Copernicus (Copernicus Center)

Czy mózg jest jednolitą strukturą, czy też dzieli się na wyspecjalizowane komórki, pełniące specyficzne funkcje? To jedno z najważniejszych pytań, jakie stawiali sobie biolodzy na przełomie XIX i XX w. Kluczowe dla zrozumienia funkcjonowania najważniejszego dla większości zwierzą - w tym ludzi - organu, było opracowanie techniki barwienia tkanki mózgowej, która pozwoliła uchwycić bogactwo struktury, jaką mogą tworzyć neurony. Jednym ze współtwórców tej techniki był hiszpański anatom i fizjolog, Santiago Ramón y Cajal, który w nauce wykorzystał swoje talenty artystyczne i sprawił, że nauka o mózgu "nabrała kolorów". Podczas wykładu Macieja Dulewicza posłuchamy o życiu i działalności Cajala, jego głośnym sporze z innym wybitnym neurobiologiem - Włochem Camillo Golgim - z którym dzielił otrzymaną w 1906 r. Nagrodę Nobla, oraz ideach i przewidywaniach hiszpańskiego uczonego, które wyprzedzały jego epokę.
 

Rozmowa z ks. Jackiem Prusakiem, jezuitą, psychologiem i psychoterapeutą W turbulentnych czasach historii ludzie w naturalny sposób kierowali się ku supranaturalizmowi, duchowości, szukali rozwiązań i pociechy w religii. Czy w obecnym kryzysie związanym z pandemią możemy obserwować podobne zjawisko? Czy Covid-19 może przyczynić się do poszukiwań duchowych, większej osobistej religijności? Jakie znaczenie na przyszłość mogą mieć ograniczenia praktyk religijnych? Czy przyczynią się do laicyzacji, zwłaszcza wśród młodych, czy wręcz przeciwnie – ludzie zatęsknią za Kościołem? Czy COVID-19 może oczyścić Kościół z grzechu klerykalizmu? Jak nadciągający kryzys ekonomiczno-społeczny wpłynie na relacje ludzi z Kościołem? Prowadzenie: Profesor Dominika Dudek

W pierwszej połowie XX wieku w ramach tzw. ruchu eugenicznego, powołując się na osiągnięcia naukowe, zwłaszcza w ramach genetyki i biologii ewolucyjnej, a także troskę o przyszłe pokolenia, czy dobrobyt społeczny, prowadzono w istocie bezwzględną "wojnę przeciw słabym", niepasującym do modelu doskonałego, zdrowego społeczeństwa. Geneza tej jednej z najbardziej mrocznych kart w historii cywilizacji Zachodu wciąż nie jest jednak dobrze zbadana. W ramach referatu prof. Wojciecha Załuskiego zostaną omówione różne hipotezy tłumaczące pojawienie się i popularność tego ruchu, stanowiącego radykalne odejście od tradycji chrześcijańskiej i - szerzej - humanistycznej. 

 Tegoroczna nagroda Ig Nobla w zakresie medycyny została przyznana zespołowi naukowców pod przewodnictwem Hajime Kimata za badania, w których wykazano, iż namiętne całowanie się skutecznie obniża poziom przeciwciał IgE we krwi. Tym samym radośnie przyjęto interpretację, że pocałunki są rzeczywistym lekarstwem na alergie – patologiczne i do dziś zagadkowe, nieadekwatne reakcje immunologiczne.
 

 Emocje czasem traktowane są tylko jako zbędny dodatek do procesów poznawczych, albo coś „mącącego” umysł. O tym jak duży wpływ mają one na nasze zachowanie wiedzieli już myśliciele starożytni. Trzeba było jednak wieków by potraktowane zostały one jako część ewolucyjnego dziedzictwa człowieka, które umożliwia mu przetrwanie i radzenie sobie w świecie, także społecznym. W niniejszym wykładzie będziemy się przyglądać jak na emocje spoglądali starożytni: Hipokrates, Galen i Arystoteles, czym były one w średniowieczu, jak widzieli je nowożytni filozofowie Kartezjusz i Spinoza, a także co o emocjach sądził Karol Darwin. Przyjrzymy się wreszcie losom teorii Darwina na gruncie współczesnej psychologii emocji pytając czy rzeczywiście wszyscy ludzie wyposażeni są w zestaw niezależnych od kultury emocji uniwersalnych. 

 Laureat nagrody Nobla z medycyny i fizjologii (z 1973 r.) Konrad Lorenz był wybitnym austriackim badaczem mechanizmów zachowania się zwierząt i faktycznym twórcą nowoczesnej etologii.  Najbardziej znany z eksperymentów z gęsiami gęgawami, na podstawie których odkrył zjawisko wdrukowania (sprawiając, że nowo wyklute gęsi uważały go za swoją matkę), przez całe życie badał zachowania, zwłaszcza terytorialne i godowe, najróżniejszych gatunków, przede wszystkim ryb koralowych i ptaków. W swoim domu prowadził prawdziwą menażerię i niczym doktor Dolittle rozmawiał ze swoimi licznymi podopiecznymi – doskonale naśladując ich gesty czy okrzyki.  Lorenz dał się również poznać jako człowiek obdarzony wyjątkowym talentem literackim - swoje niezwykłe przygody z pracy i życia ze zwierzętami opisał w wielokrotnie wydawanych, pełnych humoru „Rozmowach ze zwierzętami”, natomiast w tłumaczonych na wiele języków książkach takich jak „Tak zwane zło”, „Regres człowieczeństwa” czy „Po drugiej stronie zwierciadła” zawarł rozważania dotyczące pochodzenia agresji i moralności oraz wnikliwie przyglądał się ludzkiej naturze. 

Pandemii COVID-19 towarzyszy wysyp teorii spiskowych i pseudonaukowych. Wystarczy chwila surfowania w Internecie, aby natknąć się na sugestie, że koronawirus jest dziełem wielkich koncernów farmaceutycznych, skutkiem działania sieci 5G, albo „zasłoną dymną” by rządy mogły zamykać obywateli w domach. Równie ważne co obalanie poszczególnych pseudoteorii jest dostarczenie odpowiedzi na pytania skąd się one biorą, dlaczego tak wielu ludzi im ulega, i kto jest na nie najbardziej podatny. Odpowiedzi dostarczyć mogą nauki społeczne, szczególnie psychologia. To nie jedyne zadanie, a także szansa, dla psychologii w czasie zarazy. Psychologia może być pomocna w przewidywaniu ludzkich zachowań, a także wskazywać na ograniczenia ludzkiej racjonalności, które powinniśmy wszyscy brać pod uwagę. O zagadnieniach tych opowiada dr Łukasz Jach, specjalista w zakresie psychologii odbioru nauki

IgNoble miały być początkowo humorystyczną odpowiedzią na powagę Nagród Nobla, swego rodzaju anty-Noblami, przyznawanymi za najmniej znaczące odkrycia mijającego roku. Z roku na rok okazują się być one jednak coraz donioślejszą okazją, dostarczającą emocji intelektualnych nie mniejszych niż ich nobliwy pierwowzór. Ukoronowaniem tego procesu było przyznanie w 2010 roku Nagrody Nobla z fizyki Sir Andre Geimowi, który dziesięć lat wcześniej otrzymał... IgNobla. Celem wykładu dr. Łukasza Lamży będzie przybliżenie niezwykłej historii IgNobli i ich tajemnych związków z Nagrodami Nobla, ale też zastanowienie się - jak nakazuje temat: pół żartem, pół serio - nad samą istotą nauki i potęgą ludzkiego intelektu. 

Proces powstawania dzieł sztuki a także wszelkie formy artystycznego wyrazu od zawsze budziły zainteresowanie psychologów. Aktywna potrzeba przekształcania rzeczywistości i tworzenie artystycznych interpretacji towarzyszą nam od dziecka - malujemy, lepimy i rysujemy coś, co jest wyrazem naszej indywidualności. Dlaczego kreatywność jest dla nas niemalże naturalna? Co stoi za potrzebą tworzenia? Tymi zagadnieniami zajmuje się psychologia twórczości, o której opowie nasz gość, Profesor Edward Nęcka Goszczący w studio obraz to “Marabut” autorstwa Adelajdy Kot Projekt powstał przy wsparciu: ArtInfo.pl, Exadel, Fundacja Rodziny Staraków, YES Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. „No to pięknie!” to cykl rozmów z ekspertami w których poszukiwać będziemy odpowiedzi na pytanie czym jest piękno. Wspólnie z postaramy się stawić czoło pytaniom o ewolucyjną naturę piękna, jego kontekst kulturowy, uniwersalne czy też subiektywne kryteria. Projekt realizowany we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie

Czym są i skąd biorą się pojęcia? Które pojęcia są wrodzone? Jaką rolę pojęcia pełnią w naszym życiu mentalnym? Czy wszystkie pojęcia są tak samo skomplikowane? Co to znaczy, że nasz system pojęciowy jest “produktywny” i “systematyczny”? Czy można mieć pojęcia nie mając języka?

„Czego nie wiemy o umyśle?” to podcast skoncentrowany na pytaniach. Mimo że ludzkość od tysiącleci głowi się nad tym, czym umysł jest i jak działa, dalej na ten temat więcej nie wiadomo, niż wiadomo. Dynamiczny rozwój psychologii, neuronauki i kognitywistyki w ostatnich kilku dekadach pozwolił odpowiedzieć tylko na nieliczne spośród zadawanych dotychczas pytań. Równocześnie otworzył horyzont nowych tajemnic, odsłaniając zagadnienia, o których nawet nie wiedzieliśmy, że o nich nie wiemy. Celem naszego podcastu jest wspólne spojrzenie na (a może nawet poza!) ten horyzont.

Czego nie wiemy o umyśle, starają się ustalić dwaj badacze z Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dr hab. Mateusz Hohol, prof. UJ zajmuje się szeroką gamą zagadnień z zakresu kognitywistyki i psychologii, w szczególności poznaniem matematycznym. Jest kierownikiem Mathematical Cognition and Learning Lab na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dr Jędrzej Grodniewicz zajmuje się filozofią umysłu i jej punktami stycznymi z filozofią psychiatrii, języka i epistemologią.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W najnowszym odcinku podcastu „Nauka na żywo” rozmawiamy o zaletach najnowszych metod mobilizacji komórek szpiku kostnego do krwi. Omawiamy mechanizmy różnicowania się komórek macierzystych. Dyskutujemy możliwości potencjalnego zastosowania klinicznego protoporfiryny kobaltu.

Czym są i w jaki sposób różnicują się komórki macierzyste? Na czym polega mechanizm wymiany komórek krwi? W jaki sposób można pobudzić organizm do produkcji takich komórek? Jakie nadzieje dają wyniki bieżących badań w tym zakresie? Jak można te wyniki wykorzystać klinicznie? M.in. na takie pytania odpowiadała dr Agata Szade.

