednym brzuchu na raz;
• deser: "oberwać miednicą kozicy w łeb w Pirenejach".

Wszystko przy lekkim akompaniamencie okresowego diesla za oknem. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — dokarmimy sikorkę! 2016.06.29 / 2016.06.30

Synchronizujemy serialowe zegarki, część druga — litery od D do K. Da Vinci's Demons, Dominion, Extant, Flash, Falling Skies, dygresja na temat Mind Games i Pushing Daisies, The Fall, Fargo, From Dusk Till Dawn, Grimm, Halt and Catch Fire, Hannibal, Hot in Cleveland, House of Cards, House of Lies, Key and Peele, Kroll Show. Następne litery w kolejnych odcinkach. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na zimne kompresy przy złych serialach. 2014.08.07 / 2014.09.12

Synchronizujemy serialowe zegarki, część trzecia — litery od L do M. Looking, dygresja na temat Orange is the New Black, Louie, dygresja na temat Kung Fury, powrót do Helix, Last Ship, dłuższa dygresja na temat The Strain i Supernaturals, Major Crimes, Manhattan, Maron, Marvel's Agents of S.H.I.E.L.D., Melissa and Joey, dygresja na temat śpiewających aktorów, Metalocalypse, Modern Family, Motive, Mr. Selfridge, dygresja na temat Downton Abbey, Murder in the First. Następne litery w kolejnych odcinkach. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na zimne kompresy przy złych serialach. 2014.08.07 / 2014.09.12

Synchronizujemy serialowe zegarki, część czwarta — litery od N do R. NCIS, New Girl, Newsroom, dygresja na temat Person of Interest, Nurse Jackie, Parks and Recreation, Peaky Blinders, dygresja na temat filmu "28 dni", Perception, Portlandia, Power, Ray Donovan, Ressurection, Rick and Morty, Robot Chicken, Rizzoli and Isles, dygresja na temat 07 Zgłoś Się, Silicon Valley. Następne litery w kolejnych odcinkach. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na zimne kompresy przy złych serialach. 2014.08.07 / 2014.09.12

Niezbędnik na okoliczność różnych nieszczęść! Tej nocy pakujemy się ze Złym Majorem Witkiem. Co należy mieć w domu na wszelki wypadek, ale nie zostać szalonym preppersem? Rozważamy (i odrzucamy) różne scenariusze oraz szukamy na oficjalnych polskich stronach na przykład rozpiski sygnałów ostrzegawczych, ale znajdujemy niewiele. Zatem zaglądamy za granicę. Omawiamy, jak przygotowuje się Ameryka: 1. Get a kit. 2. Make a plan. 3. Be informed. Wielka Brytania prowadzi obronę populacji metodą nuklearnego zastraszania, ale także: 1. Oceń, w zasięgu jakich zagrożeń jesteś. 2. Przygotuj się do nich i ubezpiecz się. 3. Przygotuj swoją firmę. 4. Przygotuj swoją społeczność (por. "Alternatywy 4"). Parę słów o Skandynawii i Szwajcarii. Wracamy do kraju i szykujemy zestaw lub dwa na podstawie poradnika ze strony Bezpieczna Warszawa — omawiamy m.in.: wodę, przyrządy, żywność, worki na śmieci, kwestię zwierząt domowych. Don't panic! Przede wszystkim zachowaj spokój. Paczka linków: Emergency Preparedness and Response (CDC) Prepare for Emergencies (Amerykański Czerwony Krzyż) Prepare. Plan. Stay informed (ready.gov) Preparing for emergencies (gov.uk) Making sure Bedfordshire is Prepared Disaster Preparedness Tokyo (piękny!) Polski poradnik antyterrorystyczny Bezpieczeństwo wg MSWiA Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na tabletki do oczyszczania wody! 2016.05.22 / 2016.08.31

Synchronizujemy serialowe zegarki, część piąta — litery od S do Z. Signed, Sealed, Delivered, Suits, dygresja na temat polskich produkcji, True Blood, True Detective, Transporter, Taxi Brooklyn, Utopia, Under the Dome, Vicious, White Collar, dygresja na temat Mentalist, Zoolander i powrót do Banshee. Tytuły bonusowe w następnym odcinku. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na zimne kompresy przy złych serialach. 2017.08.07 / 2014.09.12

Synchronizujemy serialowe zegarki, część szósta — czyli dwuminutowy bonus z zapowiedzią następnego odcinka. Parę słów o Netfliksie i Ipli oraz zapowiedź następnego odcinka na prawie zupełnie inny temat. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — potrzebujemy na zimne kompresy przy złych serialach. 2014.08.07 / 2014.09.12

Ze świeżo przeprowadzoną do Wrocławia osobą rozmawiamy o dziwnościach Dolnego Śląska. Przyznajemy też Pokojową Nagrodę Nobla. Żyrafy, kożuchy, niepokojąca serdeczność autochtonów, obecność kup, nieobecność księgarni. Zaglądamy na dolnośląskie juwenalia i do lumpeksów (z krótkim międzylądowaniem w Gdyni i Warszawie). Przyznajemy także Pokojową Nagrodę Nobla. Za co? Zaciśnij zęby i się przekonaj! Napiszcie nam, co jeszcze jest niezwykłego we Wrocławiu i do którego innego miasta mamy zajrzeć, żeby się nad nim poznęcać. Z ławki rezerwowych wspomaga nas Zły Major Witek. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — będzie na bilet do innego miasta. 2014.06.12 / 2014.09.30

Tę noc poświęcamy grom komputerowym z punktu widzenia doświadczonego autora. Obsmarujemy produkcję i prasę branżową. Audycja nadaje się zarówno dla zaawansowanych, jak i początkujących graczy i graczek.

Smaczki i sekrety branży

W jaki sposób duża firma decyduje, jakie gry produkować? Jak odwołuje się do swoich grup docelowych? Jakie warunki formalne musi spełniać gra, żeby się ukazać? Jakie mechanizmy w grach nie są widoczne gołym okiem? Dlaczego w iksboksowych multiplejach jest szambo? Obgadujemy (kolejność przypadkowa) EA, Ubisoft, PCF, Microsoft, Bayonettę, Bulletstorm. Rozmawiamy trochę o konferencjach branżowych, przelatujemy przez prasę grową, roztrząsamy różnice między entuzjazmem a krytyką. Jacek przedstawia serwisy, na których można znaleźć wartościowe treści dla zaawansowanych. (Gamastura, The Escapist, Polygon). (Teraz woła, że zapomnieliśmy jeszcze o jednym: "To jest bardziej hardkorowa rzecz niż wszyscy, o których wspomniałem, razem wzięci!". Chodzi o Critical Distance). Na koniec apetyczne rozważania o tym, jakiego rodzaju artystą jest projektant(ka) gier komputerowych, oraz o zaletach zespołów mieszanych.

Autorzy i rubryki wymienione w odcinku

Jim Sterling, Yahtzee Croshaw, Experienced Points, Susan Arendt, Russ Pitts, Extra Credits oraz polygonowy artykuł o Polsce. Niebawem zapraszamy do posłuchania drugiej części rozmowy, gdzie robi się trochę bardziej kameralnie, m.in. wejdziemy głębiej w kwestie projektowania gier oraz zastanowimy się, kiedy gry staną się dojrzałym medium. A, zapomniałabym. Na samym początku rozmawiamy o pączkach i Czelabińsku (na tej stronie polecam także felietony wszelkie). Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż mała, ale urocza gra na Steamie. Zdjęcie Jacka (c) Piotr Kucharski. 2014.10.01 / 2014.10.14

Tej nocy rozkładamy gry na czynniki pierwsze. Przyjrzymy się konstrukcjom gier i ludzi, którzy je robią. Audycja nadaje się zarówno dla osób technicznych, jak i humanistycznych (jeśli ktoś wierzy w ten podział).

Jak zostać twórcą gier

Jaki rodzaj ludzi Jacek widzi w swoim zespole? Obgadujemy normy kulturowe, które mają wpływ na wszechstronny samorozwój, a także, dość obszernie, polską edukację. Jakie jest ryzyko związane ze zmianą zawodu? Jak dostać się do (zamkniętego środowiska) branży growej, gdy jest się grafikiem albo programistą?

Projektowanie gry

Szczegółowo omawiamy, czym zajmuje się projektant, na przykładzie Czelabińska. Rozkładamy projekt na czynniki pierwsze: technologia, mechanika, koncepcja, wyzwanie, akcja, nagradzanie gracza, patterny, dynamika gry, estetyka. Co to znaczy, że gra jest trudna? Jakie gry są dla wszystkich? Jak działają konwencje i skąd się wzięły? Dlaczego gry stają się coraz łatwiejsze? Nawiasem mówiąc, piractwo wychowało nam znakomitych programistów! Rozmawiamy o scenie komputerowej, konsolach i ograniczeniach sprzętowych.

O grach jako przedmiocie kontrowersji

Na koniec zastanawiamy się, o co chodzi w dyskusjach nad tym, czy gry to sztuka, czy powodują przemoc wśród młodzieży oraz kiedy gry będą dojrzałym medium. Z gier wspominamy (kolejność przypadkowa) Tetris, Antichamber, Dynablaster, Galagę/Warblade, Fez, Heavy Rain, Gone Home, Crash Bandicoot, Goblins, Monkey Island i parę innych. Cały wywiad z Magdaleną Cielecką -- mówi, jak pisać o grach, jak wygląda praca project managera w firmie produkującej gry, jak mogą wyglądać studia i praca naukowa związane z grami -- można w 10 minut obejrzeć na youtube.

Ratunku!

Do następnego odcinka potrzebujemy Twojej pomocy — napisz, jakie gry Twoim zdaniem wyszły z konwencji albo wniosły coś nowego. Mogą być stare, mogą być świeżutkie. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż mała, ale urocza gra na Steamie. Zdjęcie Jacka (c) Piotr Kucharski. 2014.10.01 / 2014.10.22

Tej nocy rozmawiamy o nieuczciwych zagrywkach podczas dyskusji. Naszym gościem jest Zły Major Witek, magister filozofii z wieloletnim doświadczeniem w szermierce słownej w internecie i na świeżym powietrzu.

Filozofia, pokrótce

Czym się różni filozof od magistra filozofii? Jak można podrywać "na Sartre'a"? Ustalamy, czemu trollerka internetowa to łatwizna oraz co to w zasadzie jest dyskurs.