Agata Szade – biotechnolog pracująca na Uniwersytecie Jagiellońskim. Odbywała staże w Laboratoire d’Immunology et d’Embryologie Moléculaires w Orleanie oraz na Uniwersytecie Stanforda. Podczas studiów doktoranckich na Wydziale Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ, badając rolę oksygenazy hemowej w raku płaskonabłonkowym, zaobserwowała nieznane wcześniej działanie protoporfiryny kobaltu wywołujące mobilizację komórek szpiku kostnego do krwi.

Rozmowę poprowadził Piotr Urbańczyk.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Czym jest mowa wewnętrzna i czym różni się od zewnętrznej? Z jakich elementów się składa i czego dotyczy? Kto mówi do siebie i o czym? Kiedy mowa wewnętrzna pomaga, a kiedy przeszkadza? Czy mowa wewnętrzna to “język myśli”? Co było pierwsze: mówienie do siebie czy mówienie do innych?

„Czego nie wiemy o umyśle?” to podcast skoncentrowany na pytaniach. Mimo że ludzkość od tysiącleci głowi się nad tym, czym umysł jest i jak działa, dalej na ten temat więcej nie wiadomo, niż wiadomo. Dynamiczny rozwój psychologii, neuronauki i kognitywistyki w ostatnich kilku dekadach pozwolił odpowiedzieć tylko na nieliczne spośród zadawanych dotychczas pytań. Równocześnie otworzył horyzont nowych tajemnic, odsłaniając zagadnienia, o których nawet nie wiedzieliśmy, że o nich nie wiemy. Celem naszego podcastu jest wspólne spojrzenie na (a może nawet poza!) ten horyzont.

Czego nie wiemy o umyśle, starają się ustalić dwaj badacze z Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dr hab. Mateusz Hohol, prof. UJ zajmuje się szeroką gamą zagadnień z zakresu kognitywistyki i psychologii, w szczególności poznaniem matematycznym. Jest kierownikiem Mathematical Cognition and Learning Lab na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dr Jędrzej Grodniewicz zajmuje się filozofią umysłu i jej punktami stycznymi z filozofią psychiatrii, języka i epistemologią.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Celem odcinka jest omówienie potencjalnych skutków ubocznych wdrażania praktyk otwartej nauki w życie. Przedstawimy kwestie związane z rytualizacją i moralizacją tych praktyk. Omówimy także konsekwencje stosowania nowych standardów metodologicznych i statystycznych dla nierówności w nauce i wielkości uzyskiwanych efektów.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik (Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.

Literatura i linki:

Claesen, A., Gomes, S., Tuerlinckx, F., & Vanpaemel, W. (2021). Comparing dream to reality: an assessment of adherence of the first generation of preregistered studies. Royal Society Open Science, 8(10), 211037. https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsos.211037

Primbs, M. A., Pennington, C. R., Lakens, D., Silan, M. A. A., Lieck, D. S., Forscher, P. S., ... & Westwood, S. J. (2022). Are Small Effects the Indispensable Foundation for a Cumulative Psychological Science? A Reply to Götz et al.(2022). Perspectives on Psychological Science. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36126652/

Wilson, B. M., Harris, C. R., & Wixted, J. T. (2022). Theoretical false positive  psychology. Psychonomic Bulletin & Review, 1-25. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35501547/

Wilson, B. M., Harris, C. R., & Wixted, J. T. (2020). Science is not a signal detection problem. Proceedings of the National Academy of Sciences, 117(11), 5559-5567. https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1914237117

Corker, K. (2019). Open Science is a Behavior. https://www.cos.io/blog/open-science-is-a-behavior

Pojęcie „otwartej nauki” przywoływane jest nieustannie w aktualnych dyskusjach toczonych w środowisku naukowym. Rozumie się przez nie otwarty (nieodpłatny i nieograniczony czasowo ani terytorialnie) dostęp do publikacji naukowych, a także udostępnianie przez naukowców zarówno wyników badań, jak i zgromadzonych danych oraz algorytmów wykorzystanych do ich przetwarzania. Celem postulowanych przez zwolenników „otwartej nauki” praktyk i rozwiązań jest zwiększenie przejrzystości całego procesu prowadzenia badań naukowych i publikacji ich wyników, unikanie patologii (takich jak oszustwa naukowe) i zwiększenie społecznego zaufania do nauki. Postulaty te wyłoniły się m.in. w odpowiedzi na kryzys replikacyjny, który obejmuje coraz większą liczbę dyscyplin naukowych, wstrząsa podstawami naszej wiedzy i podkopuje społeczne zaufanie do samej nauki. Nie mamy wątpliwości, że nauka odpowiedzialna społecznie musi spełniać kryteria “otwartej nauki”.

Słuchaj nas także w:

https://open.spotify.com/show/6NGqEBjecA1J0SXx6tdYw8

https://radiopublic.com/granice-nauki-WYYdZr

https://www.google.com/podcasts?feed=aHR0cHM6Ly9hbmNob3IuZm0vcy9kMmQzOWI0L3BvZGNhc3QvcnNz

https://podcasts.apple.com/us/podcast/granice-nauki/id1475638662?uo=4

https://anchor.fm/copernicus-center

 Eerland i współpracownicy w 2011 opublikowali wyniki eksperymentu, którego uczestnicy mieli za zadanie szacować różnego rodzaju wielkości (np. wysokość wieży Eiffla). Podczas tego zadania uczestnicy mieli pochylać swoje ciało w lewą bądź w prawą stronę. Podawane przez nich oszacowania były systematycznie większe, gdy pochylali się w prawo niż wtedy, gdy pochylali się w lewo. To uhonorowane IG Noblem badanie to tylko jeden z wielu pomysłowych eksperymentów w zakresie tzw. ucieleśnionego poznania matematycznego, które pokazują, że nasze umysły wiążą liczby z przestrzenią wokół naszego ciała. To z pozoru zabawne badanie, jako jedno z wielu przyczyniło się między innymi do tego, co wiemy o tym, jak nasze umysły radzą sobie z przetwarzaniem abstrakcyjnych pojęć. 

W kolejnym odcinku podcastu "Wszechświat" dr hab. Andrzej Odrzywołek z Instytutu Fizyki Teoretycznej UJ opowiada o ewolucji gwiazd, supernowych i gorącym temacie potencjalnego wybuchu Betelgezy.

Gość: dr hab. Andrzej Odrzywołek, Zakład Teorii Względności i Astrofizyki, Instytut Fizyki Teoretycznej UJ

Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Dzisiejszy ewolucjonizm w naukach humanistycznych opiera się o ponad stulecie badań nad zapoczątkowaną przez Darwina teorią. Nie jest to tylko język „kłów i pazurów” ale także najnowsze odkrycia z zakresu estetyki ewolucyjnej, która dowodzi, że piękno to pojęcie, które możemy rozumieć przez pryzmat rozwój człowieka jako gatunku. Jak ewolucja tłumaczy popularność Mona Lisy? Czy sztuka i piękno odegrały w antropogenezie istotną rolę? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w rozmowie z Profesorem Jerzym Lutym Goszczący w studio obraz to “Marabut” autorstwa Adelajdy Kot Projekt powstał przy wsparciu: ArtInfo.pl, Exadel, Fundacja Rodziny Staraków, YES Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. „No to pięknie!” to cykl rozmów z ekspertami w których poszukiwać będziemy odpowiedzi na pytanie czym jest piękno. Wspólnie z postaramy się stawić czoło pytaniom o ewolucyjną naturę piękna, jego kontekst kulturowy, uniwersalne czy też subiektywne kryteria. Projekt realizowany we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie

W paśmie „Śniadanie Mistrzów” Monika Soćko i Bartosz Soćko rozmawiają z Filipem Zielińskim o swojej drodze do gry na poziomie arcymistrzowskim, roli szachów w edukacji, a także o tym, jak przechytrzyć najgroźniejszych rywali na szachownicy – w grze, w której wszystkie ruchy i decyzje podejmowane przez zawodników są jawne, a gracze mają identyczny dostęp do informacji o aktualnej pozycji.

Projekt “Copernicus Festival 2022: Informacja” jest współfinansowany ze środków Miasta Krakowa.  Środki z budżetu Państwa: “Copernicus Festival 2022: Informacja.” w ramach programu “Społeczna odpowiedzialność nauki” przyjętego do finansowania w drodze konkursu ogłoszonego w dniu 8 marca 2021 r. przez Ministra Edukacji i Nauki. Wartość dofinansowania: 188 400,00 zł Całkowita wartość zadania: 221 900,00 zł

Alchemię sprowadza się czasem do "protochemii", swego rodzaju prymitywną formę nowożytnej, naukowej chemii. To jednak nieporozumienie. Alchemia stanowiła przez setki, jeśli nie tysiące lat, od starożytności po czasy Renesansu, element światopoglądu każdego wykształconego człowieka, leżący na styku duchowości, medycyny, astrologii i wiedzy o materii. W trakcie wykładu spróbujemy zrekonstruować najważniejsze aspekty pracy i wiary alchemika, w tym również te, które przemieniły się później w praktykę i teorię nauk chemicznych. 

Korzenie embriologii sięgają XVII-wiecznej teorii preformacji, zgodnie z którą męskie komórki rozrodcze zawierają miniaturowe kopie dorosłego organizmu (tzw. homunkulusa). Rozwój mikroskopii i metod eksperymentalnych pozwolił jednak odrzucić tę koncepcję i zapoczątkować naukowe badanie niezwykle dynamicznych pierwszych etapów życia organizmów.  W swoim wykładzie dr. Szymon Drobniak opowie o początkach nowożytnej embriologii oraz przedstawi historię odrzucenia teorii preformacji oraz rekapitulacji. 

W kolejnym odcinku podcastu "Wszechświat" prof. Marek Jamrozy z Obserwatorium Astronomicznego UJ wyjaśnia czym są radiogalaktyki i czego dowiedzieliśmy się o promieniowaniu kosmicznym od kiedy odkryto je przeszło 100 lat temu. 

Gość: dr hab. Marek Jamrozy, prof. UJ, Obserwatorium Astronomiczne UJ

Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

 Mogłoby się wydawać, że im mniejsze są nasze kompetencje w jakiejś dziedzinie, tym ostrożniejsi będziemy wykonując związane z nią działania i tym większe będą nasze wątpliwości co do prawdopodobieństwa osiągnięcia sukcesu. Psychologiczne badania laureatów Ig Nobla z lat 2000 oraz 2013 wskazują jednak, że niejednokrotnie sprawy mają się całkiem odwrotnie: im mniejsze są nasze faktyczne kompetencje tym bardziej jesteśmy skłonni wysoko je oceniać. Po pierwsze, przy zastosowaniu precyzyjnej metodologii potwierdzono coś co czego zawsze się spodziewaliśmy: osoby, których zdolność oceny sytuacji jest zaburzona przez alkohol mają wyższe mniemanie na temat swoich zdolności do wygłaszania zabawnych przemówień. Nie przekłada się to jednak na analogiczną ocenę u obserwatorów. Po drugie, wskazano, że osoby, które gorzej radzą sobie z zadaniami sprawdzającymi zdolności językowe i logicznie często oceniają swoje kompetencje w tych dziedzinach jako ponadprzeciętne. Znaczenie uzyskanych wyników nie polega jedynie na kolejnym poszerzeniu katalogu ludzkiej irracjonalności. Pokazują one, że w wielu przypadkach kompetencja w danej dziedzinie jest warunkiem metakompetencji w tej dziedzinie, czyli zdolności do adekwatnej oceny własnych zdolności. 

W niniejszym odcinku rozmawiamy o jednym z największych problemów zachodniej myśli: wolnej woli. Czy jesteśmy sprawcami własnych działań? Czy bez wolności możliwa jest odpowiedzialność? Co nauka mówi o uwarunkowaniach naszych decyzji? Jak mają się do siebie prawniczy i naukowy obraz człowieka? Zagadnienia te przybliża dr Łukasz Kurek, filozof i prawnik z Katedry Filozofii Prawa i Etyki Prawniczej UJ, autor książki "Dualizm przekonań" (Kraków: Copernicus Center Press 2016).  Czym jest umysł? Jak działa? W cyklu "Rozmowy o umyśle" dr Mateusz Hohol (Centrum Kopernika Uniwersytetu Jagiellońskiego; więcej informacji: www.hohol.pl) i jego goście: psychologowie, neuronaukowcy i filozofowie, rozmawiają o różnych obliczach współczesnej kognitywistyki, czyli interdyscyplinarnej perspektywy badawczej, której celem jest zrozumienie ludzkich (i nie tylko) procesów poznawczych.

Kiedyś to było, a teraz to nie ma. To zdanie mógłby przypisać sobie niejeden amator portretów czy akwarelowych pejzaży. Faktycznie, współczesna sztuka pojmowana jest zupełnie inaczej i dawne kanony piękna nie mają w niej zastosowania. Jak zatem rozumieć sztukę współczesną? Czy da się jej przypisać te same wartości? Jakie emocje budzi i jak znaleźć w niej swój subiektywny styl? O tym rozmawiamy z artystką Tamarą Berdowską.

Prowadzenie: Diana Sałacka

W mini serii "Ewolucje" dr hab. Szymon Drobniak i Łukasz Kwiatek rozmawiają o współczesnych trendach w biologii ewolucyjnej. W trzecim odcinku mówią o tym, jak w biolodzy ewolucyjni zainteresowali się badaniem mikrobiomu - czyli wszystkich mikroorganizmów, które występują na powierzchni ciał zwierząt (w tym ludzi) i zamieszkują ich układ pokarmowy. 

W jakie interakcje wchodzą te organizmy między sobą i z komórkami gospodarzy? Czy mikrobiom można dziedziczyć? Od czego zależy jego skład? I czy jego zaburzenia wpływają na nasze zdrowie?   Szymon Drobniak pracuje w Instytucie Nauk o Środowisku UJ na Uniwersytecie Nowej Południowej Walii w Sydney. Zajmuje się m.in. genetyką i ekologią ewolucyjną. Popularyzator nauki związany z "Przekrojem", "Tygodnikiem Powszechnym" i naszym kanałem Youtube, członek stowarzyszenia Rzecznicy Nauki.  

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W drugim odcinku serii rozmawiamy o narracjach o i w grach komputerowych. Czym są „polskie gry wideo”? Co przyciąga graczy do historii przedstawionych na ekranie? Jak prowadzone są narracje w grach? Na te i inne pytania odpowiada dr hab. Tomasz Majkowski, kierownik Ośrodka Badań Groznawczych na Wydziale Polonistyki UJ oraz wiceprezes Digital Games Association, obecnie prowadzący badania w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki pt. „Polskie gry wideo? Kultury grania i branża gier w kontekście narodowym” (OPUS 19, nr 2020/37/B/HS2/00169).

Od setek lat ludzie snują i otaczają się najróżniejszymi narracjami: mitami, legendami i baśniami. We współczesnym świecie wciąż opowiadamy sobie historie – te o codziennym życiu albo o epickich przygodach – ale też próbujemy nieustannie upleść z otaczających nas, globalnych wydarzeń, jedną spójną opowieść. Stykamy się też z narracjami opowiadanymi w zupełnie nowy sposób: na ekranie komputera lub w formie teorii naukowych. Skąd bierze się w nas potrzeba tworzenia i słuchania narracji? Z czego składają się różne narracje i jakie spełniają funkcje? I wreszcie: czy można powiedzieć, że wręcz kierują one naszym życiem? W niniejszej serii podcastów, Piotr Szymanek, kognitywista i doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim, rozmawia z pięcioma ekspertami z różnych dziedzin by odpowiedzieć na te i inne pytania na temat narracji.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: Człowiek".

Wesprzyj kanał Copernicus: https://www.youtube.com/channel/UCCehmsLClWwxA_SDLtff6xA/join https://patronite.pl/copernicus

Będziemy rozmawiać o ściganiu się z czasem, początkach pasji kolarskiej, tryumfach i dramatach. Wrócimy do igrzysk olimpijskich w okresie zimnej wojny i zastanowimy się co dla sportowca oznacza pandemiczne przesunięcie igrzysk w Tokio. Poznamy kulisy wyścigów kolarskich, a także dowiemy się dlaczego warto być weganinem.  Prowadzenie: Dominika Dudek

Nagranie w ramach Copernicus Festival

Organizatorzy: Copernicus Center, Fundacja Tygodnika Powszechnego, Uniwersytet Jagielloński, Tygodnik Powszechny

Przy wsparciu: Miasto Kraków, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Templeton Religion Trust

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Kraków.

Rozmowa z Radosławem Rejmanem - członkiem zespołu AGH Space Systems. Z odcinka dowiecie się: 

*czym jest zespół AGH Space Systems 

*jak buduje się rakiety i łaziki marsjańskie

*jak wyglądają międzynarodowe naukowe konkursy eksperymentalne w przemyśle kosmicznym

*co wiemy o geologicznych uwarunkowaniach na Marsie

Gość: inż. Radosław Rejman, AGH Space Systems.

Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Potrzeba obcowania z pięknem to chleb powszedni kolekcjonerów, którzy realizują ją “za wszelką cenę”. Pasję kolekcjonowania, budowanie zbiorów i ich wpływ na kształtowanie trendów rozumie doskonale nasz kolejny gość, Pani Anna Muszyńska, kuratorka Spectra Art Space Fundacji Rodziny Staraków i Starak Collection. To właśnie pod jej bacznym okiem powstają wystawy oparte o kolekcję rodziny Staraków a także innowacyjne, przenikliwe projekty _SOON, w których przedstawione są pomysły młodych artystów, do 30 roku życia. Goszczący w studio obraz to “Marabut” autorstwa Adelajdy Kot Projekt powstał przy wsparciu: ArtInfo.pl, Exadel, Fundacja Rodziny Staraków, YES Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. „No to pięknie!” to cykl rozmów z ekspertami w których poszukiwać będziemy odpowiedzi na pytanie czym jest piękno. Wspólnie z postaramy się stawić czoło pytaniom o ewolucyjną naturę piękna, jego kontekst kulturowy, uniwersalne czy też subiektywne kryteria. Projekt realizowany we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie

Ten odcinek podcastu poświęcony będzie szczegółowemu omówieniu tzw. kryzysu replikacyjnego w nauce. Zastanowimy się, po co nam replikacje badań (bo przecież chcemy odkrywać nowe rzeczy) i porozmawiamy o tym, kiedy replikację można uznać za udaną. Po drodze pojawią się kontrowersje dotyczące samej replikacji oraz sposobów interpretacji wyników badań replikacyjnych oraz pytanie dotyczące tego co powinniśmy replikować (jeżeli już chcemy).

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik (Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.

Pojęcie „otwartej nauki” przywoływane jest nieustannie w aktualnych dyskusjach toczonych w środowisku naukowym. Rozumie się przez nie otwarty (nieodpłatny i nieograniczony czasowo ani terytorialnie) dostęp do publikacji naukowych, a także udostępnianie przez naukowców zarówno wyników badań, jak i zgromadzonych danych oraz algorytmów wykorzystanych do ich przetwarzania. Celem postulowanych przez zwolenników „otwartej nauki” praktyk i rozwiązań jest zwiększenie przejrzystości całego procesu prowadzenia badań naukowych i publikacji ich wyników, unikanie patologii (takich jak oszustwa naukowe) i zwiększenie społecznego zaufania do nauki. Postulaty te wyłoniły się m.in. w odpowiedzi na kryzys replikacyjny, który obejmuje coraz większą liczbę dyscyplin naukowych, wstrząsa podstawami naszej wiedzy i podkopuje społeczne zaufanie do samej nauki. Nie mamy wątpliwości, że nauka odpowiedzialna społecznie musi spełniać kryteria “otwartej nauki”.

Choć nowe technologie zmieniają życie społeczne i polityczne, to trudno o jednoznaczną ocenę tych zmian. Wpływ rewolucji informatycznej na proces wyłaniania władz publicznych należy oceniać ze szczególną ostrożnością. Korzyści płynące z wykorzystania innowacyjnych sposobów głosowania (e-voting) wcale nie są oczywiste, a zagrożenia jak najbardziej realne. Jeżeli weźmiemy pod uwagę możliwości oszustwa, jakie daje rozwój technologiczny (np. w kontekście zjawiska "deepfake"), to niebezpieczeństwa stają się jeszcze lepiej dostrzegalne. Te inne kwestie zostają poruszone przez prof. Jarosława Flisa.  Jarosław Flis - doktor habilitowany socjologii, publicysta, komentator polityczny. Pracownik Instytutu Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W kolejnym odcinku opowiemy więcej o jednej z praktyk otwartej nauki, jaką jest prerejestracja badań. Przyjrzymy się temu, w jaki sposób pozwala ona poradzić sobie z problemem nadmiernej elastyczności badaczy w zakresie stawania hipotez po tym, jak znane są rezultaty badań (tzw. HARKing = Hypothesizing After the Results are Known). Przeanalizujemy najczęściej pojawiające się wątpliwości związane z prerejestracją oraz zastanowimy się, czy prerejestracja „działa” w praktyce. Na końcu omówimy specjalny format artykułów (Registered Report), w którym m.in. metoda badania i plan analiz wyników są recenzowane jeszcze przed zebraniem danych.