Erystyka. Podstępy w komunikacji międzyludzkiej

Omawiamy różne metody nieuczciwego wygrywania dyskusji i szukamy sposobów na to, żeby nie dać się w nie wrobić. Lektura obowiązkowa: metody erystyczne, błędy logiczne. Sprawdzamy, po czym poznać, że czas zbierać manatki i opuścić rozmowę. Wspominamy też o technice zniechęcania dzieci i młodzieży do gadania bzdur. Pod obróbkę idą: Chochoł (w kilku wcieleniach), Bucerka Strategiczna, Skrajności i Ogólniki oraz Manipulacje Subtelne i Niesubtelne. Podczas omawiania fałszywej dychotomii przywołujemy filmik Johna Olivera o debacie telewizyjnej. Jaki jest związek manipulacji argumentum ab utili ze szkołą? Po czym poznajemy, że ktoś używa na nas subtelnej manipulacji? Czy na pewno robi to celowo? Najsmaczniejsze argumenty pozamerytoryczne wraz z anegdotami zostawiliśmy na koniec, zatem przetrwaj także trzy krótkie dygresje: przerywnik logiczny (czy da się udowodnić, że nie jest się wielbłądem?), metoda naukowa w pigułce oraz wyższość praktyki nad teorią. Na deser nasz gość przytacza praktyczną anegdotę z życia Feynmana. + obiecana w audycji rozmowa o teoriach spiskowych: Świrologia Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż egzemplarz "Erystyki" w antykwariacie. Polsko- i anglojęzyczną prozę Złego Majora Witka można przyswajać na stronie wrzutnianocna.wordpress.com. 2014.10.25 / 2014.10.28

Tej nocy spotykamy się z autorem bloga Tarasco Bar. Archie specjalnie przyleciał samolotem i przygotował nam drinki. Rozmawiamy o rodzajach alkoholi i dodatkach oraz sprawdzamy, co można z tego przygotować, żeby było smaczne i z prądem. Na początek szykujemy lód, a potem kompletujemy barek. Gin i burbon. W czym pomaga Unia Europejska? Drinki: Martini, Gibson, gin z tonikiem. Whisky dla snobów i smakoszy. Jak nie wypalić sobie kubków smakowych? Co to jest "anielski udział"? Dygresja o wermutach. Drinki: Manhattan, Old Fashioned. Brandy bezprzymiotnikowe i przymiotnikowe. Drinki: Sidecar. Wódka zwykła i smakowa. Dygresja o blue curacao. Drinki: Śrubokręt, Elektryczna Lemoniada, Vodka Martini i Vesper, Long Island Ice Tea. Coś z żołądkowej gorzkiej. Rum i podróby. Rum z colą, Cuba Libre, Daiquiri, Rum Collins. Triple Sec i likiery. Orgazm, Pinacolada. Jeśli tequila, to orgia. Tequila Sunrise, Margarita. Omawiamy pokrótce inne regionalne brandy i wódki. Sposoby przyrządzania (wstrząśnięte, nie mieszane) oraz szoty: Wściekły Pies i Tequila Slammer. Na koniec krótko o winach: Sangria, Tinto de Verano, szprycery. Linki do barmańskich blogów:

• Cocktail Chronicles
• Imbibe Magazine
• Mixology Monday
• Pegu Blog
• The Art of Drink

Zdajemy sobie sprawę, że choć dla nas alkohol jest przyjemny, to dla niektórych osób może być problematyczny. Nie ma się czego wstydzić, tylko można coś z tym zrobić — i nie trzeba zmagać się samotnie. Ośrodki terapeutyczne w swojej okolicy można znaleźć na przykład na uzależnieNIE.com.pl (oraz placówki NFZ są w prawie każdym większym mieście). Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż torba lodu! Zdjęcie Archiego (c) Kaśka. 2016.09.26 / 2016.10.18

Tajniki pracy w wydawnictwie. Tej nocy moim gościem jest Bianka, wydawca, redaktor prowadzący i redaktor inicjujący (wytłumaczymy, czym to się różni) z wieloletnim doświadczeniem w wydawnictwach specjalistycznych. Sama jestem grafikiem, składaczem i autorką, więc dzisiejsza noc jest prawie zupełnie jak w pracy.

Cykl wydawniczy

Po nieco absurdalnym wstępie zaczynamy od spotkania autora z redaktorem inicjującym, potem omawiamy kolegium wydawnicze, niuanse podpisywania umów i różne sposoby, w jakie może autor zarobić na swojej książce. Co to jest bestseller? O co chodzi z ISBN-em? Dlaczego nie należy składać książki w Wordzie? Kiedy możemy wydać się samodzielnie, a kiedy lepiej będzie współpracować z profesjonalnym wydawnictwem? Rozmawiamy o tłumaczeniach oraz wszystkich krzywdach, które dzieją się autorowi podczas redakcji. Co dokładnie robi redaktor -- najpierw opowiada redaktorka, a potem autorka. Co robi który rodzaj grafika? Czym się różni wydawca od dyrektora wydawniczego?

Redakcja, miejsce magiczne

Przez chwilę plotkujemy o znakach korektorskich, liczeniu arkuszy, oszukiwaniu na objętości i liżących kotach. Przypominamy sobie anegdoty dotyczące powstawania okładek oraz ustalamy, co tak naprawdę robi dział marketingu. Poświęcamy chwilę na denerwujące filmowe stereotypy na temat pracy w redakcji i opowiadamy, co jeszcze się dzieje, zanim książka pójdzie do drukarni. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż ryza papieru do drukarki. Zdjęcie Bianki (c) selfie. 2014.10.15 / 2014.11.21

Tej nocy moim gościem jest Kasia, która przejechała motocyklem trasę Jedwabnego Szlaku. W pierwszej części odcinka rozmawiamy o przygotowaniach do podróży. Zaczynamy anegdotą o motocyklu, który przejechał kilkadziesiąt tysięcy kilometrów trudnych tras pod Kasią, a potem nie chciał odpalić w środku miasta pod Czesiem. Kasia opowiada, skąd w ogóle wziął się pomysł na wycieczkę przez osiemnaście krajów oraz jak się do tego przygotowywała. Przy okazji dowiedziałam się, jak wygląda rajd, na który można się tanio wybrać w Polsce.

Planowanie wyprawy

Obliczamy czas trwania takiego przedsięwzięcia i próbujemy zamknąć budżet w sensownej kwocie. Kasia podpowiada, gdzie i jak znaleźć dobrych współtowarzyszy podróży oraz przedstawia swoją ekipę: Janusza (pomysłodawcę przygody), Stojana i Malinę. W tej części odcinka dowiadujemy się, jak ekipa planowała koszty jedzenia i benzyny — w ostatniej okaże się, ile naprawdę wyszło. Rozmawiamy o forach, na których można znaleźć bardzo konkretne porady dla ambitnych podróżników, oraz o niuansach załatwiania wiz do egzotycznych krajów.

Ekwipunek i higiena

Jak przygotować motocykl do podróży w trudnych i zmieniających się warunkach? Kasia poleca warsztat, który m.in. prowadzi szkolenia mechaniczne i podróżnicze. Czego na pewno ze sobą nie brać? A czego nie da się kupić na takiej trasie? Dowiesz się, czy podczas prawie trzymiesięcznej podróży panowie się golą. A panie? Na końcu Kasia wymienia kraje, o których opowie w następnych częściach. Gdy tylko skończę montaż, okaże się, którędy dokładnie ekipa podróżowała, co zobaczyła, co ich zaskoczyło  i jakie niespodzianki były najbardziej olśniewające. Zdjecia możesz oglądać już teraz. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż litr benzyny. Zdjęcie Kasi (c) Janusz Stępień. 2014.11.19 / 2014.12.01

Tej nocy moim gościem jest Kasia, która przejechała motocyklem trasę Jedwabnego Szlaku. Część druga: rozmawiamy o przygodach między Polską a Kirgistanem. W poprzednim odcinku rozmawiałyśmy o przygotowaniach do podróży. W tym odcinku możesz z nami pojechać palcem po mapie!

1. Polska-Litwa-Łotwa

Początek trasy: mapa

2. Rosja

mapa Wypadek Janusza. Teraz już wiemy, jak się jeździ z ręką w gipsie oraz gdzie nasi podróżnicy się ubezpieczyli (i jak to ubezpieczenie działa w Rosji). Wołgograd. Z jakim napojami można spotkać budki na trasie? Architektura Astrachania.

3. Kazachstan

mapa Niesamowite widoki, niezwykłe drogi i napastliwa fauna. Aktobe. Przygoda z warsztatem spawalniczym i wytęskniona bania. Aralsk. Statki na pustyni, ryba na patyku. Bajkonur. Stepy, miasta i pierwsze spotkanie z lokalnymi motocyklistami!

4. Skok na chwilę do Kirgistanu

Biszkek. Uroki lokalnego ruchu drogowego i trudności związane ze zmianą opon. Dłuższe omówienie żarcia na trasie. Jedno słowo — baranina. Skąd się bierze gotówka? Gdzie ją trzymać? Omawiamy też przygody z apteczką oraz potyczki językowe Chorwata w Azji.

5. Z powrotem w Kazachstanie

Ałmaty. Wszystkie wypadki Janusza na trasie oraz płynące z nich nauczki. Park narodowy Altyn-Emel, Kanion Szaryński oraz instrukcja, jak jeździć po żwirze. Przeboje z celnikiem przy wyjeździe z Kazachstaniu do Kirgistanu.

6. Kirgistan

mapa Przygoda offroadowa obok jeziora Issyk-Kul w drodze do miasteczka Karakol. Na końcu Kasia wymienia kraje, o których opowie w trzeciej części. Zdjęcia możesz oglądać już teraz. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż litr benzyny. Zdjęcie Kasi (c) Janusz Stępień. 2014.11.19 / 2015.02.23

Tej nocy mój brat Kuba, który jest nauczycielem biologii, wyprostuje kilka denerwujących mitów udających prawdę lub naukę. Najpierw ustalamy, czym się różni teoria od hipotezy oraz czy można nie wierzyć w ewolucję. Przechodzimy między big pharmą a ziołolecznictwem, robimy dygresję o różnicy natężeń (groźna zabawa w trzy szklanki).

Jeżyk

Bzdury: jeżyk niesie na pleckach jabłuszko; frutarianizm. Ciekawostki: o przygotowywaniu się do hibernacji; jak niedźwiedzie jedzą mrówki; jak stare są jeże.

Rekin

Bzdury: rekiny nie chorują na raka; pigułki z olejem z wątroby rekina pomagają ludziom w walce z rakiem. Ciekawostki: dieta kontra nowotwory; jak działa nowotwór. Bzdura: rekiny zdychają, kiedy nie płyną. Ciekawostka: o wielorybach.

Witaminy i suplementy diety

Tragiczna historia o tym, jak pułapka autorytetu i obsesja w nauce zaszkodziły witaminie C. Nazwiska noblistów: Albert Szent-Györgyi i Linus Pauling plus parę słów o metodologii badań (np. potrójna ślepość próby). Dygresje: celiakia i kwestie pieczywne; wykształcanie narządów w życiu płodowym. Odpowiadamy na najważniejsze pytanie: Jak naprawdę radzić sobie z lekkim przeziębieniem? Ciekawostki: pieniądze są bardzo czyste; czemu wietrzyć pościel zamiast ścielić łóżko. Co jeść, żeby nie martwić się niedoborem witaminy C (dlaczego niekoniecznie cytrusy oraz gdzie kupować owoce dobrej jakości)? Czym należy popijać proszki? Dowiadujemy się, do czego tak naprawdę jest potrzebna witamina C oraz dlaczego nie należy się nią zalewać w chorobie. Dygresja: dlaczego uważać na środki przeciwbólowe, a zwłaszcza paracetamol. Odezwa Kuby do ludzi przyjmujących preparaty witaminowe.

Woda

Jak uzupełniać elektrolity? Wystąpił Krzysztof Hołowczyc. Na co patrzeć, kupując wodę? Czy nasza woda w kranie nie jest przypadkiem lepsza od butelkowanej? Woda pitna ze sklepu może nas odwodnić! Bzdura: trzeba pić dwa litry wody dziennie. To ile w takim razie tej wody pić? Dygresje: wątróbka i inne incydentalne szwungi pokarmowe.

Homeopatia

Kuba tłumaczy pamięć wody (która istnieje, ale nie tak, jak myślą wyznawcy). Nazwisko: Jacques Benveniste. Co zażyć w razie przeziębienia zamiast preparatu homeopatycznego? Dygresja: o zielonej herbacie.

Dinozaury

Bzdura: dinozaury zabił meteoryt. Sformułowanie jest bardzo niedokładne, a Kuba wytłumaczy, jak to było naprawdę.

Teoria ewolucji Karola Darwina

Bzdury: teoria ewolucji przez dobór naturalny ma jakąkolwiek konkurencję; człowiek pochodzi od małpy. Nazwisko: Karol Darwin. Ważne hasła: dobór naturalny, dobór krewniaczy, wspólny przodek.

Podsumowanie

W jaki sposób nie wiedzieć wszystkiego.

Bonus round

• Czy sowa jest mądra?
• Czy lis jest sprytny?
• Czy czarne ptaki używają narzędzi?
• Czy ryby się bawią?
• Czy biedronka jest mordercą na masową skalę?
• Czy miód spadziowy jest robiony z odchodów?
• Czy aligatory chodzą po drzewach? Obiecany link o krokodylach.
• Czy bociany to wierne ptaki?
• Czy dzięcioł to lekarz lasu?
• Czy dżdżownica regeneruje się po przecięciu?
• Jakiej wielkości jest jajo kiwi?
• Jak w ptaku robi się skorupka jajka?

oraz zapowiedź następnego spotkania z Kubą. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — my wrzucimy do wody i sprawdzimy, czy zapamiętała! Blog kulinarny Kuby: Garnkoenterologia. 2016.08.12 / 2016.11.27

Tej nocy moim gościem jest Kasia, która przejechała motocyklem trasę Jedwabnego Szlaku. W części trzeciej rozmawiamy o przygodach między Kirgistanem a Polską. W poprzednim odcinku rozmawiałyśmy o pierwszej części trasy. W tym odcinku także możesz z nami pojechać palcem po mapie!

1. Kirgistan

mapa Nocleg pod namiotem nad jeziorem Issyk-Kul. Spawanie motocykla, jezioro Song-Kul. Ucieczka przed burzą na przełęczy -- jak się nie wywalić w deszczowym pośpiechu? Sary-tash, miasteczko na końcu świata. Kilka rad, jak wybrać się do Kirgistanu. Jakie są warunki cywilizacyjne? Co jeść, gdzie nocować? Sytuacja polityczna i dokąd ewentualnie uciekać. Jak wygląda protest polityczny w wydaniu lokalnym? Przygody przy wyjeździe z kraju, brak benzyny, Pamir Highway po deszczu.

2. Uzbekistan i Tadżykistan

mapa 1 | mapa 2 Kokand, Fergana z fabryką jedwabiu (dolina Fergany jest źródłem legendy o Jedwabnym Szlaku). Przygoda z celnikami. Spotkanie z polskimi backpackerami w Duszanbe. Przeżycia w tunelu. Termez z widokiem na Afganistan. Hotel w Bucharze, twierdza w Ayaz Kala. Podróż w upale do Samarkandy. Jak się dogadywać, kiedy wycieczka się rozdziela? Jak luksusowo przenocować w hotelu, w którym nie ma wolnych pokoi?

3. Turkmenistan

mapa Krótka lekcja historii, w tym o wizerunkach władców. Aszchabad, czyli białe miasto i złoty Turkmenbasza. Przygoda w mieście, którego nie ma na mapie. Merw (Mary), największe miasto świata w XII wieku. Jak się wydostać z Turkmenistanu i dlaczego nie przez Iran? Niezwykła przygoda z promem do Baku w Azerbejdżanie.

4. Azerbejdżan, Gruzja i Armenia

mapa Azerbejdżan: wulkany błotne i petroglify. Maiden Tower w Baku. Pałac Chana w Szeki. Piękne widoki w Gruzji i tamtejsza oryginalna miłość do Polaków. Sighnaghi, Tbilisi, klasztor Dawid Garedża oraz starożytna droga wojenna. Armenia: Erewań i okoliczne świątynie, wulkan Aragac, Batumi.

5. Turcja

mapa Szybka trasa z przerwą na wymianę kapcia i kąpiel w morzu Czarnym. Stambuł.

6. Bułgaria, Serbia, Węgry, Słowacja i Polska

mapa Sofia, Belgrad, Budapeszt, Bratysława, Kraków i z powrotem Warszawa. W następnej, ostatniej części porównamy teorię z praktyką i plany z realiami. Zdjecia możesz oglądać już teraz, a wszystkie mapy z podróży znajdziesz na stronie Silk Road Adventure. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż litr benzyny. Zdjęcie Kasi (c) Janusz Stępień. 2014.11.19 / 2015.03.11

Tej nocy moim gościem jest Kasia, która przejechała motocyklem trasę Jedwabnego Szlaku. W ostatniej części odcinka rozmawiamy o tym, czego uczy praktyka podróżnicza.

1. Teoria kontra praktyka

Liczymy, ile naprawdę kosztowały noclegi, jedzenie, benzyna oraz ile można wydać na mandaty, zwłaszcza w Armenii.

2. Czego się nauczyliśmy?

Co wyczerpuje, co denerwuje? Na co zwracać uwagę w komunikacji między uczestnikami wyprawy? Jak się spakować? Pieniądze — gotówka czy karty, a jeśli plastik, to jaki? O naprawach i konserwacji motocykla w podróży, a także jak go przygotować przed wyjazdem. Czy w ciuchach motocyklowych da się pokonać pustynię? Czy będziemy robić pranie? Dziękujemy Kasi za fascynujące i pouczające spotkanie, zapraszamy na stronę wyprawy i do oglądania zdjęć. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż litr benzyny. Zdjęcie Kasi (c) Janusz Stępień. 2014.11.19 / 2015.03.14

Z XTD-em, wielokrotnie nagradzanym muzykiem amigowym i atarowym, rozmawiamy o życiu oraz polskiej scenie wczoraj i dziś. Przypominamy chlubne i niechlubne elementy legendy, a z ławki rezerwowych wspomagają nas Shexbeer i Gepard. Disclaimer: ten wieczór może okazać się nieco hermetyczny. Mamy jednak nadzieję, że parę osób z polskiej sceny amigowej oraz część widowni Pixel Heaven 2014 będzie się bawić co najmniej w połowie tak dobrze jak my. Oprócz nadziei mamy chrypkę i ohydne słownictwo.

Warszawa

W jaki sposób organizator party powinien dbać o szczególnych gości? Czym różni się jazda warszawskim metrem w porównaniu z trójmiejską SKM-ką? Co XTD zrobił dla beki w ciągu ostatnich 10 lat? Kogo chciał spotkać na Pixel Heaven 2014?

Akcesoria i historia

Co się stało z walizką XTD-a, reklamówką, kataną i włosami? Oraz z klubowymi i extra mocnymi? Dlaczego policja zabrała mu dowód rejestracyjny? Czy dowiemy się, czym się dziś zajmuje nasz gość? W czym nie pisze muzyki i co sądzi o nowym DigiBoosterze? Na jakim komputerze komponuje na Atari? Pytanie dodatkowe: skąd puszka piwa wie, że ma być wypita?

Scena

Rozważamy kwestię podniesioną dnia poprzedniego: dlaczego scenowcy nie rządzą światem i nie tworzą wiekopomnych produkcji. Rozmawiamy o spotkaniu z Markiem Pampuchem (mój wywiad z Naczelnym) i o polemice, którą Marek i XTD prowadzili na łamach Magazynu Amiga. Krótko o komputerach i systemach operacyjnych, w tym dlaczego Windows 8 jest wporzo i dlaczego XTD nie ma smartfona. W międzyczasie nasz gość obraża hipsterów.

Anegdoty i wyrzuty

Wspominki przejawów uroczej osobowości XTD-a, w tym zamawianie pizzy wybitnie spersonalizowanej lub z dostawą do pociągu. Shexbeer przejmuje mikrofon i pyta naszego gościa o sentymenty związane ze sceną amigową. Co się dzieje z Lamersami i ile członków ma grupa? Na koniec Kaja wyciąga papiery na XTD-a ze swojego archiwum i wszyscy puszczają się poręczy. Część tej zabawy wycięłam w montażu, a dla najwytrwalszych zbieraczy sucharów załączam skany niektórych twórczości tekstowych XTD-a:

• Jak zrobić moduł do dema — krótki kurs dla nowych scenowych muzyków
• Faks z rezygnacją z usług operatora komórkowego
• Pokój przemyśleń
• Listy polemiczne z naczelnym Magazynu Amiga [ 1 ] [ 2 ]
• O bezprawnym wykorzystywaniu twórczości scenowej (jak wydawcy płyt shareware zarabiają legalnie, łamiąc prawa autorskie)
• Promotorzy Amigi
• Bezczelność mojego komputera
• Wilki atakują (wstępniak USG)
• Ulotka reklamująca demo Tokyo

Już można zapisywać się na info o następnej edycji PixelHeaven — będziemy tam i mamy nadzieję, że Wy też. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — będzie na bilet na następny PxH. Zdjęcia XTD-a, Shexbeera i Geparda © Piotr Bendyk. 2014.06.02 / 2015.03.21

Tej nocy zaczynamy temat trudnego życia ludzi, którzy są grzeczni i dobrze wychowani. Naszym gościem jest Julia, której udało się zerwać z tym nałogiem.

Zamknij się i nie zawracaj głowy

Rozmawiamy o sprawach, których nauczyliśmy się odruchowo wstydzić, o tym potwornym egoizmie oraz dlaczego czegoś nie wypada robić. O co chodzi z savoir-vivre'em? Czy fajnie jest być osobą grzeczną? Dlaczego są takie problemy z komplementami i z przyjmowaniem pomocy? Do czego prowadzi zastanawianie się nad tym, jak zrobić dobre wrażenie na otoczeniu. Jakie relacje międzyludzkie są niekorzystne dla grzecznych osób? Trochę o unikaniu konfliktów i zarzucaniu uprzejmością. W międzyczasie przerywnik na przykład z życia o korzystaniu ze wsparcia i zobowiązaniach.

Już z każdej strony pełzną potworne żądze

W zasadzie dlaczego ktoś chce sprawić mi przyjemność? Zastanawiamy się na przykładzie otrzymywania kwiatów, a potem sprawdzamy, jak podle wykorzystać osobę grzeczną za pomocą okazywania sympatii. Bezcenny przykład z życia: jak osoba grzeczna może się zorientować, ze te mechanizmy jej nie służą, oraz jak użyć swoich narzędzi, których używa do dbania o innych, żeby zadbać o siebie. Patrzymy też z drugiej strony -- jak dbać o osobę grzeczną. Na koniec rozmawiamy o roli w towarzystwie i roli towarzystwa podczas zmiany swojego charakteru, co zapowiada część drugą odcinka, który zaczniemy od tego, dlaczego tak ważne jest posiadanie przyjaciół. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż paczka zatyczek do uszu. Zdjęcie Julii © Piotr Kucharski. 2015.04.04 / 2015.05.25

Tej nocy Radek opowiada o tym, co odkrył m.in. w sobie, kiedy był w USA. Rozmawiamy o uprzejmości na ulicy oraz podskórnym rasizmie i uprzedzeniach m.in. wynikających z obcowania z popkulturą. Radek wymienia trzy najważniejsze amerykańskie wynalazki. Na deser opowiada o spotkaniu z mieszkanką Nowego Orleanu, od której dowiedział się więcej o podziałach społecznych i zmianach w mieście po huraganie Katrina. Dzisiejsze spotkanie to dygresje i skojarzenia z nagrywania pełnometrażowego odcinka pt. "Camperem po wschodnim wybrzeżu Stanów" (dodam po weekendzie), w którym Kreska i Radek opowiadają o kulisach powstawania książki Przez stany POPświadomości. (W czasie premiery odcinka można było ją nabyć w wersji z autografem w BookRage (wersja papierowa, 448 stron). Zwykła wersja normalnie w księgarniach). Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — wydamy je przy okazji w kasynie. Blog Teklaka: teklak.pl. 2016.10.26 / 2017.02.11