Pojęcie „otwartej nauki” przywoływane jest nieustannie w aktualnych dyskusjach toczonych w środowisku naukowym. Rozumie się przez nie otwarty (nieodpłatny i nieograniczony czasowo ani terytorialnie) dostęp do publikacji naukowych, a także udostępnianie przez naukowców zarówno wyników badań, jak i zgromadzonych danych oraz algorytmów wykorzystanych do ich przetwarzania. Celem postulowanych przez zwolenników „otwartej nauki” praktyk i rozwiązań jest zwiększenie przejrzystości całego procesu prowadzenia badań naukowych i publikacji ich wyników, unikanie patologii (takich jak oszustwa naukowe) i zwiększenie społecznego zaufania do nauki. Postulaty te wyłoniły się m.in. w odpowiedzi na kryzys replikacyjny, który obejmuje coraz większą liczbę dyscyplin naukowych, wstrząsa podstawami naszej wiedzy i podkopuje społeczne zaufanie do samej nauki. Nie mamy wątpliwości, że nauka odpowiedzialna społecznie musi spełniać kryteria “otwartej nauki”.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik (Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.

Kolejny odcinek poświęcony jest zagadnieniu otwartego dostępu do publikacji. Porozmawiamy o tym, jaki mamy obecnie model dostępu do treści naukowych i w jaki sposób dostęp ten można ułatwić poprzez publikowanie w otwartym dostępie. Porozmawiamy również o buncie akademii przeciwko wielkim korporacjom stojącym za czasopismami naukowymi oraz o nielegalnych próbach otworzenia dostępu do publikacji naukowych.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik (Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.

Pojęcie „otwartej nauki” przywoływane jest nieustannie w aktualnych dyskusjach toczonych w środowisku naukowym. Rozumie się przez nie otwarty (nieodpłatny i nieograniczony czasowo ani terytorialnie) dostęp do publikacji naukowych, a także udostępnianie przez naukowców zarówno wyników badań, jak i zgromadzonych danych oraz algorytmów wykorzystanych do ich przetwarzania. Celem postulowanych przez zwolenników „otwartej nauki” praktyk i rozwiązań jest zwiększenie przejrzystości całego procesu prowadzenia badań naukowych i publikacji ich wyników, unikanie patologii (takich jak oszustwa naukowe) i zwiększenie społecznego zaufania do nauki. Postulaty te wyłoniły się m.in. w odpowiedzi na kryzys replikacyjny, który obejmuje coraz większą liczbę dyscyplin naukowych, wstrząsa podstawami naszej wiedzy i podkopuje społeczne zaufanie do samej nauki. Nie mamy wątpliwości, że nauka odpowiedzialna społecznie musi spełniać kryteria “otwartej nauki”.

Friedricha Augusta von Hayeka nie trzeba przedstawiać. Wybitny austriacki ekonomista w roku W 1974 otrzymał Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla. Mało kto jednak wie, że sam był przeciwnikiem takiej nagrody, obawiając się, że Nobel z dziedziny ekonomii mógłby być tendencyjnie przyznawany prekursorom "mód" intelektualnych - a ekonomia to zdecydowanie poważna sprawa. Twórczość Hayeka zarówno w obszarze ekonomii oraz filozofii jest nadal żywa i przywoływana, czy to w przypadku ostatniego kryzysu gospodarczego czy rozważań o ekonomii socjalnej. 

Rozmowa z dr Kingą Zielińską (Małopolskie Centrum Biotechnologii UJ) o tym czym jest mikrobiom

jelitowy i ile możemy się dowiedzieć analizując jego stan.

Gość: dr Kinga Zielińska (Małopolskie Centrum Biotechnologii UJ)

Prowadzący: adw. dr Karolina Mania (Katedra Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i

Komunikacji Społecznej UJ)

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność

Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540

200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Co mają wspólnego Luke Skywalker, Czarna Wołga i gryzonie? Wygląda na to, że bardzo wiele! Pierwszy odcinek naszej serii podcastów poświęcony jest być może najbardziej pierwotnym z narracji, czyli mitom, których duch - zdaniem niektórych - przenika wszystkie znane nam opowieści. O pochodzeniu, strukturze oraz funkcjach mitu opowiada dr hab. Maciej Czeremski, pracownik Instytutu Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor kilku pozycji poświęconych badaniom nad mitem (ostatnio, m.in., "Mit w umyśle", 2021).

Od setek lat ludzie snują i otaczają się najróżniejszymi narracjami: mitami, legendami i baśniami. We współczesnym świecie wciąż opowiadamy sobie historie – te o codziennym życiu albo o epickich przygodach – ale też próbujemy nieustannie upleść z otaczających nas, globalnych wydarzeń, jedną spójną opowieść. Stykamy się też z narracjami opowiadanymi w zupełnie nowy sposób: na ekranie komputera lub w formie teorii naukowych. Skąd bierze się w nas potrzeba tworzenia i słuchania narracji? Z czego składają się różne narracje i jakie spełniają funkcje? I wreszcie: czy można powiedzieć, że wręcz kierują one naszym życiem? W niniejszej serii podcastów, Piotr Szymanek, kognitywista i doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim, rozmawia z pięcioma ekspertami z różnych dziedzin by odpowiedzieć na te i inne pytania na temat narracji.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: Człowiek".

Wesprzyj kanał Copernicus: https://www.youtube.com/channel/UCCehmsLClWwxA_SDLtff6xA/join https://patronite.pl/copernicus

Rozmowa z prof. Jerzym Hausnerem, ekonomistą, byłym Ministrem gospodarki, pracy i polityki społecznej Pana Profesora J. Hausnera zapytam o przewidywane konsekwencje ekonomiczne pandemii, o nadchodzący kryzys, o największe zagrożenia, ale i o możliwe środki zapobiegawcze i drogi wyjścia z kryzysu. Czy obecna sytuacja jest jakaś szczególna, czy może przewidywana recesja wpisuje się w zwyczajny rytm „lat tłustych i lat chudych”? Prowadzenie: Profesor Dominika Dudek

Czy widmo globalnego zagrożenia powinno zmienić nasze podejście do relacji państwo-jednostka? Czy państwo ma prawo działać bezprawnie, by zapewnić nam przetrwanie? Gościem będzie dr Kamil Mamak, prawnik, filozof i pasjonat nowych technologii.  Gość: dr Kamil Mamak  Rozmowa przedstawia wyniki badań przeprowadzonych częściowo w ramach projektu “Restrykcje i represje stanu epidemii (prawne aspekty funkcjonowania społeczeństwa w trakcie i po pandemii)”. Projekt finansowany ze środków konkursu SocietyNow!#1 w ramach programu Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim.

Cześć, nazywam się Mariusz Gogól i zapraszam Cię do posłuchania podcastu z cyklu “Wokół Życia”.  Tematem dzisiejszego odcinka są trucizny roślinne. Czym jest trucizna? Po co rośliny je produkują? Co jest najmocniejszą trucizną roślinną? Czy trucizny działają tak samo na wszystkie organizmy? To tylko niektóre pytania, na które będę szukał odpowiedzi w rozmowie z naszym ekspertem – dr. Pawłem Jedynakiem z Zakładu Biochemii i Fizjologii Roślin WBBiB UJ. Podczas naszych rozmów wyjaśnimy też, dlaczego, w kontekście trucizn, dawka ma tak istotne znaczenie oraz co się dzieje z człowiekiem po zjedzeniu toksyny. Poznacie również różne zastosowania trujących substancji - również historyczne. Poruszymy także temat “cudownych” plastrów, które wyciągają toksyny z organizmu. Czy faktycznie działają? Dr Paweł Jedynak zawodowo zajmuje się badaniem molekularnych mechanizmów, które kontrolują rozwój roślin, zajmuje się także poszukiwaniem nowych rozwiązań biotechnologicznych opartych o wykorzystanie mikroorganizmów. Dr Mariusz Gogól – biolog, biochemik, edukator i popularyzator nauki. Więcej o jego działaniach dowiesz się z profilu na Instagramie: https://www.instagram.com/drmariuszgogol Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W tym odcinku rozmawiamy o tym, co może być przyczyną lekooporności i jak można sobie z nią poradzić. Prowadząca: dr Kinga Wołoszyn-Hohol Gość: prof. Dominika Dudek W tym cyklu dr Kinga Wołoszyn-Hohol rozmawia ze swoimi gośćmi o rozlicznych aspektach chorowania na zaburzenia psychiczne i ich leczenia. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Neutrina to jedne z najbardziej zagadkowych cząstek elementarnych. Przez ponad 30 lat uznawano, że - podobnie jak fotony - nie mają one masy. Jednak w eksperymentach systematycznie neutrin "brakowało" - mierzono ich mniej niż przewidywała teoria. Aby wyjaśnić tę zagadkę trzeba założyć, że neutrina oscylują zmieniając swoje własności, co wymaga ich niezerowej masy. I to było odkrycie na miarę nagrody Nobla. 

Jesteśmy gatunkiem pedantycznym, który lubi mieć wszystko usystematyzowane. Dlatego wprowadziliśmy podział wiedzy na dyscypliny: to jest chemia, to będzie biologia, a tamto nazwiemy materiałoznawstwem. W praktyce rozróżnienia te nie mają większego sensu, bo współczesna nauka wymaga szerokiego, interdyscyplinarnego spojrzenia. Najlepszym przykładem jest zdrowie człowieka – aby o nie zadbać, potrzebujemy wiedzy, umiejętności i technologii z niemalże każdej dyscypliny nauki. I właśnie przekraczaniem tych sztucznych granic zajmują się na co dzień nasi goście: prof. Zofia Stasicka (chemia koordynacyjna), prof. Iwona Wybrańska (farmakogenetyka) i dr Katarzyna Wybrańska (inżynieria materiałowa). Prowadzenie: Grzegorz Jasiński.

Zapraszamy na kolejny wykład z cyklu "Granice Nauki: przełomy w nauce" - tym razem prof. Iwona Wybrańska opowie o genomice - dziedzinie nauki, która zajmuje się badaniem struktury i zależności pomiędzy składnikami genomów. Słuchacze będą mogli zaznajomić się z granicami genetyki oraz współczesną wiedzą na temat zjawisk epigenetycznych, związanych z ekspresją genów, a także wykorzystaniem ustaleń genomiki w medycynie. 