Tej nocy kreska_ i Radek opowiadają o wyprawie szlakiem popkultury. Ustalamy, skąd wziął się pomysły wyprawy "Przez stany POPświadomości" i czy tytuł książki odpowiada zawartości. Dlaczego warto kupić książkę oraz nie należy wierzyć w ani jedno słowo? (W czasie premiery odcinka można było nabyć wyżej wymienioną książkę w wersji z autografem w BookRage (wersja papierowa, 448 stron). Zwykła wersja normalnie w księgarniach). Przygotowania. Jak dostać wizę? Na lotnisku JFK plus porady dotyczące nowojorskiego metra. Trochę o życiu w camperze i przepisy na cebulenie na przystankach. Nowy Jork: spotkania z Jackiem Ketchumem i zwiedzanie wytwórni Troma. Times Square i Central Park. Bangor. Jak wygląda niebo koloru Maine? W tajnym gabinecie Stephena Kinga. Salem. Kawałki drewna za 20 dolców. Co naprawdę jest na wzgórzu, gdzie zabijano "wiedźmy"? Boston. Wąskie uliczki i Święci z Bostonu. (Kreska musiała lecieć na próbę, dalej gadamy z Radkiem) Providence — w poszukiwaniu Lovecrafta. Diner jak w Powrocie do Przeszłości (+ porada napiwkowa). Filadelfia. "Rocky", więzienie, schody, streets of Philadelphia. Frustracja i uprzejmość w Baltimore, mieście The Wire i Edgara Allana Poe. Waszyngton — ściany pamięci, budynki wybuchnięte w filmach katastroficznych, obiekty uniwersyteckie. Od Kapitolu do Lincolna przez schody z Egzorcysty. Na planie Banshee. Posterunek policji i dom szeryfa. Hakowanie drukarki w knajpie. Senoia, czyli jak wygląda miasteczko, które żyje The Walking Dead. Ile kosztują relikwie? Kto robi za największą atrakcję w sklepie? Atlantic City z Zakazanego Imperium — kolorowe elewacje i ponure kasyno. Luizjana i Nowy Orlean. Harry Angel, Lestat — wszystko jest w książce. Muzyka na ulicach. Redbank, miasto Kevina Smitha. Człowiek, który zapomniał kluczyków, sklep z płytami. Powrót do Polski.

• archiwum relacji na żywo z wyprawy na Dzikiej Bandzie
• filmy z wyprawy na fejsie

Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — nie wrzucimy ich do fontanny. Zdjęcia Radka i Agaty (c) kreska_. 2016.10.26 / 2017.02.12

Tej nocy kontynuujemy z Julią temat życia osób, które chcą dobrze, i trudności związanych z tym, że na świecie są jeszcze inni ludzie.

Warto rozmawiać

Zaczynamy od tego, jak ważne jest, żeby mieć pod ręką życzliwe ucho przyjaciela. Przechodzimy do skrótów myślowych w sytuacjach towarzyskich i omawiamy na przykładzie: nowa osoba w towarzystwie słyszy, jak pozostali cieszą się z dziwnego żartu. Co zrobić? Do czego potrzebujemy różnych ludzi wokół siebie? Znakomitości komunikacji i zalety feedbacku, czyli informacji zwrotnych w sytuacjach służbowych i prywatnych. Jak komuś zwrócić uwagę, żeby nie wyjść na buca? O przyjmowaniu i niesłyszeniu pozytywnych komunikatów. Jak nie robić wszystkiego najlepiej, tylko po prostu najlepiej, jak się da? O gospodarowaniu swoimi wydatkami energetycznymi w pracy. Rozmawiamy też o tym, jak doceniać swoich bliskich oraz do czego zobowiązuje nas sukces i dlaczego to takie męczące.

Głosy w mojej głowie

Czy głosy w głowie są pocieszające, czy okrutne? Omawiamy pułapki pretensji, oczekiwań (w tym mówienia o swoich) i robienia założeń (na cudzy temat). Z jakimi emocjami nie umiemy sobie poradzić? Kwestia emocjonalności w miejscu pracy. Na deser wątki romantyczne — jak być z kimś w związku i jak zwracać uwagę na swoją ulubioną osobę. Dlaczego kompromisy nie są w związku ważne i jak żyć z kimś, kto nie ma poczucia czasu. Update: obiecany link do sarkastycznych odpowiedzi na głupie odzywki. http://the-toast.net/2015/04/01/things-male-tech-colleagues-have-actually-said-annotated/ Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż paczka zatyczek do uszu. Zdjęcie Julii © Piotr Kucharski. 2015.04.04 / 2015.06.10

Dzisiejszej nocy przygotowujemy z Jackiem prelekcję pt. "Skąd się biorą nowe, świetne gry?". Specjalnie dla Was udało nam się zmieścić półgodzinną prezkę w półtorej godziny!

Przygotowania

Przez minutę rozmawiamy o pornografii z lat 70. zeszłego wieku, po czym rozważamy swoją przyszłość jako prelegentów. (Przepraszam za jakość dźwięku na początku, mikrofon mi się przekręcił). W co się ubrać? Jak przedstawić temat we dwójkę? Co to znaczy -- być specjalistą? Staramy się nie rozmawiać o podręczniku Inżynierii Gier, ale wszystko nam się kojarzy.

Innowacyjne interfejsy

Gałką do PS Move przeprowadzamy przez krótką historię rewolucyjnych kontrolerów do konsol. Co to jest killer app? (O jakich zapomnieliśmy? Piszcie w komentarzach!). Co się dzieje, kiedy ekskluziw wychodzi na inne platformy? Które killer appy to w gruncie rzeczy one trick ponies? Na przykładzie machania mieczem omawiamy wdrażanie akcji w grach. Zastanawiamy się, dlaczego Kinect i Move tak szybko oklapły. Wracamy do roku 2015. Omawiamy, dlaczego Nintendo jest sympatyczne (m.in. na przykładzie Splatoon), jak wygląda życie po życiu Kinecta oraz porównujemy Raving Rabbids, wielki cichy przebój Ubisoftu, z intelektualnymi walorami Assassins Creed. Płynnie przechodzimy do VR i rozważamy zastosowania HoloLens.

No cóż, że ze Szwecji

Dlaczego Minecraft jest taki brzydki i co z tego wynika (oraz co może być na końcu świata)? Przybliżamy historię powstawania gry. Ile zapłacił za niego Microsoft i po co? Dlaczego nie byli w stanie zrobić takiej gry samodzielnie? Żeby odpowiedzieć na te pytania, przyglądamy się, jakie gry istnieją, a jakich brakuje.

Innowacyjne metody

Do czego nie starcza nam matematyki? Innowacje technologiczne (na przykładzie telefonu) kontra innowacje metod. Na czym polega innowacja w grach? I kto za to zapłaci? Jak świat się o tym dowie? (To jest istota naszej prezki, więc nie spojluję). Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — to mniej niż gra na Steamie w promo. Zdjęcie Jacka i Kaji © Wrzask. 2015.06.22 / 2015.06.20

Dzisiejszej nocy Tomasz Marcinkowski opowiada, jak wyglądały 30. urodziny Amigi w Holandii 27 czerwca 2015 r. Specjalnie dla Was z tej okazji jak najprędzej popędziłam z mikrofonem do Wrocławia. W relacji udało nam się schować kilka newsów i trochę ploteczek.

Urodziny

Spotykamy się z Tomkiem w knajpie oraz w ulewnym deszczu. I po kolei: ogłoszenie urodzin Amigi na fejsie, bilety, dojazd samochodem (dlaczego nie samolotem), nocleg i parking. Dowiadujemy się, jak wyglądało partyplace, kto przyjechał i co było w programie (m.in. RJ Mical, Mike Dailly). Tomek opowiada, jak zbierano podpisy na Amigach oraz jakie gadżety można było dostać, kupić i wygrać na urodzinach. Wiecie, że amigowe legendy żenią się z Polkami? Obgadujemy Dave'a Haynie i Jona Hare. Na temat ostatniego mamy niedyskretną anegdotę (oraz być może przyjedzie na Pixel Heaven z Andrew Barnabasem!). Zaszczyt spotkania Petro Tyschtschenki i jego Walkera. Ponieważ ewidentnie mam crush na Jona Hare, z czułością rozmawiamy o urodzinowym koncercie i omawiamy przeboje, zwłaszcza "Narcissus" oraz, uwaga, 29 lipca będzie premiera Sensible EP w nakładzie bardzo limitowanym. Powrót do Polski poszedł sprawnie, więc przy okazji przypominamy, jak nie przeszkadzać kierowcy w trasie. A propos, raport Artiego z urodzin Amigi można przeczytać na PPA, a materiały z imprezy znajdziecie na stronie organizatorów.

Wisienka na torcie

Kuluary: anegdota o kawie i VIP-roomie oraz najpiękniejsza historia o tym, co może spotkać piraconego twórcę. Ciepłe wspomnienia RJ-a i Hayniego oraz Mediatora. Następnie pożegnania, napisy końcowe i... rozmawiamy jeszcze przez 10 minut o zeszłorocznym PxH: straszliwa orzechówka, zdjęcia Świnioklubu i Adeli Sznajder, wrogie przejęcie drzwi w hostelu. Na deser -- dokąd jeździ reprezentant Muzeum Historii Komputerów i Informatyki i co się z tym wiąże (np. Kobra z Pabianic do Katowic). PS Arti, którego tak bezlitośnie obsmarowujemy podczas audycji, jest fantastycznym gościem, który m.in. organizuje Retroboat i przywraca do życia stare komputery. Nie słuchajcie podłości naszych języków, we talk shit because we care. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — będzie na bilet do Wrocławia. Zdjęcie Tomka i Kaji © Patryk Zawadzki. 2015.07.14 / 2015.07.28

Tej nocy dr Kuba ludzkim językiem wyjaśnia, o co chodzi w ewolucji.

Teoria ewolucji

Przypomnienie: czym się różni teoria naukowa od potocznej (uzupełniamy to, co mówiliśmy w odcinku #038). Jak wyglądał światopogląd cywilny i świat naukowy w czasie publikacji "O pochodzeniu gatunków"? Omawiamy, co Darwin napisał, a czego nie napisał. (Nie pochodzimy od małpy! Wszystkie istniejące gatunki mają grupę wspólnych przodków!). Ustalamy, co to jest populacja (grupa osobników tego samego gatunku zamieszkująca ten sam teren w tym samym czasie), jak wygląda zmienność w populacji, jakie mogą być zmiany środowiska, że zachodzi nadprodukcja potomstwa, że obserwujemy adaptacje, że przeżywają osobniki najlepiej przystosowane do środowiska. Na koniec: co zrobił Mendel i jak to uzupełnia pisaninę Darwina.

Dobór naturalny

Presja środowiska na przykładach wilków i wróbli. Kiedy człowiek jest elementem doboru naturalnego (na przykładzie ciem), a kiedy zachodzi dobór sztuczny? Dygresja: co było pierwsze, jajko czy kura (+ Jurassic Park). Co w puli robią geny w danej chwili nieprzydatne — na przykładzie bakterii opornych na antybiotyki. Szybka różnica między opornością a odpornością. Dobór sztuczny na przykładach koni, psów i kotów + aspekty etyczne. Uwaga: znana z memów krowa na sterydach to nie GMO, tylko efekt tradycyjnego krzyżowania.

Ewolucja

Omawiamy dwie definicje ewolucji (prostą i skomplikowaną, słowo po słowie). Kuba stawia tezę, że bakterie pod mikroskopem są ciekawsze od pornografii. Skąd się biorą różne wersje genów? Źródła zmienności sprawdzamy na Zdzisiu i Kasi oraz na kałuży z bakteriami. Wyjaśniamy, czemu służy nadprodukcja potomstowa i gdzie są zapisane przepisy na adaptacje. Jedna krótka dygresja o wielkim wymieraniu i druga i tym, dlaczego dobry seks jest dobry (oraz ewolucyjnie korzystny). Z przedstawioną wcześniej wiedzą jesteśmy gotowi, żeby zdissować Hitlera z czysto naukowego punktu widzenia oraz omówić korzyści potomstwa z różnorodnych rodziców. Czy oprócz cech zewnętrznych można dziedziczyć zachowania? Co podlega kodowaniu genami, a co nie? Rozmawiamy o "genie ryzyka". Kończymy: wcielam się w dwunastoletnie dziecko, a Kuba tłumaczy mi teorię ewolucji na przykładzie kotów, które są pod ręką. Na deser skrzypłocz + częste błędy w pojmowaniu ewolucji. Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć tam pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2017.02.13 / 2017.02.26

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część siódma. Tej nocy suniemy przez XI i X wiek przed naszą erą, od bolesnych Ramzesów przez mandat niebios po łacinę. Uzupełnienia:

• prawdziwa anegdota o kleju,
• wynalazki: siewnik, zegar wodny, zegar słoneczny, tokarka,
• bitwa w dolinie rzeki Tollense (70 km od Świnoujścia),
• przypominamy nordycką epokę brązu,
• przepis na quiche z Kisz.

Epoka żelaza

Praktyczne różnice między brązem a żelazem. Skąd brać rudę? Ukłon w stronę bakterii.

Egipt

Zaglądamy do Egiptu po bitwie pod Djahy. Dwudziesta dynastia bolesnych Ramzesów (Ramessydów). Pierwszy znany strajk w historii. Chwilę później spisek pałacowy przeciwko Ramzesowi III. Ambitne plany Ramzesa IV. Interesująca postać: Ramessesnakht, najwyższy kapłan Amona. Ramzes V i najazdy z Libii na Dolinę Królów. Ramzes VI — spokój w stolicy, potęga Ramessesnakhta i kryzys gospodarczy. Dzisiaj mam się dobrze, a jutro jest w rękach bogów. Ramzes VII i astronomiczne ceny zboża. Pomijalny Ramzes VIII. Ramzes IX i anegdota korupcyjna o rabunkach grobów. Śmierć Ramessesnakhta. Ramzes X, ostatni władca, który rządził także Nubią. Ramzes XI i całkowity rozkład władzy centralnej. Koniec 20. dynastii i Nowego Państwa (które nieprawidłowo nazywamy Nowym Królestwem), początek Trzeciego Okresu Przejściowego w Egipcie.

Greckie wieki ciemne

Zanik cywilizacji mykeńskiej. Sztuka protogeometryczna i wynalazek cyrkla. Zaglądamy do miasta Lefkandi na wyspie Eubei.

Anatolia

Imperium Hetytów upada, powstają królestwa późnohetyckie. Pierwszy alfabet, pismo protosynajskie. Powstają Frygia i Lidia.

Asyria i Elam

Środkowe Imperium Asyryjskie po obaleniu Tukulti-Ninurty. Krótkotrwałe Imperium Elamu. Jak się zakwalifikować jako imperium? Władca Asyrii Aszur-dan I i król Elamu Szutruk-Nahunte nadeptują Babilon. Babiloński król Nabuchonodozor I odgryza się i wymiata Elam z mapy. Asyria radzi sobie najlepiej w okolicy. Aszur-Resza-Iszi I uspokaja ambicje Babilonu oraz walczy z Amorytami i Ludami Lądu. Tiglat-Pileser I nakłada Aramejczykom (w 28 kampaniach), Fenicji, Frygii, ludom Kaska, a także buduje świątynie i parki oraz mówi o sobie bardzo dobrze.

Fenicja

Złoty wiek cywilizacji Fenicjan. Czym handlują? Śpią na srebrze. Omawiamy korpus cisjordański i wynalazek fałszowania pieniędzy. Libańskie cedry. Dziękujemy za wino w Europie. Skąd Fenicjanie biorą metale? Mityczne Kasyterydy, zasięg portów fenickich, miasto Kadyks.

Indie

Zanik urbanizacji po upadku cywilizacji Harappa. Okres wedyjski — rozważamy niuanse przekazów ustnych. Bitwa Dziesięciu Królów i królestwo Kuru. Wedyjskie źródła na temat życia codziennego, wytopu żelaza i podziału na kasty.

Ameryka Południowa

Cywilizacja Olmeków i miasto San Lorenzo Tenochtitlan zbudowane na terasach. Struktura społeczna odwzorowana w architekturze. Święte kanały. Wynalazki olmeckie: piramidy, rytualne upuszczanie krwi, pismo, piłka kauczukowa, oddawanie czci jaguarom, gigantyczne głowy, kalendarz długiej rachuby i zero.

XI w. p.n.e.

Schyłek Środkowego Imperium Asyryjskiego. Król Aszur-bel-kala w Asyrii walczy z Aramejczykami, buduje ogrody zoologiczne i botaniczne. Wojna domowa. Dziesięciu nieistotnych królów i ogólnie bryndza. Koniec Nowego Państwa (które nieprawidłowo nazywamy Nowym Królestwem) w Egipcie, czterysta lat karamby. Po nieszczęsnych Ramzesach nastaje 21. dynastia założona przez Smendesa. Podział władzy w Egipcie: Dolny dla króla, Środkowy i Górny dla kapłanów Amona. Kapłan Herihor mianowany królem, skomplikowane układy dynastyczno-polityczne. Ruchy w Atenach. Koniec władzy absolutnej i mitycznych władców miasta, ostrożne początki archontów, wyborów i rad. Alfabet fenicki! Pismo spółgłoskowe, które rozchodzi się szeroko po terenie. Chiny — koniec dynastii Shang krok po kroku. Najważniejszy król Di Xin wtrąca do więzienia swojego wasala, króla Wen. Król Wen wychodzi i podbija innych wasali króla Di Xin, który nie zwraca uwagi, ponieważ jest zajęty. Gigantyczna bitwa pod Muye. Zalety i wady uzbrajania niewolników. Początek najdłuższej dynastii starożytnych Chin — Zhou. Przypominamy koncepcję mandatu niebios i jej daleko idące konsekwencje.

X w. p.n.e.

Półwysep apeniński - lud Latynów i łacina. Rozważamy historię tych czasów przedstawioną w Biblii. Królestwo Izraela, królestwo Judei i król Dawid kontra archeologia. Na tron Egiptu wstępuje Libijczyk, Osorkon Starszy. Odcyfrowujemy następujące po nim zamieszania królewskie i połączenie urzędów królewskiego i kapłańskiego. Koniec 21. dynastii. Faraon Szeszonk I. Król Salomon i jego świątynia. Masoni, kabała, Indiana Jones. Upadek Zjednoczonego królestwa Izraela i faraon Sziszak. Sprawdzamy biblijną wersję historii i wpadamy twarzą w egipską chronologię. Na deser rozważamy obrazoburczą chronologię Davida Rohla i zapowiadamy następną część historii. Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2020.04.13 / 2020.05.01

Dziś Dzień Dziecka! Po sieci rozbiegły się niesforne wiersze i bajki nagrane przez najróżniejsze podkasty. Nerdy Nocą złapały bajkę od podkastu Swoją Drogą. Posłuchajcie, a potem zajrzyjcie na fanpejdż Swoją Drogą Podcast i sprawdźcie, dokąd zabierze Was Olga :) A wiersz ode mnie... Czy znajdziecie go wśród podkastów, których okładki są na obrazku? Zapraszam do polowania na bajkowiersze i słuchania z dzieciakami :) Co roku świat podkasterki obchodzi Podcastowy Dzień Dziecka — kliknij i dowiedz się więcej, może za rok weźmiesz udział? :) Znajdziesz tam także pełną listę podkastów obchodzących dzisiejsze święto. Nasza akcja — oprócz dostarczania Wam do ucha dobrej zabawy i pięknych wierszyków — pomaga w szczytnym celu. Tegoroczny Podcastowy Dzień Dziecka wspiera Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy. Wrzuć też coś od siebie! Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! 2020.06.01

Kontynuujemy podróż w kosmos tropem radzieckiego programu kosmicznego. Wostoki, Woschody i widowiskowe awarie. Kotka w kosmosie i podsumowanie poprzedniego odcinka.

1961

Wostok 2, drugi człowiek na orbicie — Herman Titow. Wyliczamy jego palmy pierwszeństwa, bo kilka zgarnął.

1962

Czemu opóźniają się Wostok 3 i Wostok 4? Program satelitów wywiadowczych Zenit i problemy z ich startami. Kryptonim Kosmos. Pierwsza amerykańska misja orbitalna Merkury Atlas 6, na pokładzie John Glenn. Anegdota o drugim locie zaciętego astronauty. Sukces dwóch Wostoków, na pokładach Andrijan Nikołajew i Paweł Popowicz. Czemu ten program nie rokuje? Problemy z kapsułami i zastrzeżenia klienta wewnętrznego. Rok wielkich projektów. Zamówienie na statek, którym da się oblecieć Księżyc, czyli program Sojuz (który omówimy dokładnie w następnej części tej serii). Pochylamy się nad ambitnymi planami lotów międzyplanetarnych, dygresja na serial Avenue 5. Zapowiedź rakiety N1. Wielka kłótnia między projektantami! Seria rakiet UR i rakieta nośna Proton.

1963

Wostok 5 i Wostok 6, na pokładach Walery Bykowski i Walentyna Tiereszkowa. Najdłuższy lot jednoosobowego pojazdu kosmicznego i awaria kibla. Pierwsza kobieta w kosmosie i przeprogamowanie w locie. Zastanawiamy się nad niuansami odprowadzania odpadów w skafandrach. Anegdota o rozmiarówce amerykańskich końcówek.

Dygresje

Co latało w programie Kosmos i orbita cmentarna. Zaginieni kosmonauci? Szczególny przypadek Walentina Bondarienki oraz dwóch Włochów z radioamatorskim pomysłem. Co w tym czasie porabiają Amerykanie? Programy Gemini i Apollo. Dwa kuriozalne sposoby na przerobienie Wostoka na pojazd wieloosobowy. Normalisation of deviance.

1964

Dwa loty programu Woschod. Omawiamy problemy techniczne i radziecką propagandę. Wostok 3KW, czyli Woschod 1. Na pokładzie Władimir Komarow (kosmonauta), Borys Jegorow (lekarz) i Konstantyn Fieoktistow. Pierwszy cywil i jedyny bezpartyjny na orbicie oraz inne anegdoty. Zmiany polityczne w ZSRR.

1965

Wostok 3KD, czyli Wychod, czyli Woschod 2. Na pokładzie Paweł Bieliajew, Aleksiej Leonow i nadmuchiwana śluza. Pierwszy spacer w przestrzeni kosmicznej. Najbardziej przygodowy udany lot w historii kosmonautyki — ciśnienie i napięcie rośnie, a po lądowaniu wcale nie opada! Niebezpieczna walka o cele prestiżowe. Podsumowanie dotychczasowego przebiegu radzieckiego programu kosmicznego i zapowiedź następnej części. Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Kupimy sobie paliwo rakietowe. 2020.07.16 / 2020.07.19

Fascynujące spotkanie plemnika z komórką jajową — tej nocy doktor Kuba zabiera nas na wycieczkę po gonadach. Poznajmy człowieka. Co komórka jajowa ma wspólnego z Gwiazdą Śmierci? Dlaczego trzeba napuścić na nią wielu Skywalkerów?

Budowa plemnika

Sprawa, wbrew pozorom, prosta.

• Główka — jądro komórkowe i akrosom. Aparat Golgiego. Magazyn hakerów.
• Szyjka — centriole. Cumowanie białek.
• Wstawka — mitochondria i produkcja.
• Witka — do pływania i nie tylko.

Dygresja na smak płynu nasiennego i śluzu pochwowego. Zasadowość spermy i kwasowość środowiska pochwy. Andropauza i menopauza. Z jaką prędkością sunie plemnik po trudnym terenie?

Budowa komórki jajowej

Piekielnie skomplikowana komórka w wielofunkcyjnym towarzystwie.