Czy pandemia zagraża demokracji, wolności i sprawiedliwości? O relacjach między prawami obywatela a potrzebą sprawnego działania państwa. Gościem będzie dr Wojciech Ciszewski, prawnik specjalizujący się w filozofii polityki. Rozmowa przedstawia wyniki badań przeprowadzonych częściowo w ramach projektu “Restrykcje i represje stanu epidemii (prawne aspekty funkcjonowania społeczeństwa w trakcie i po pandemii)”. Projekt finansowany ze środków konkursu SocietyNow!#1 w ramach programu Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim.

Kolejny odcinek poświęcony jest problemowi ograniczonego dostępu do danych z badań naukowych. Powiemy o uzasadnionych powodach braku dostępu takich jak ochrona danych wrażliwych oraz o tym, jak sobie z nimi radzić. Omówimy standardy, jakie powinny spełniać dane, aby mogły służyć innym. Zastanowimy się również nad kwestią, kiedy udostępniać dane oraz przedstawimy korzyści, jakie wynikają z dzielenia się danymi.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik (Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Pojęcie „otwartej nauki” przywoływane jest nieustannie w aktualnych dyskusjach toczonych w środowisku naukowym. Rozumie się przez nie otwarty (nieodpłatny i nieograniczony czasowo ani terytorialnie) dostęp do publikacji naukowych, a także udostępnianie przez naukowców zarówno wyników badań, jak i zgromadzonych danych oraz algorytmów wykorzystanych do ich przetwarzania. Celem postulowanych przez zwolenników „otwartej nauki” praktyk i rozwiązań jest zwiększenie przejrzystości całego procesu prowadzenia badań naukowych i publikacji ich wyników, unikanie patologii (takich jak oszustwa naukowe) i zwiększenie społecznego zaufania do nauki. Postulaty te wyłoniły się m.in. w odpowiedzi na kryzys replikacyjny, który obejmuje coraz większą liczbę dyscyplin naukowych, wstrząsa podstawami naszej wiedzy i podkopuje społeczne zaufanie do samej nauki. Nie mamy wątpliwości, że nauka odpowiedzialna społecznie musi spełniać kryteria “otwartej nauki”.

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.

Sen zazwyczaj służy nam do odpoczynku. Marzymy o nim po ciężkim dniu i traktujemy jak oczywistą potrzebę organizmu. Biologia wszak ma swoje prawa. Co jednak, gdy sen, a konkretniej marzenia senne to metoda pracy? W krainie surrealizmu sen gra pierwsze skrzypce i traktowany jest jak pełnoprawny narząd do pracy. A metody takie jak automatyczne zapisywanie (tworzenie przypadkowych zdań i ciągów zdań z zachowaniem poprawnej składni) czy automatyczne malowanie (tłumienie świadomej kontroli nad procesem twórczym) bazują właśnie na charakterze doświadczania przez śniącego obrazów. Najsłynniejszym dziełem powstałym właśnie w ten sposób jest „Pies Andaluzyjski” wyreżyserowany przez Luisa Bunuela. Scenariusz do filmu powstał według metody automatycznego zapisu w przeciągu zaledwie sześciu dni. Współautorem był sam Salvador Dali. Mimo tak intensywnej onirycznej dawki, Bunuel poczynił solidne konkretne przygotowania do premiery. Podobno niepewny reakcji krytyków i widzów na wszelki wypadek wypchał kieszenie spodni kamykami. Miały stanowić namacalny środek obrony w razie nieprzychylnego odbioru. O surrealizmie i jego nieskrępowanej sile dowiemy się więcej w czasie rozmowy Grzegorza Jankowicza z pisarką i historyczką sztuki Agnieszką Taborską.

Czym jest umysł? Jak działa? W cyklu "Rozmowy o umyśle" dr Mateusz Hohol (Centrum Kopernika Uniwersytetu Jagiellońskiego) i jego goście rozmawiają o różnych obliczach współczesnej kognitywistyki.  Gościem odcinka jest dr hab. Marcin Gorazda, prawnik oraz filozof ekonomii, autor książek "Filozofia ekonomii", "Granice naturalizacji prawa". W trakcie dyskusji stara się on odpowiedzieć na pytanie czy ustalenia psychologii, czy też szerzej nauk o poznaniu, zrewolucjonizowały ekonomię? Nie tylko w teorii, ale też w praktyce. Dr hab. Gorazda wskazuje również perspektywy i granice stosowania modeli matematycznych w ekonomii oraz przygląda się metodologicznemu statusowi ekonomii.

Modele matematyczno-komputerowe towarzyszą nam na co dzień, pozwalając choćby prognozować pogodę. Pandemia COVID-19 sprawiła jednak, że „model” stał się jednak jednym z najczęściej powtarzanych w mediach terminów naukowych. Prognozy epidemiologiczne, których dostarczają specjaliści od modelowania stają się jednym z podstawowych źródeł, w oparciu o które zapadają kluczowe decyzje na temat struktury naszego życia. Jakie są możliwości oraz ograniczenia matematyczno-komputerowego modelowania pandemii? Jakie dane uwzględniają modele, a jakie nie? Czy decydenci rzeczywiście słuchają naukowców? Na te oraz inne pytania odpowiada dr. inż. Franciszek Rakowski, twórca jednego z wiodących polskich modeli epidemiologicznych.

 Jak mechanika kwantowa opisuje atom? Podczas wykładu zastanowimy się nad ontologicznym statusem tzw. orbitali atomowych. Rozważymy czy „planetarny” model atomu jest całkowicie błędny, a jeśli tak, to co mechanika kwantowa oferuje w zamian. Usłyszymy o eksperymencie, który pozwolił wykonać „zdjęcie” orbitali atomu wodoru i zastanowimy się, jak takie zdjęcia interpretować. 

Rozmowa z dr hab, prof. UJ Markiem Czajkowskim (Katedra Bezpieczeństwa Narodowego, Wydział

Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ) o dotychczasowych regulacjach prawnych przestrzeni

kosmicznej i największych zagrożeniach i profitach jakie wynikają z jej dynamicznej eksploatacji. 

Gość: dr hab. Marek Czajkowski, prof. UJ (Katedra Bezpieczeństwa Narodowego, Wydział Studiów

Międzynarodowych i Politycznych UJ)

Prowadzący: adw. dr Karolina Mania (Katedra Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i

Komunikacji Społecznej UJ)

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność

Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540

200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W ostatnich latach rynek sztuki stał się jednym z najbardziej rozwijających się rynków inwestycyjnych. Czy spowodowała to potrzeba obcowania z pięknem, czy też może rynek ten jest niedocenionym sektorem? Jakimi prawami rządzi się rynek aukcyjny? Czy występują na nim uniwersalne trendy? Co wpływa na cenę dzieła? Czy wartości estetyczne mogą być wymierzone za pomocą pieniędzy? A także - czy piękno da się kupić? O tym porozmawiamy z Profesorem Wojciechem Szafrańskim Goszczący w studio obraz to “Marabut” autorstwa Adelajdy Kot Projekt powstał przy wsparciu: ArtInfo.pl, Exadel, Fundacja Rodziny Staraków, YES Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. „No to pięknie!” to cykl rozmów z ekspertami w których poszukiwać będziemy odpowiedzi na pytanie czym jest piękno. Wspólnie z postaramy się stawić czoło pytaniom o ewolucyjną naturę piękna, jego kontekst kulturowy, uniwersalne czy też subiektywne kryteria. Projekt realizowany we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie

Michał Kosiński (ur. 8 maja 1982 w Warszawie) – polski psycholog społeczny i data scientist zajmujący się badaniem ludzi poprzez pozostawiane przez nich cyfrowe ślady. Wykładowca Uniwersytetu Stanforda. Jeden z czołowych specjalistów w dziedzinie psychometrii.  W ramach Copernicus Festival opowie o swoich badaniach nad sztuczną inteligencją, m.in. o tym, że te same algorytmy, które wykorzystuje Facebook, potrafią na podstawie zdjęć twarzy przewidzieć z dużym prawdopodobieństwem wiele prywatnych cech danej osoby: jej poglądy polityczne, orientację seksualną, osobowość itd. Prof. Kosiński mówi także o tym, co badania z wykorzystaniem narzędzi big data wnoszą do współczesnej psychologii.

Projekt “Copernicus Festival 2022: Informacja” jest współfinansowany ze środków Miasta Krakowa.  Środki z budżetu Państwa: “Copernicus Festival 2022: Informacja.” w ramach programu “Społeczna odpowiedzialność nauki” przyjętego do finansowania w drodze konkursu ogłoszonego w dniu 8 marca 2021 r. przez Ministra Edukacji i Nauki. Wartość dofinansowania: 188 400,00 zł Całkowita wartość zadania: 221 900,00 zł

 Swoją żywieniową niezaleźność rośliny zawdzięczają badanemu od kilku stuleci procesowi fotosyntezy. Dzięki niej z dwutlenku węgla i wody, przy udziale energii słonecznej, tworzone są cząsteczki glukozy, czyli paliwa napędzającego życie komórki. Zaopatrywanie w niezbędne składniki możliwe jest dzięki szeregowi przystosowań w budowie rośliny oraz niesamowitym mechanizmom molekularnym. Ich tajemnice odkrywane są do dziś.  W swoim wykładzie dr Mariusz Gogól opowiada o tym, jak pogłębiała się nasza wiedza na temat procesu fotosyntezy - jednej z najważniejszych przemian biochemicznych w przyrodzie.
 

Cześć, nazywam się Mariusz Gogól i zapraszam Cię do posłuchania podcastu z cyklu “Wokół Życia”. Tematem dzisiejszego odcinka są transgeniczne rośliny.

Jak wygląda materiał genetyczny zmodyfikowanej rośliny? Jakie geny najczęściej dodawane są do roślin? Które rośliny poddano takim zmianom i jakie były tego skutki? To tylko niektóre pytania, na które będę szukał odpowiedzi w rozmowie z naszym ekspertem – dr. Pawłem Jedynakiem z Zakładu Biochemii i Fizjologii Roślin WBBiB UJ.

W podcaście porozmawiamy też o technikach tworzenia roślin GMO i innych, bardziej “kontrowersyjnych” sposobach kreowania nowych odmian roślin, które można spotkać na sklepowych półkach. Na koniec przyjrzymy się również aktualnej sytuacji prawnej GMO w Polsce oraz temu, w jaki sposób może się ona zmieniać w najbliższych latach.

Dr Paweł Jedynak zawodowo zajmuje się badaniem molekularnych mechanizmów, które kontrolują rozwój roślin, zajmuje się także poszukiwaniem nowych rozwiązań biotechnologicznych opartych o wykorzystanie mikroorganizmów.