• Wieniec promienisty — tysiące minionków. Przekazywanie substancji odżywczych i pierwsze zasieki.
• Osłonka przejrzysta — glikoproteiny, czyli galaretowate białka. Wiele przydatnych funkcji po drodze.
• Jądro komórkowe — i jeszcze tajemnicze pęcherzyki, do których wrócimy w akcji.

Drogi komórek i drogie komórki

Porównanie produkcji komórek do fabryki czołgów. (Prelekcja ZMW o pojazdach opancerzonych w Nerdach Nocą Na Lewo już niedługo online, dam tu link). Kanaliki nasienne i komórki Sertolego. Przestrzenie pomiędzy i komórki Leydiga wytwarzające testosteron. Dygresja na los wnikliwego nauczyciela, chorobę biblioteczną Kuby i niezbędny research. Prosta spermatogeneza versus fenomenalny cykl wytwarzania komórki jajowej. Życie płodowe, kiedy wszyscy i wszystkie jesteśmy przez moment samicami. Proste wyjaśnienie podziałów komórek. Mitoza, czyli dwie takie same komórki z pełnym garniturem chromosomów, oraz mejoza i jej dwa podziały, a w każdym cztery fazy — zaprezentowane w kontekście pracy nad komórką jajową. Dygresja na wywoływanie owulacji poza harmonogramem. Obiecana anegdota o centriolach i mitochondriach.

Zapłodnienie!

Miliony plemników udają się w krętą podróż. Kilkaset dociera do komórki jajowej, która turla się leniwie po jajowodzie. Skąd plemnik wie, dokąd zmierza? Jak wygląda sytuacja tuż przed momentem, kiedy zwycięski zawodnik dostanie się do komórki jajowej? Daj się zaskoczyć! Wyzwania:

• jajniki czyhające na słabych zawodników,
• plemniki kontra wieniec promienisty, czyli praca mechaniczna i chemiczna z użyciem wytrychów molekularnych,
• przejście przez osłonkę przejrzystą.

Konsekwencje kontaktu plemnika z błoną komórkową jajeczka. Reakcja akrosomalna! Reakcja kortykalna! Retikulum endoplazmatyczne odpowiada jonami wapnia! Dwa przedjądrza spotykają się i kończą podział komórkowy rozpoczęty kilkanaście lat wcześniej. Replikacja materiału genetycznego i połączenie jąder komórkowych. Zygota! Kiedy jest embrion, a kiedy ciąża? Jak wygląda skuteczność zapłodnienia u człowieka? Krótko o ciąży i porodach. Z czego powstają plemniki i komórki jajowe? Dlaczego te drugie są takie wielkie? Różnice między spermatogenezą a oogenezą i ciałko kierunkowe. Przypomnienie łososi z audycji o seksie i jedzeniu. Ile kalorii potrzebujemy na nicnierobienie?

Runda dodatkowa

• jak ewolucja pilnuje porządku w zestawach genetycznych,
• jak stres wpływa na płodność,
• zachęcamy panie i panów do samobadań,
• higiena drąga i innych narządów,
• co zrobić przy niepokojących objawach,
• w które kawałki organizmu udamy się następnym razem.

Link do obiecanego artykułu o prawdopodobieństwie odziedziczenia części mitochondriów także po tacie: Biparental Inheritance of Mitochondrial DNA in Humans Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. Zdjęcie Kuby © Piotr Kucharski. 2020.07.28 / 2020.10.05

Tej nocy omawiamy różne aspekty gatunku literackiego i audiowizualnego przeżywającego drugą młodość 40 lat później. Cieszymy się z nagrywania! Skąd wziął się temat? Dziękujemy za znakomitą zabawę podczas akcji Podcasty dla WOŚP. Omawiamy różne "ciekawe czasy" za naszego życia (wspomniany "odcinek świąteczny" można odsłuchać tutaj), a następnie zaczynamy się zastanawiać.

Co to jest cyberpunk

Stawiamy tezę, że jest to amerykański biały czarny kryminał. Porównujemy stosunek do konsumpcjonizmu, systemu i norm społecznych w Ameryce i w różnych kawałkach Europy podczas narodzin cyberpunka i dziś. Dlaczego w Europie Wschodniej łatwiej się znaleźć z cyberpunkiem? Co zobaczymy na ulotce reklamowej świata przyszłości? Oglądamy drugą stronę kartki.

Co nam robi technologia

Dystopia i tech-noir, szukamy tropów. Technologia i jej konsekwencje, społeczne zawirowania, zrujnowane środowisko, druga twarz bioniki (z krótką dygresją na "Gwiezdne Wojny"). Różnice między klasami społecznymi na przykładach literackich.

Kto mieszka w cyberprzestrzeni

Kto to wymyślił i co miał na myśli? Czujemy się staro. Próbujemy porównywać z surrealizmem i realizmem magicznym. Dlaczego to był rewolucyjny koncept? Bohaterowie i bohaterki. Glina, kombinator, haker, inny.

Jak wyglada Japonia

Dlaczego w cyberpunku jest tyle Japonii? Oglądamy narodziny gatunku z bliska. Zaglądamy do Tokio i wielkich korporacji, omawiamy lęki Ameryki w latach 70. XX wieku. Dwa rodzaje rasizmu.

Gdzie jest punk w cyberpunku

The kids who trashed my computer; their kids were going to be Holy Terrors, combining the ethical vacuity of teenagers with a technical fluency we adults could only guess at. Further, the parents and other adult authority figures of the early 21st century were going to be terribly ill-equipped to deal with the first generation of teenagers who grew up truly “speaking computer.” Po cytacie z Bruce'a Bethke zastanawiamy się się nad sobą. Bunt, protest, wrzask sprzeciwu. No future. Jak naprawdę wygląda walka z systemem w cyberpunku? O kim w istocie opowiadają cyberpunkowe historie? Czego bardzo ważnego cyberpunk nie mówi wprost?

Jak ewoluuje sztuka

Rozważamy glebę, na której wyrósł gatunek. Ile jest cyberpunku u Lema? Co wniosła fantastyka nowej fali? Czy cyberpunk to aby na pewno była rewolucja? Co czytać, co oglądać? Omawiamy autorów i trochę tropów oraz znaczenie ważnych tytułów. Jakie ostatecznie mamy zastrzeżenia do erpega "Cyberpunk 2020" i gry komputerowej "Cyberpunk 2077"? Co będzie dalej?

Polecanki

• Philip K. Dick, "Do Androids Dream of Electric Sheep?" (1968)
• William Gibson, trylogia ciągu: "Neuromancer" (1984), "Count Zero" (1986), "Mona Lisa Overdrive" (1988)
• George Alec Effinger, "When Gravity Fails" (1987)
• manga "Akira" (1982-1990) + anime "Akira" (1988), reż. Katsuhiro Otomo
• filmy "Blade Runner" (1982) i "Blade Runner 2049" (2017)
• manga "Ghost in the Shell" (1989-1991) + anime "Ghost in the Shell" (1995), reż. Mamoru Oshii
• film "Johnny Mnemonic" (1995), reż. Robert Longo
• komiks "Transmetropolitan" (1997-2002)
• erpeg "Cyberpunk 2020" (1988-2020) + erpeg "Shadowrun" (1989-2019)
• Neal Stephenson, "Snow Crash" (1992), "The Diamond Age" (1995)
• Bruce Bethke, "Headcrash" (1995)
• Richard K. Morgan, "Altered Carbon" (2002)

Dodatki

• wspominamy o metodzie Burroughsa,
• na końcu audycji gramy utwór Piotra Bendyka pt. "Rzodkiewki" z działu Leftovers w całości (jest to cover modułu Scorpika z dema "Marchewki").

Dziękujemy za wspieranie na patronite.pl/kya! Wrzuć pięć złotych — zainwestujemy w telewizor nastawiony na nieistniejący kanał. 2021.04.03 / 2021.04.13

Tej nocy rozmawiam ze Złym Majorem Witkiem o pogańskich zwyczajach świątecznych. #PolskiPodmas Zapraszamy do polowania na odcinki świąteczne w innych znakomitych podkastach (linki poniżej), a nastęnie bierzemy na warsztat następujące kwestie:

• co to jest pogaństwo,
• żmudne ustalanie daty dla Bożego Narodzenia,
• pogańskie dekorowanie choinek,
• pogańskie prezenty!
• pogańskie stół świąteczny i puste nakrycie,
• dobroczynność bożonarodzeniowa,
• tradycje zaadaptowane i zapomniane.

Obchodzimy przesilenie zimowe, Saturnalia, Sigillaria, Sol Invictus, Szczodre Gody, Godowe Święto, a nawet wieszamy podłaźniczkę. Wszystko naraz!

Do czytania

• Polecany artykuł: CPE Nothaft, Early Christian chronology and the origins of the Christmas date;
• Neril Coffee, Gifts and giving, Roman;
• Marcjalisa etykietki na prezenty;
• Ponieważ jest to odcinek nr 69, oto Marcjalisa wiersze sprośne;
• Marcjalisa epigramy wybrane na różne tematy, z obfitymi przypisami i objaśnieniami;
• link do naszych występów z poprzednim Podmasie.

#PolskiPodmas 2021

• lista świątecznych odcinków podmasowych na stronie Razem Lepiej;
• plejlista na spotifaju;
• plejlista na jutubie.

Wesołych Świąt! :D

Kontynuujemy podróż w kosmos tropem radzieckiego programu kosmicznego. Liczne Sojuzy na dwóch nowych rakietach. Jeszcze o poczcie rakietowej i strzelaniu listami z armaty. Znaczki na orbicie. Cyklogram zamiast odliczania.

Kosmiczne plany

1960-1963

Wracamy do początku lat 60. Negocjacje Koroliowa z Chruszczowem, dekret KC, nowy podział projektów między biura. Konfiguracje silników, pierwsze wejście Miszyna. Misja wokółksiężycowa Czełomieja, LK-1 (Łunnyj Korabl', Statek Księżycowy). Boje Koroliowa o rakietę N1. Scysje z Głuszką, negocjacje z biurem Kuzniecowa i z biurem przemysłu specjalnego Barmina. Wszystko dla pojazdu TMK (Tiażełyj Mieżpłanietnyj Korabl', Ciężki Statek Międzyplanetarny). Prace nad Sojuzem. Problemy z niedostatkiem udźwigu, warunki temperaturowe. Jakie były ograniczenia Wostoka? Automatyzacje i rola człowieka na pokładzie. Wspomnienia Kamanina, szefa szkolenia kosmonautów. Dokowanie i plany misji na wiele startów. Sojuzy A, B i W na rakietach Sojuz (wersja R-7). Pochylamy się nad nazewnictwem rakiet nośnych. Kolejne próby negocjacyjne Koroliowa. Sojuzy P i R na rakietach Sojuz. Jak wygląda ruch w kosmosie w 1963 roku? Program sond bezzałogowych Łuna. Nowy plan Koroliowa: program L1 (załoga wokół Księżyca), program L2 (bezzałogowy łazik na Księżycu), program L3 (załoga na Księżycu), program L4 (załoga długo na orbicie Księżyca), program L5 (załogowy ciężki łazik na powierzchni Księżyca). Kolejny dekret KC, nowy podział zadań i nowy budżet. Zmagania Koroliowa z rakietą N1 i walka inżynierów o gramy. Przeróbki Sojuza, silników i lądownika LK (Łunnyj Korabl'). Napięcie rośnie.

1964-65

Dekret ministerstwa w sprawie wojskowych programów kosmicznych. Spore porządki i zapowiedź samolotu kosmicznego Spiral w biurze Mikojana. Zmiana warty na szczycie i kłopotliwe konsekwencje dla planów Czełomieja. Na scenę wchodzi generał Ustinow. Wielkie plany propagandowe. Smętny koniec programu Woschod i prace nad Sojuzami. Spis zadań Koroliowa. Kolejny wielki remanent programu kosmicznego. W miarę dobra rakieta Proton.

Nieustające pasmo braku sukcesów

1966

Śmierć Koroliowa. Biuro bez kierownika, plany bez pokrycia, następca bez jaj. Kłótnie Miszyna z Kamaninem o skład załóg. Problemy z Sojuzami: włazy, łączność, spadochrony, automatyka ratunkowa, system dokowania. Brak symulatorów. Pierwsze bezzałogowe starty Sojuzów. W bonusie problemy ze sterowaniem, z silnikiem, hermetycznością, tarczą ablacyjną, lądowaniem, startem... Dwa udane starty Protona i nadzieja dla programu L1 (lotu wokół Księżyca).

1967

Podwójna misja Sojuz 1/2 (orbitalne pojazdy Sojuz 7K-OK na rakietach Sojuz). Kłótnie o załogę. Kolejne problemy w trakcie i po przerwaniu. Lot i śmierć Komarowa, pierwszego człowieka, który zginął podczas misji w kosmos. Powątpiewamy w oficjalne przyczyny odwołania startu Sojuza 2. Długa przerwa w programie załogowym (L1, L3 i loty orbitalnych Sojuzów). Pierwsze udane automatyczne dokowanie w misji Sojuzów 7K-OK. Podsumowujemy zaawansowanie programów L1-L3. Krótko o wyrzutniach. Kuriozalne problemy z projektem lądownika LK. Miszyn strzela sobie w stopę planem trzystartowym. Ustinow stawia motywacyjne warunki realizacji kolejnych planów OKB-1.

1968

Śmierć Gagarina. Program sond kosmicznych Zond. Przypominamy trajektorię darmowego powrotu. Zond 5 (pojazd Sojuz 7K-L1 na rakiecie Proton), jedyna w pełni udana misja. Pierwsze testy rakiety N1, a co jeden, to śmieszniejszy. Dygresja na amerykańską kontrofensywę w wyścigu na Księżyc. W misję Sojuz 3/2 (orbitalne pojazdy Sojuz 7K-OK na rakietach Sojuz) leci Gieorgij Bieregowoj. O co chodzi z tym dokowaniem? Prawie udana misja Zond 6 (pojazd Sojuz 7K-L1 na rakiecie Proton). Zagadka na Bajkonurze. Przywołujemy amerykańską misję Apollo 8 oraz anegdoty o nielegalnych lekturach i kanapkach na orbicie. Decyzje radzieckiej komisji wojskowo-przemysłowej na temat dalszych losów radzieckiego programu kosmicznego. Dlaczego nie da się już prześcignąć Ameryki? Nowy plan! A wild plan appears! Łazik i propaganda! Omawiamy szczegółowo, na czym stanęło i dlaczego tak. Stawiam hipotezę, co mogło naprawdę się wydarzyć.

1969

Podwójna misja Sojuz 4/5 (orbitalne pojazdy Sojuz 7K-OK na rakietach Sojuz). Kolejny kuriozalny festiwal niebezpiecznej porażki. Po co znów dokowanie? Łunochod (na rakiecie Proton), bezzałogowy łazik księżycowy. Bęc przy starcie. Pierwszy start rakiety N1 (pojazd Sojuz 7K-L1). Bęc w spektakularnym słupie ognia. Drugi start rakiety N1, ostatnia szansa przed Amerykanami. Podwójny start z sondą Łuna na rakiecie Proton. Kompletna katastrofa rakiety N1. Proton działa. Apollo 11 ląduje na Księżycu. Łuna 15 rozbija się przy próbie lądowania. Na deser wracamy do hipotez. Omawiamy (częściowe) odtajnienie powodów porażki ujawnione w 1995 r. oraz artykuł "The Moon Race 'End Game': a new assessment of Soviet crewed aspirations" z 2004 r. Podsumowanie i zapowiedź następnej części.

Bonusy

• zdjęcie Ziemi z Zond 6,
• zdjęcie Ziemi z Apollo 8,
• rakieta N1 z silnikami na widoku oraz rakieta N1 obok infrastruktury kolejowej dla skali,
• drzewo genealogiczne zrealizowanych i projektowanych wersji pojazdów Sojuz,
• TL;DR pamiętników Kamanina.

Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Kupimy sobie satelitę. Albo lepiej wrzuć, ile chcesz, na pomoc ofiarom rosyjskiej inwazji na Ukrainę: siepomaga.pl/pah-ukraina. 2022.02.06 / 2022.04.09

Tej nocy rozmawiamy ze Złym Majorem Witkiem o tym, jak żyć dobrze i z sensem. ZMW ma dyplom magistra filozofii i determinację, żeby walić nim w życiowe problemy. Przypominamy sobie Podcasty dla WOŚP i powody studiowania filozofii. Uściślamy "ciekawe czasy" jako przekleństwo i jako problem stary jak ludzie. Jak sobie z tym radzić i gdzie szukać odpowiedzi? Czym w zasadzie zajmuje się filozofia? Omawiamy dwie szkoły filozoficzne, takie akurat na trudne czasy.

Stoicyzm, pokrótce

Jak nie tracić równowagi i zachować spokój ducha? Na co mamy wpływ? Jak się uodpornić na okoliczności? "Skromnie przyjmować, spokojnie tracić". Przepis na dobrostan: życie cnotliwe — umiarkowane, odważne, sprawiedliwe, rozumne i zgodne z naturą. Rozgryzamy to na współczesne czasy (nie zapominając o kontekście stoików młodszych). Dygresja na nieuchronność biegu czasu i nieoczekiwaną łagodność Marka Aureliusza. Stoicyzm w obliczu śmierci. A co, gdy stoicyzm przestaje wystarczać?

Egzystencjalizm, boleśnie

Otwieramy z grubej rury — inherentną nikczemnością bytu okraszoną ulubionymi smakami lodów. Co zrobić, kiedy okaże się, że życie nie ma sensu? Czym zajmuje się ontologia? Jaki konflikt odsłania egzystencjalizm? Zgłębiamy znaczenie esencji i egzystencji za pomocą gilotyny do papieru, aby ująć skomplikowane problemy filozoficzne tak prosto, jak się da, i ani trochę prościej. Jeśli chcesz sensu, to zrób sobie własny! Przekleństwo wolności wyboru i pełnej odpowiedzialności za siebie. A może uciekać? Kłótnie między ważnymi osobami w myśli egzystencjalnej. Dygresja na lżejsze i cięższe lektury filozoficzne. Czym się różni egzystencjalizm od nihilizmu i jak się z nabija z ułomnych nurtów myślowych? Dla równowagi omawiamy problemy z etyką egzystencjalistyczną, która ginie pod gilotyną Hume'a, ponieważ składa się głównie z wajbu. Jak dobrze konstruować etykę, jakie mamy wymagania, żeby ją kupić? Omawiamy na przykładzie wyciągniętego z szafy Kanta oraz na błędach egzystencjalizmu. Różne smaki egzystencjalne — absurdyzm Camusa. Jak się zmierzyć z absurdem istnienia? Co zrobić z niesprawiedliwością? Jak żyć? Trzy sposoby, a nawet cztery.

Deser, na słodko

Co filozofia nam daje w trudnych i ciekawych czasach? Do czego służą paradoksy? Oraz interesujące skrzyżowanie filozofii i technologii.

Lektury i nazwiska:

• Marek Aureliusz, "Rozmyślania",
• Simone de Beauvoir, "Etyka dwuznaczności" (“Pour une morale de l'ambiguïté”, “The Ethics of Ambiguity” (nie wyszła po polsku, ale jest w internetach),
• Albert Camus, "Człowiek zbuntowany",
• Seneka Młodszy, “O krótkości życia” — samo w sobie niedługie, a on przez całe dzieło wbija młotkiem skończoność życia,
• Thomas Nagel

Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Może dzięki temu zostaniemy rzymskim cesarzem. 2022.12.18 / 2022.12.23

Historia, jakiej nie uczą w szkole, część ósma. Tej nocy suniemy dookoła świata od połowy X w. p.n.e. aż do pierwszej olimpiady — mamy fakty, przemoc, stele i legendy. Uzupełnienia i ciekawostki:

• jak stare jest mydło,
• greckie wieki ciemne rispekt,
• jeszcze o produkcji brązu,
• o długu jako sposobie rozliczania (przy okazji zapraszamy na cykl prelek o pieniądzach: 1. początki, 2. nowożytność, 3. ciekawostki),
• jak nazywano węgorza elektrycznego przed elektrycznością,
• sumeryjskie zwyczaje związane z królewskimi zastępcami w razie omenu (historia ogrodnika Enlil-bani),
• zagadka szamanki z Bad Dürrenberg,
• 8.2 kiloyear event.

X w. p.n.e., Egipt i okolice

Szybko podsumowujemy, co było, a co jest w Egipcie i u sąsiadów. Faraon Szeszonk I z ludu Meszwesz daje początek 22. dynastii. Konsolidacja państwa. Nubia staje się królestwem Kusz. Wracamy na chwilę do kultury Kerma, skąd to wzięli się Nubijczycy. Długie, udane panowanie faraona Osorkona I. Omawiamy konfuzje chronologiczne związane z tą dynastią, po czym zostawiamy Egipt w chaosie.

X-IX w. p.n.e., Grecja i okolice

Powoli wychodzimy z greckich wieków ciemnych, omawiamy niuanse ekspansji Dorów i Jonów. Czym się różnią te ludy i które tereny zajmują? Co Sparta ma na tarczach? Lista powodów, po których poznajemy, że w Grecji jest ewidentnie lepiej.

X-IX w. p.n.e., Asyria i okolice

Aszur-dan II i państwo nowoasyryjskie. Ambitny plan wojen. Krótki rant na asyryjskie imiona królewskie. Pogrom w Kadmuhu. Omawiamy taktykę i propagandę podbojów. Zaglądamy do Gutejów i krytykujemy ich brak zmysłu biznesowego. Doceniamy różnorodne pasje bieżącego władcy. Adad-nirari II wstępuje na tron, a my dziękujemy Asyryjczykom za listy eponimów. Przyglądamy się układom Asyrii z Babilonem oraz stosunkom z innymi sąsiadami. Aszurnasirpal II zdobywa wysokie miejsce w konkurencji na brutalność. Problemy z buntownikami, wyprawa na królestwa późnohetyckie. Moczymy miecze w wodach Morza Śródziemnego. Reinwestycja trybutów i dyplomatyczne rozgrywki wewnętrzne. Pierwsze duże zoo. Wyprawy wojenne Salmanasara III. Co ciekawego w Urartu? Co zrobić, jak się ma Asyrię po sąsiedzku? Bitwa pod Karkar. Omawiamy monolity, zwłaszcza pierwsze pisemne wzmianki o Arabach i Izraelu. Awantury rodzinne i rewolty, ale za to witamy na pokładzie Persję. Na tron wstępuje Szamszi-Adad (piąty tego imienia), w Asyrii zmienia się układ sił i nastaje tzw. wiek magnatów. Co możemy wyczytać na stelach? Królowa Sammu-ramat.

IX w. p.n.e., Egipt

Kapłan Hedjkheperre Setepenamun Harsiese daje początek 23. dynastii. Problem dwóch stolic. Stękamy na datowanie i wspominamy czule listy amarneńskie. Kiedy to się skończy?

IX w. p.n.e., legendy z okolic morza

Na półwyspie apenińskim kultura Villanova i Etruskowie. Nowa kolonia Fenicjan — Kartagina. Legenda Likurga, prawodawcy Sparty. Zaglądamy jeszcze na chwilę do Grecji, konkretnie do Eubejczyków. Kolonie Ischia i Al-Mina.