Dr Mariusz Gogól – biolog, biochemik, edukator i popularyzator nauki. Więcej o jego działaniach dowiesz się z profilu na Instagramie: https://www.instagram.com/drmariuszgogol

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W kolejnym odcinku podcastu „Nauka na żywo” przyglądamy się współczesnym neurobiologicznym badaniom nad tożsamością oraz formowaniem i postrzeganiem „ja”. Z dr Iloną Kotlewską rozmawiamy o teoretycznych podejściach oraz sposobach operacjonalizacji „ja” a także o metodach badawczych biopsychologii.

Gdzie błądzą nasze myśli, gdy nie myślimy o niczym? Na jakiej podstawie możemy sądzić, że siebie z przeszłości postrzegamy jak przyjaciela? Jakie są problemy i zalety współcześnie wykorzystywanych technik obrazowania mózgu? M.in. na takie pytania odpowiadał dr Kotlewska.

Ilona Kotlewska – doktor nauk biologicznych, specjalność psychofizjologia. Prowadzi badania nad świadomością własnej osoby w oparciu o techniki obrazowania pracy mózgu. Bada, w jaki sposób odróżniamy od siebie bliskich przyjaciół i obcych nam ludzi. Próbuje odkryć, jak mózg łączy fakty z życia i wspomnienia związane z innymi osobami w jedną spójną całość, tworzącą podstawę naszego JA.

Rozmowę poprowadził Piotr Urbańczyk.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Ks. Michał Heller czyta fragment swojej najnowszej książki “Ważniejsze niż wszechświat” – będzie to rozdział poświęcony czasoprzestrzeni i wieczności.

W mini serii "Ewolucje" dr hab. Szymon Drobniak i Łukasz Kwiatek rozmawiają o współczesnych trendach w biologii ewolucyjnej. W drugim odcinku rozmawiają o zwierzęcych osobowościach, czyli powtarzalnych i mierzalnych schematach zachowań właściwych dla danego osobnika, które mają wpływ na jego dostosowanie do środowiska. Jak pojęcie zwierzęcych osobowości trafiło do współczesnej biologii? Jakie typy osobowości można wyróżnić? Czy warto się tym pojęciem posługiwać? Jak bada się osobowości u zwierząt - i czy badania te pokazują, że zwierzęta mogą mieć pewną psychiczną głębię?  

Szymon Drobniak pracuje w Instytucie Nauk o Środowisku UJ na Uniwersytecie Nowej Południowej Walii w Sydney. Zajmuje się m.in. genetyką i ekologią ewolucyjną. Popularyzator nauki związany z "Przekrojem", "Tygodnikiem Powszechnym" i naszym kanałem Youtube, członek stowarzyszenia Rzecznicy Nauki.  

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Na pojęcie piękna wpływ miała historia, dana epoka i jej kultura, która określała kanon sztuki. Artyści jednak doskonale wiedzieli o tym, że najlepiej sprzedaje się kontrowersja i przekraczanie granic. Tematem odcinka będzie oparty o klasyczne reguły renesans i rewolucyjny manieryzm, oparcie o złotą proporcję a deformacja. Jak manieryzm wpłynął na przyjęte zasady renesansowej sztuki? Czy wraz ze zmianą estetyki zmienił się sposób postrzegania człowieka? W studio gościmy doktora Grzegorza Jankowicza Goszczący w studio obraz to “Marabut” autorstwa Adelajdy Kot Projekt powstał przy wsparciu: ArtInfo.pl, Exadel, Fundacja Rodziny Staraków, YES Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. „No to pięknie!” to cykl rozmów z ekspertami w których poszukiwać będziemy odpowiedzi na pytanie czym jest piękno. Wspólnie z postaramy się stawić czoło pytaniom o ewolucyjną naturę piękna, jego kontekst kulturowy, uniwersalne czy też subiektywne kryteria. Projekt realizowany we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie

Czy władza może nam zakazać aktywności fizycznej? Jak wyważyć interes klubów sportowych i bezpieczeństwo zdrowotne społeczeństwa? Czy lekarz ma obowiązek leczyć, nawet z narażeniem się za zagrożenie zakażeniem? Gościem będzie dr Szymon Tarapata, prawnik, adwokat i popularyzator nauki. Rozmowa przedstawia wyniki badań przeprowadzonych częściowo w ramach projektu “Restrykcje i represje stanu epidemii (prawne aspekty funkcjonowania społeczeństwa w trakcie i po pandemii)”. Projekt finansowany ze środków konkursu SocietyNow!#1 w ramach programu Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

Profesor Jerzy Dzik to człowiek, który zdawałoby się, że o ewolucji wie wszystko. Sukcesy wykopaliskowe towarzyszyły mu w Chinach, Jakucji i Kazachstanie. W rozmowie w ramach Copernicus Festival opowiada o tym, jak dokumentujemy przeszłość z perspektywy paleontologa, czy ewolucja przebiega linearnie i czy ma przed nami jeszcze jakieś niewiadome na bazie badanych przez naukowców szczątków, liczących miliony lat. 

--- Copernicus Festival jest dofinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

Projekt jest współfinansowany ze środków Miasta Kraków

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą Copernicus Festival 2023: Kosmos, nr projektu SONP/SN/549957/2022 kwota dofinansowanie 299 100 zł, całkowita wartość projektu 340 600 zł.

Zapraszamy na fascynującą podróż w krainę historii z profesorem Normanem Davies’em. Dowiemy się, czy dla historyka ważniejszy jest czas czy przestrzeń, jak w ciągu dziejów zmieniało się podejście do czasu, czy historia jest nauczycielka pokory i czy Polska jest ewenementem. To wszystko zostanie okraszone anegdotami z niezwykłego życia tego najbardziej polskiego Brytyjczyka.  Prowadzenie: Dominika Dudek

Nagranie w ramach Copernicus Festival

Organizatorzy: Copernicus Center, Fundacja Tygodnika Powszechnego, Uniwersytet Jagielloński, Tygodnik Powszechny

Przy wsparciu: Miasto Kraków, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Templeton Religion Trust

Projekt współfinansowany ze środków Miasta Kraków

W pierwszym odcinku podcastu „Otwarta nauka w Centrum Kopernika” spróbujemy przedstawić diagnozę stanu współczesnej nauki. Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że przeżywa ona okres rozkwitu i triumfu – codzienne doniesienia prasy popularnonaukowej niejednokrotnie informują o przełomowych badaniach i odkryciach. W tym odcinku pochylimy się jednak nad ciemniejszą stroną działalności naukowej i spróbujemy wskazać błędy i nadużycia, jakie zdarzają się w procesie badań naukowych i ich raportowaniu.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik (Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Pojęcie „otwartej nauki” przywoływane jest nieustannie w aktualnych dyskusjach toczonych w środowisku naukowym. Rozumie się przez nie otwarty (nieodpłatny i nieograniczony czasowo ani terytorialnie) dostęp do publikacji naukowych, a także udostępnianie przez naukowców zarówno wyników badań, jak i zgromadzonych danych oraz algorytmów wykorzystanych do ich przetwarzania. Celem postulowanych przez zwolenników „otwartej nauki” praktyk i rozwiązań jest zwiększenie przejrzystości całego procesu prowadzenia badań naukowych i publikacji ich wyników, unikanie patologii (takich jak oszustwa naukowe) i zwiększenie społecznego zaufania do nauki. Postulaty te wyłoniły się m.in. w odpowiedzi na kryzys replikacyjny, który obejmuje coraz większą liczbę dyscyplin naukowych, wstrząsa podstawami naszej wiedzy i podkopuje społeczne zaufanie do samej nauki. Nie mamy wątpliwości, że nauka odpowiedzialna społecznie musi spełniać kryteria “otwartej nauki”.

W rozmowie z prof. Szymonem Malinowskim między innymi o tym, jak czas pandemii koronawirusa wpłynął na możliwości badania i lepszego rozumienia zmian klimatycznych, czy atmosfera ma szanse zauważyć związane z lockdownem spadki emisji, czy wreszcie nieuniknione po obecnym kryzysie zmiany w gospodarce, pójdą w kierunku dla klimatu korzystnym.

Nagranie w ramach Copernicus Festival

Organizatorzy: Copernicus Center, Fundacja Tygodnika Powszechnego, Uniwersytet Jagielloński, Tygodnik Powszechny

Przy wsparciu: Miasto Kraków, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Templeton Religion Trust

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Kraków.

Czym jest inteligencja? W jaki sposób można ją mierzyć? Czy można poprawić swoją inteligencję? Czy testy na inteligencje są wiarygodne i co w rzeczywistości mierzą? Czy istnieją ludzie z IQ powyżej 150? Co oznacza wysokie IQ? Na te i inne pytania związane z inteligencją w wykładzie z cyklu „Granice nauki II: Zmuszamy do myślenia" wybitny psycholog, prof. Edward Nęcka

Rozmowa z dr hab, prof. UJ Markiem Czajkowskim (Katedra Bezpieczeństwa Narodowego, Wydział

Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ) o historii eksploatacji przestrzeni kosmicznej, jej

społecznym wymiarze i aspektach bezpieczeństwa.

Gość: dr hab. Marek Czajkowski, prof. UJ (Katedra Bezpieczeństwa Narodowego, Wydział Studiów

Międzynarodowych i Politycznych UJ)

Prowadzący: adw. dr Karolina Mania (Katedra Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i

Komunikacji Społecznej UJ)

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność

Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540

200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Trzeci odcinek naszej serii poświęcony jest tematyce narracji obecnych w nauce oraz pseudonauce, a także w teoriach spiskowych. Gość odcinka, dr Szymon Makuła z Uniwersytetu Śląskiego, zajmujący się logiką, metodologią badań oraz myśleniem krytycznym, rzuca światło na problem popularyzacji nauki, a także bierze na warsztat postępującą siłę pseudonauki oraz narracji spiskowych. Czyżby nauka była na straconej pozycji?

Od setek lat ludzie snują i otaczają się najróżniejszymi narracjami: mitami, legendami i baśniami. We współczesnym świecie wciąż opowiadamy sobie historie – te o codziennym życiu albo o epickich przygodach – ale też próbujemy nieustannie upleść z otaczających nas, globalnych wydarzeń, jedną spójną opowieść. Stykamy się też z narracjami opowiadanymi w zupełnie nowy sposób: na ekranie komputera lub w formie teorii naukowych. Skąd bierze się w nas potrzeba tworzenia i słuchania narracji? Z czego składają się różne narracje i jakie spełniają funkcje? I wreszcie: czy można powiedzieć, że wręcz kierują one naszym życiem? W niniejszej serii podcastów, Piotr Szymanek, kognitywista i doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim, rozmawia z pięcioma ekspertami z różnych dziedzin by odpowiedzieć na te i inne pytania na temat narracji.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: Człowiek".