IX-VIII w. p.n.e., wyspy japońskie

Skąd się wzięła kultura Yayoi? Omawiamy okres Jōmon i szczególną figurkę ceramiczną, dając odpór Zniczowi. Co jest uprawiane na wyspach?

IX w. p.n.e., Australia i Oceania

Skąd pochodzą i dokąd zmierzają Filipińczycy? Koniec migracji Polinezyjczyków i Długa Pauza. Aborygeni, prawdopodobnie najstarsza wciąż istniejąca kultura świata. Rozmawiamy o przekazie ustnym, próbujemy zrozumieć idee łączące różne grupy aborygeńskie i odnajdujemy się emocjonalnie w ich podejściu do świata.

VIII w. p.n.e., Europa

Okolice Austrii, kultura halsztacka na kopalniach soli. Marzymy o interaktywnej mapie rozkwitów, upadków i przemiksów kultur. Anglia, koń z Uffington. Odświeżamy kredę i na zdrowie!

VIII w. p.n.e., Grecja

Pierwsze igrzyska olimpijskie. Siedzimy w namocie i pokrywamy się kurzem, słuchając dwóch mitów o początkach tych zawodów, a potem wycieramy się archeologią. Teoria i praktyka założeń olimpijskich, a także ich istotna funkcja społeczna. Koniec greckich wieków ciemnych, wkraczamy w okres archaiczny.

Zakończenie

Podsumowanie wycieczki i zapowiedź przygód w następnej części. Do czytania i oglądania:

• David R. Graeber, "Dług. Pierwsze 5000 lat"
• The Burial of Bad Dürrenberg, Central Germany: Osteopathology and Osteoarchaeology of a Late Mesolithic Shaman's Grave
• Stela Salmanasara III
• Czarny obelisk Salmanasara III
• okres Jōmon
• Mitologia australijskich Aborygenów
• Dreaming

Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Zainwestujemy w produkcję tajnych kompletów. 2023.04.01 / 2023.04.12

Kontynuujemy podróż w kosmos tropem radzieckiego programu kosmicznego. Pierwsze stacje orbitalne — próbujemy polecieć na dłużej i chwilę pomieszkać. Przypominamy rakiety nośne (N1, Proton i R-7). Co z lotami na Marsa i Wenus?

1960-62

Uzasadnienia dla prac nad rakietą N1. Jak Koroliow przekonuje wojsko, żeby dało kasę? Czy potrzebujemy czołgu w kosmosie? Czy da się pędzić wódkę na orbicie? Losy projektu ogólnowojskowej stacji OS (Orbitalnaja Stancja, stacja orbitalna) w OKB-1. Kolejny projekt stacji orbitalnej, tym razem zwiadowczej — Sojuz-R (Razwiedki) opracowywany w filii OKB-1 w Kujbyszewie. Amerykanie ogłaszają projekt MOL (Manned Orbiting Laboratory), z krzaków wyskakuje Czełomiej z projektem zwiadowczej stacji Ałmaz (Diament) i biegnie z nim do Chruszczowa.

1965-66

Ałmaz (albo OPS, Orbitalnaja Pilotirujemaja Stancja, orbitalna stacja pilotowana) dostaje oficjalnie zielone światło dekretem Komitetu Centralnego. Trzeba jeszcze tylko zaprojektować cały kompleks rakietowo-pojazdowy (Rakietno-Korabielnyj Kompleks) — czyli oprócz samej stacji takie drobiazgi jak np. pojazd transportowy TKS (Transportnyj Korabl’ Snabżenia, transportowy pojazd zaopatrzenia) składający się z części ciężarowej FGB (Funkcjonalno-Gruzowoj Błok, blok funkcjonalno-towarowy) i kapsuły powrotnej WA (Wozwraszczajemyj Aparat, aparat powrotny) — chociaż są gotowe zupełnie dobre Sojuzy. Pracuje nad tym 500 osób w OKB-52. Koroliow umiera, plany Sojuza-R zostają przekazane Czełomiejowi. Niestety dla Ałmaza na scenę wraca generał Ustinow. Przypominamy sobie Rakietoplan, mógłby się w sumie przydać. Filia OKB-1 pracuje nad kolejnymi stacjami orbitalnymi, podwersjami Sojuza (WI, Wojenno-Issledowatielnyj, wojskowo-badawczy, oraz OIS, Orbitalnaja Issledowatielnaja Stancja, orbitalna stacja badawcza). Miszyn znów bruździ. Co łączy Sojuzy jako jedną rodzinę projektów? Nawiasem mówiąc, w filii powstaje kolejna transportowa wersja Sojuza — 7K-S, która ma wspomagać Sojuzy WI i OIS. Projekt zupełnie nowej stacji kosmicznej! Ambitny plan MKBS (Multimodulnaja Kosmiczeskaja Bazowaja Stancja, wielomodułowa kosmiczna stacja bazowa) wychodzi z filii OKB-1. Parę słów o zasilaniu jądrowym pojazdów kosmicznych. Zamysł budowy modułowej.

1967

Trwają eksperymenty z układem podtrzymywania życia w zamkniętym obiegu powietrza, wody itd., najwyraźniej niepotrzebnym nikomu do niczego.

1969

Trwa konkurencja o zasoby między MKBS a Ałmazem, omawiamy ich problemy. Kolejne ficzery MKBS! Broń promienista! Pochylamy się nad N1. Ładujemy Ałmaza! Teleskop! Komputer cyfrowy! Pochylamy się nad Protonem. Porównujemy liczebność biur projektowych. Startuje Zond 7 (Sojuz 7K-L1 na Protonie) z manekinem i żółwiami. Pełen sukces dookoła Księżyca. Inżynierowie z biura Czełomieja przychodzą cichaczem do zastępcy Miszyna i razem knują. Konspiracyjny projekt stacji DOS (Dołgowriemiennaja Orbitalnaja Stancja, długoterminowa stacja orbitalna).

1970-71

Kolejna udana misja Zond, ale niestety to jest koniec misji księżycowych. DOS leci w górę. Omawiamy Salut-1 i jego osprzęt. Dygresja na dwie misje załogowe w międzyczasie. Sojuz 6, 7 i 8 razem testują spawanie w kosmosie, a Sojuz 9 to test długiego przebywania w kosmosie (rekord jednego statku, do dziś niepobity) i eksperymenty biomedyczne. Na Salut 1 leci pierwsza załoga Sojuzem 10, potem druga Sojuzem 11 — i tym się udaje zadokować. Jakie były problemy i sukcesy? Wzdychamy nad trzecim startem N1. Tragiczny powrót Sojuza 11 na Ziemię i jego konsekwencje. Powody zdeorbitowania Saluta 1.

1972

Trwają prace nad następnym DOS-em i nad Ałmazem. Transportowy Sojuz ST nazywa się teraz 7KT i ma służyć tylko do podróży na stację. Omawiamy różnice konstrukcyjne. DOS 2 próbuje wystartować, ale nie wychodzi. Stękamy też nad czwartym startem N1.

1973-1974

Kulminacja wyścigu radzieckiego Ałmaza z amerykańskim Skylabem. Ostatnie podrygiwania zazdrości Miszyna, kontrofensywa Czełomieja. Ałmaz (OPS 1) wchodzi na orbitę jako Salut 2, a DOS jako Salut 3. Oba mają problemy, napięcie rośnie, Amerykanie zdążają. Dlaczego Apollo jest lepszy? Na osłodę — dwa udane starty Sojuzów (12 i 13). Koniec Miszyna. Koniec N1. Las silników w szopie. Wielki powrót Głuszki na scenę i projekt zupełnie nowej rakiety nośnej RLA (Rakietnyj Lietajuszczij Aparat). Uzupełniamy kwestię zmian nazewnictwa biur projektowych — OKB-1 zmienia się w CKBEM, Centralne Biuro Konstrukcyjne Eksperymentalnej Inżynierii Mechanicznej (1966), a potem w NPO Energia (1974); OKB-52 zmienia się w CKBM, Centralne Biuro Konstrukcyjne Inżynierii Mechanicznej (1966), potem w NPO Maszinostrojenia (1983); filia kujbyszewska zmienia się w CSKB, Centralne Biuro Konstrukcji Specjalnych (1974), potem w CSKB-Progress (1996) — ale umawiamy się na takie nazwy, które nie będą nam się mylić. Drugi Ałmaz (OPS 2) leci jako Salut 3, stacja rozpoznania. Przyglądamy się wyposażeniu. Teleskop Agat-1, 14 kamer, ciemnia, warunki mieszkalne kosmonautów, recykling wody, rozrywka na pokładzie... i uzbrojenie. Pełen sukces pierwszej załogi i testy działka. Druga załoga nie dociera na stację i wraca do domu. Leci pierwsza stacja cywilna — DOS 4, czyli Salut 4.

1975

Pierwsza załoga leci na DOS 4 Sojuzem 17 i robią badania astrofizyczne trzema teleskopami (jeden naprawia w locie Greczko i jest z tym związana dodatkowa dygresja). Dramatyczny powrót drugiej załogi po nieudanym starcie. Co dokładnie zawiera zestaw surwiwalowy Sojuza? Skąd wiemy o "Anomalii piątego kwietnia"? Parę słów o misji Apollo-Sojuz i historia pięknej przyjaźni. Druga załoga dociera na DOS 4 i zajmuje się badaniem wpływu mikrograwitacji na organizm i obserwacją Słońca, zórz polarnych i obłoków srebrzystych. Pierwsze warzywo wyhodowane na stacji kosmicznej. Plusy i minusy cebuli.

1976-77

Zanim DOS (czwarty) wróci, wylatuje kolejny Ałmaz (trzeci) jako Salut 5 (stacja wojskowa). Eksperymenty wywiadowcze i drobne naukowe. Łączność z Ziemią, pierwszy transfer paliwa. Nagłe przerwanie misji i powrót pierwszej załogi — mamy kilka hipotez. Druga załoga nie dociera, znów dramatyczne lądowanie kapsuły. Pierwsze w historii nieplanowane lądowanie w wodzie. Satelity Kosmos 881 i 882 na Protonie — pierwsze testy pojazdów WA, spadkobierców Rakietoplanu. Trzecia załoga dociera na Salut 5, prowadzi badania, wszystko jest w porządku. Koniec pierwszej fazy programu Ałmaz i podsumowanie przez komisję wojskową. Żegnamy ostatnią radziecką stację orbitalną pierwszej generacji.

*

Podsumowanie i zapowiedź następnych części, a także polecamy zapis spotkania wideo z odpowiedziami na pytania po pierwszych czterech odcinkach serii kosmicznej Radziecki program kosmiczny. Bonus round nr 1 @ NNNL 2022.04.

Bonusy

• Space flight is hell on Earth, relacja z wizyty w Naziemnym Kompleksie Eksperymentalnym moskiewskiego Instytutu Problemów Biomedycznych (The Guardian, 2005);
• zestaw surwiwalowy kosmonauty: artykuł z licznymi zdjęciami, kolekcja artefaktów;
• więcej o wojnie podjazdowej Miszyna;
• wyraźne zdjęcie całego WA (Wikipedia);
• tego już nie mówiliśmy przy zmianach nazw biur, ale OKB-586 Jangiela też się przemianowało — w 1966 r. na KB "Jużnoje" (Biuro Konstrukcyjne Południowe) i technicznie tak się nazywa nadal, tylko po ukraińsku, "Piwdenne", i nosi imię Jangiela.

Wrzuć pięć złotych na patronite.pl/kya! Kupimy sobie stację orbitalną. Albo lepiej wrzuć, ile chcesz, na pomoc ofiarom rosyjskiej inwazji na Ukrainę: siepomaga.pl/pah-ukraina. 2023.10.21 / 2023.10.30