Wesprzyj kanał Copernicus: https://www.youtube.com/channel/UCCehmsLClWwxA_SDLtff6xA/join https://patronite.pl/copernicus

Czym różnią się iluzje od halucynacji? Skąd się biorą i z czego wynikają? Czy związane są tylko z zaburzeniami psychicznymi? Czy synestezja jest rodzajem halucynacji? Czym halucynacje różnią się od urojeń? Jakie jest prawdopodobieństwo, że żyjemy w symulacji?

„Czego nie wiemy o umyśle?” to podcast skoncentrowany na pytaniach. Mimo że ludzkość od tysiącleci głowi się nad tym, czym umysł jest i jak działa, dalej na ten temat więcej nie wiadomo, niż wiadomo. Dynamiczny rozwój psychologii, neuronauki i kognitywistyki w ostatnich kilku dekadach pozwolił odpowiedzieć tylko na nieliczne spośród zadawanych dotychczas pytań. Równocześnie otworzył horyzont nowych tajemnic, odsłaniając zagadnienia, o których nawet nie wiedzieliśmy, że o nich nie wiemy. Celem naszego podcastu jest wspólne spojrzenie na (a może nawet poza!) ten horyzont.

Czego nie wiemy o umyśle, starają się ustalić dwaj badacze z Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dr hab. Mateusz Hohol, prof. UJ zajmuje się szeroką gamą zagadnień z zakresu kognitywistyki i psychologii, w szczególności poznaniem matematycznym. Jest kierownikiem Mathematical Cognition and Learning Lab na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dr Jędrzej Grodniewicz zajmuje się filozofią umysłu i jej punktami stycznymi z filozofią psychiatrii, języka i epistemologią.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Prof. January Weiner (2) i dr January Weiner (3) mają wiele wspólnego: dzielą 50 proc. tych samych genów, wykonują tę samą profesję – obaj są biologami – i noszą to samo imię i nazwisko. Z jednym z najbardziej wpływowych i szanowanych polskich ekologów, autorem podręczników akademickich i wieloletnim wykładowcą Uniwersytetu Jagiellońskiego, oraz jego synem, specjalizującym się w zagadnieniach biomedycznych, porozmawiamy o tym jak szybko trzeba poprawiać podręczniki do biologii, czy sztuczna inteligencja zastąpi kiedyś epidemiologów oraz dlaczego Bill Gates – a także wielu naukowców – faktycznie przewidziało obecną pandemię – choć nie mogli oni przewidzieć jaki dokładnie będzie jej przebig i jaki konkretnie patogen ją wywoła. Prowadzenie: Łukasz Kwiatek (Tygodnik Powszechny, Centrum Kopernika).

Nagranie w ramach Copernicus Festival

Organizatorzy: Copernicus Center, Fundacja Tygodnika Powszechnego, Uniwersytet Jagielloński, Tygodnik Powszechny

Przy wsparciu: Miasto Kraków, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Templeton Religion Trust

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Kraków.

Tomasz Stawiszyński to filozof, publicysta i eseista, autor audycji radiowych. Tym razem przyjechał do Krakowa, by porozmawiać ze mną o przemijaniu, starzeniu się, względności odczuwania upływu czasu, stosunku do czasu narcystycznego człowieka XXI wieku. Nie będziemy unikać trudnych tematów naszego podejścia do choroby, cierpienia, niesprawności. Zastanowimy się nad COVID-owym zatrzymaniem świata i jego skutkami. Zadamy sobie pytanie w jakim znaczeniu pandemia stała się serum prawdy.  Prowadzenie: Dominika Dudek

Nagranie w ramach Copernicus Festival

Organizatorzy: Copernicus Center, Fundacja Tygodnika Powszechnego, Uniwersytet Jagielloński, Tygodnik Powszechny

Przy wsparciu: Miasto Kraków, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Templeton Religion Trust

Projekt współfinansowany ze środków Miasta Kraków

 Jeśli emocje ludzi choć po części podobne są do tych, jakich doświadczają niektóre zwierzęta, źródłem tego faktu muszą być współdzielone obwody mózgowe. Czy za emocje odpowiedzialne są tylko schowane głęboko w naszych mózgach struktury podkorowe, czy też istotną rolę w życiu emocjonalnym odgrywa nowsza ewolucyjnie kora mózgowa? Czy emocje są - jak twierdzono przez stulecia - tym samym co uczucia? Jeśli nie, to czy emocjom, których doświadczają inne zwierzęta towarzyszą także uczucia? Niniejszy wykład poświęcony będzie historii neurobiologicznych i neurokognitywnych badań nad emocjami. W jego tracie zobaczymy różne, także najnowsze, teorie, które odpowiadają między innymi na powyższe pytania. Przyjrzymy się także historii wykorzystania metod badawczych - rejestracji sygnału pojedynczych neuronów, metod psychofizjologicznych, obrazowania aktywności mózgu czy badań jego uszkodzeń w służbie zrozumienia emocji. 

Rozmowa z prof. Andrzejem Matyją, Kierownik II Katedry Chirurgii Ogólnej CM UJ, Prezes Naczelnej Izby Lekarskiej Na jak przygotowany system medycyny w Polsce napotkała pandemia? Nie widać w naszym kraju takiej tragedii, jaką obserwowaliśmy we Włoszech czy Hiszpanii – jak można to wytłumaczyć? Które działania MZ były trafione, a które błędne lub wdrożone zbyt późno? Czy teraz jest odpowiedni czas na luzowanie ograniczeń? Co będzie z medycyną po pandemii? Jakie są główne zagrożenia? Prowadzenie: Profesor Dominika Dudek

To, jak sztuka oddziałuje na nasze ośrodki poznawcze jest tematem zainteresowania kognitywistów, zajmujących się zupełnie nowym obszarem badawczym - neuroestetyką. Od lat dziewięćdziesiątych naukowcy badają wpływ tych procesów na naszą estetyczną ocenę, biorąc pod lupę reakcje i funkcje ludzkiego mózgu. Czy tak abstrakcyjne pojęcia, jak piękno mogą mieć swój odpowiednik neuronalny? Czy możemy wyróżnić uniwersalne kryteria, które na poziomie biologii determinują, czy coś nam się podoba? O tym porozmawiamy z naszym gościem, Profesorem Włodzisławem Duchem Goszczący w studio obraz to “Marabut” autorstwa Adelajdy Kot Projekt powstał przy wsparciu: ArtInfo.pl, Exadel, Fundacja Rodziny Staraków, YES Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. „No to pięknie!” to cykl rozmów z ekspertami w których poszukiwać będziemy odpowiedzi na pytanie czym jest piękno. Wspólnie z postaramy się stawić czoło pytaniom o ewolucyjną naturę piękna, jego kontekst kulturowy, uniwersalne czy też subiektywne kryteria. Projekt realizowany we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie

W kolejnym wykładzie z cyklu "Granice Nauki: Noble i IgNoble" dr Zdzisław Pogoda opowie o najcenniejszej nagrodzie przyznawanej matematykom - Medalu Fieldsa, nazywanym "matematycznym Noblem". Wykład dr. Pogody, wybitnego popularyzatora matematyki, autora wielu książek, m.in. "Królowa bez Nobla", odbył się w szczególny dzień: 10 grudnia, czyli rocznicę ustanowienia Nagrody Nobla i dzień śmierci jej fundatora. 

Rozmowa z dr hab. Moniką Bociągą-Jasik, specjalistą chorób zakaźnych, dr med. Konstantym Sułdrzyńskim, anestezjologiem, zajmującym się intensywna opieką medyczną oraz Jędrzejem Majką, podróżnikiem, autorem książek, który w jedną ze swoich podróży udał się na oddział COVIDowy. „Na pierwszej linii ognia” Będziemy rozmawiali o ciężkiej pracy, zmęczeniu, lęku. O tym jak ważne są ludzkie gesty i co pomaga w zdrowieniu. Spojrzymy na walkę z COVIDem z punktu widzenia pacjenta, lekarza zakaźnika mającego pod swoją opieką chorych w szpitalu, ale i tych pozostających w domowej izolacji oraz lekarza z Oddziału Intensywnej Opieki Medycznej, ratującego życie tym najciężej chorym Prowadzenie: Profesor Dominika Dudek

Krytyka badań jest nieodłącznym elementem nauki. Niektórzy naukowcy twierdzą, że bez krytyki

niemożliwy byłby postęp w nauce a jej obecność sprawia, że robimy coraz lepsze badania. W tym

odcinku podcastu spróbujemy porozmawiamy o tym, jaka jest różnica pomiędzy rzetelną krytyką a

krytykanctwem, które spotykamy w środowisku naukowym.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik

(Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.

Pojęcie „otwartej nauki” przywoływane jest nieustannie w aktualnych dyskusjach toczonych w środowisku

naukowym. Rozumie się przez nie otwarty (nieodpłatny i nieograniczony czasowo ani terytorialnie)

dostęp do publikacji naukowych, a także udostępnianie przez naukowców zarówno wyników badań, jak i

zgromadzonych danych oraz algorytmów wykorzystanych do ich przetwarzania. Celem postulowanych

przez zwolenników „otwartej nauki” praktyk i rozwiązań jest zwiększenie przejrzystości całego procesu

prowadzenia badań naukowych i publikacji ich wyników, unikanie patologii (takich jak oszustwa

naukowe) i zwiększenie społecznego zaufania do nauki. Postulaty te wyłoniły się m.in. w odpowiedzi na

kryzys replikacyjny, który obejmuje coraz większą liczbę dyscyplin naukowych, wstrząsa podstawami

naszej wiedzy i podkopuje społeczne zaufanie do samej nauki. Nie mamy wątpliwości, że nauka

odpowiedzialna społecznie musi spełniać kryteria “otwartej nauki”.

Rozmowa z Aleksandrem Kopyto (sekcja rakiet AGH Space Systems) o rozwoju polskiej branży

kosmicznej, eksploracji księżyca i przyszłości w obszarze technologii napędowych.

Gość: Aleksander Kopyto, AGH Space Systems.

Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale

Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność

Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540

200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W tym odcinku rozmawiamy o fascynującej złożoności neurobiologii depresji. Prowadząca: dr Kinga Wołoszyn-Hohol Gość: dr Bartłomiej Pochwat W tym cyklu dr Kinga Wołoszyn-Hohol rozmawia ze swoimi gośćmi o rozlicznych aspektach chorowania na zaburzenia psychiczne i ich leczenia. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Celem odcinka jest zastanowienie się, czy sposób funkcjonowanie instytucji naukowej i kultura organizacyjna mają znaczenie dla otwartej nauki. Omówimy m.in. narzędzia do diagnozy instytucji oraz przykładowe materiały szkoleniowe oraz zastanowimy się, jak wprowadzać pożądane zmiany w kulturze organizacyjnej tak, aby wspierała ona rzetelność naukową.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik (Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.

Literatura i linki:

UKRIO’s Self-Assessment Tool for The Concordat to Support Research Integrity https://ukrio.org/publications/concordat-self-assessment-tool/ https://ukrio.org/wp-content/uploads/UKRIO-Self-Assessment-Tool-for-The-Concordat-to-Support-Research-Integrity-V2.pdf

Robson, S. G., Baum, M. A., Beaudry, J. L., Beitner, J., Brohmer, H., Chin, J. M., ... & Thomas, A. (2021). Promoting Open Science: A holistic approach to changing behaviour. Collabra: Psychology, 7(1), 30137. https://online.ucpress.edu/collabra/article/7/1/30137/119214/Promoting-Open-Science-A-Holistic-Approach-to

FORRT Framework for Open and Reproducible Research Training https://forrt.org https://forrt.org/syllabus/

Berkeley Initiative for Transparency in the Social Sciences HTTPS://WWW.BITSS.ORG/ https://www.bitss.org/resource-library/

The University of Cambridge's guidelines on Good Research Practice https://www.research-integrity.admin.cam.ac.uk/research-integrity/research-integrity-statement https://www.research-integrity.admin.cam.ac.uk/research-integrity/good-research-practice https://www.research-integrity.admin.cam.ac.uk/research-integrity/research-integrity-and-good-research-practice-checklist

Gernsbacher, M. A. (2018). Rewarding research transparency. Trends in cognitive sciences, 22(11), 953-956. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6195839/

Człowieka rozumiemy dziś na dwa sposoby – potocznie i naukowo. Z jednej strony widzimy w nas samych osoby obdarzoną wolną wolą i świadomością, z drugiej zaś nauka opowiada nam o niewidzialnych dla nas procesach zachodzących w naszym mózgu. Jak pogodzić ze sobą te dwie, zdawałoby się, nieprzystające do siebie narracje? W ostatnim odcinku serii z pytaniem tym zmierzy się dr hab. Mateusz Hohol, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, kognitywista, kierownik Mathematical Cognition and Learning Lab, obecnie realizujący grant Narodowego Centrum Nauki pt. “Cognitive artifacts on various time scales: An integrative approach” (OPUS, nr 2021/43/B/HS1/02868).

Od setek lat ludzie snują i otaczają się najróżniejszymi narracjami: mitami, legendami i baśniami. We współczesnym świecie wciąż opowiadamy sobie historie – te o codziennym życiu albo o epickich przygodach – ale też próbujemy nieustannie upleść z otaczających nas, globalnych wydarzeń, jedną spójną opowieść. Stykamy się też z narracjami opowiadanymi w zupełnie nowy sposób: na ekranie komputera lub w formie teorii naukowych. Skąd bierze się w nas potrzeba tworzenia i słuchania narracji? Z czego składają się różne narracje i jakie spełniają funkcje? I wreszcie: czy można powiedzieć, że wręcz kierują one naszym życiem? W niniejszej serii podcastów, Piotr Szymanek, kognitywista i doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim, rozmawia z pięcioma ekspertami z różnych dziedzin by odpowiedzieć na te i inne pytania na temat narracji.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: Człowiek".

Wesprzyj kanał Copernicus: https://www.youtube.com/channel/UCCehmsLClWwxA_SDLtff6xA/join https://patronite.pl/copernicus

Celem odcinka jest omówienie kwestii nauki obywatelskiej (citizen science), czyli takich badań naukowych, w przeprowadzeniu których pomagają i uczestniczą osoby, które nie zajmują się nauką w sposób zawodowy. Przedstawimy różne formy, w jakich amatorzy i amatorki nauki mogą włączać się w badania naukowe i zilustrujemy je przykładami z astronomii, biologii, i badań medycznych. Omówimy, jakie korzyści oraz jakie potencjalne ryzyko może się wiązać z rozszerzeniem dostępu do badań naukowych.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik (Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.

W tym odcinku rozmawiamy o tym od czego rozpoczęła się farmakoterapia depresji, gdzie jesteśmy teraz i czego możemy się spodziewać w przyszłości. Prowadząca: dr Kinga Wołoszyn-Hohol Gość: dr Bartłomiej Pochwat W tym cyklu dr Kinga Wołoszyn-Hohol rozmawia ze swoimi gośćmi o rozlicznych aspektach chorowania na zaburzenia psychiczne i ich leczenia. Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Rozmowa z prof. Sebastianem Szybką (Wydział Fizyki,Astronomii i Informatyki UJ, Obserwatorium Astronomiczne UJ) o matematyczności świata, relacji matematyki i fizyki i różnym rozumieniu znaczenia liczb w naszym życiu.

Gość: dr hab. Sebastian Szybka, prof. UJ, Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki UJ, Obserwatorium Astronomiczne UJ

Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Rozmowa z prof. Bogdanem de Barbaro, psychiatrą i psychoterapeutą „Miłość w czasach zarazy” Porozmawiamy o emocjach, jakie wyzwala w ludziach pandemia; o tym dlaczego gorzej radzą sobie ludzie sukcesu; o rodzinach zamkniętych w czterech ścianach w czasie kwarantanny; o miłości, nienawiści i przemocy; o tym czy czeka nas baby-boom, czy może epidemia rozwodów; o lęku, smutku, samotności we dwoje; o tym jak poradzić sobie ze zniweczonymi planami i nadziejami, z poczuciem zagrożenia, z dystansem społecznym”; o tym jaki będzie „homo separatus” i co w relacjach międzyludzkich zmienia życie w maseczce. Prowadzenie: Profesor Dominika Dudek

Czym są galaktyki i ich środowiska międzygwiazdowe?

Czego dowiadujemy się z analizy środowiska międzygwiazdowego?

W kolejnym odcinku podcastu "Wszechświat" dr Karolina Mania i dr hab. (prof. UJ) Marian Soida (dyrektor Instytutu Obserwatorium Astronomicznego UJ) rozmawiają o galaktykach i roli pola magnetycznego w tzw. środowisku międzygwiazdowym. Z odcinka dowiecie się jak badamy galaktyki, czym jest synteza miary rotacji i w czym pomocny jest LOFAR (ang. LOw Frequency ARray). 

Gość: dr hab. Marian Soida, prof. UJ, dyrektor Instytutu Obserwatorium Astronomicznego UJ, prowadzący badania nad polem magnetycznym w środowisku międzygwiazdowym. 

Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W tym odcinku rozmawiamy o tym, czym jest stygmatyzacja osób chorujących psychicznie, jak wpływa na wychodzenie z kryzysu psychicznego i jak można z nią walczyć wykorzystując własne doświadczenie.

Prowadząca: dr Kinga Wołoszyn-Hohol

Goście: Barbara Banaś, Agnieszka Gazda-Grzesiak

W cyklu "Zdrowie Psychiczne" dr Kinga Wołoszyn-Hohol rozmawia ze swoimi gośćmi o rozlicznych aspektach chorowania na zaburzenia psychiczne i ich leczenia. Kinga Wołoszyn-Hohol to doktor psychologii, specjalizująca się w badaniach z zakresu psychofizjologii emocji, wykładowczyni UJ, psychoterapeutka poznawczo-behawioralna,  Wyniki swoich badań opublikowała m.in. w czasopismach Brain Structure and Function, Frontiers in Human Neuroscience, Biological Psychology. Tłumaczka książek z zakresu psychologii i neuronauki.

Kolejny odcinek poświecony jest kwestii oceny pracy naukowej. Zastanowimy się, po czym można poznać dobrego badacza i dobrą badaczkę i jaką rolę dla tej oceny odgrywa (a jaką powinno odgrywać) publikowanie w czasopismach o wysokim Impact Factor. Przeanalizujemy alternatywne wobec Impact Factor kryteria oceny. Przyjrzymy się także temu, jak oceniać wkład w pracę zespołową.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik (Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.

Pojęcie „otwartej nauki” przywoływane jest nieustannie w aktualnych dyskusjach toczonych w środowisku naukowym. Rozumie się przez nie otwarty (nieodpłatny i nieograniczony czasowo ani terytorialnie) dostęp do publikacji naukowych, a także udostępnianie przez naukowców zarówno wyników badań, jak i zgromadzonych danych oraz algorytmów wykorzystanych do ich przetwarzania. Celem postulowanych przez zwolenników „otwartej nauki” praktyk i rozwiązań jest zwiększenie przejrzystości całego procesu prowadzenia badań naukowych i publikacji ich wyników, unikanie patologii (takich jak oszustwa naukowe) i zwiększenie społecznego zaufania do nauki. Postulaty te wyłoniły się m.in. w odpowiedzi na kryzys replikacyjny, który obejmuje coraz większą liczbę dyscyplin

Celem odcinka jest przedyskutowanie problemu szeroko pojętego zaufania do nauki. Po zdefiniowaniu

na czym polegać może analiza zaufania w kontekście nauki przyjrzymy się w jaki sposób

niereplikowalność badań może wpłynąć na ich ocenę oraz w jaki sposób praktyki otwartej nauki modą

zmieniać nasze postrzeganie nauki, naukowców i naukowczyń.

Gospodarzami podcastu są dr Katarzyna Jaśko (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr Bartosz Janik

(Uniwersytet Śląski w Katowicach).

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

w ramach projektu „Otwarta Nauka w Centrum Kopernika”.

Rozmowa z dr Magdą Kordon-Kiszala o komercjalizacji wyników badań i pracy nad narzędziami umożliwiającymi precyzyjną detekcję pęknięć DNA.

Gość: dr Magda Kordon-Kiszala (intoDNA)

Prowadzący: adw. dr Karolina Mania, adiunkt w Katedrze Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

 Zagadnienie koordynacji wzrostowej i ruchowej roślin zwróciło uwagę nauki stosunkowo późno – w XIX wieku. Badania, które doprowadziły do wykrycia chemicznego regulatora tych procesów – tzw. auksyn – zapoczątkował sam Karol Darwin. Okazało się, że rośliny wcale nie są takie statyczne. Dzięki wytwarzanym hormonom i prostym mechanizmom reakcyjnym ich życie jest niezwykłą odpowiedzią na skomplikowane pytania stawiane przez warunki środowiskowe. Wymiar tego dialogu jest nie tylko naukowy - wiedza o fitohormonach jest szeroko wykorzystywana w rolnictwie, ogrodnictwie czy gospodarstwie domowym. 

Jakie są najważniejsze teorie na temat powstania i działania świadomości? Czy świadomość to rzecz czy funkcja? Co to znaczy być dualistą? Czy cząstki świadomości są wszędzie? Czy być świadomym to oglądać, co dzieje się w naszym umyśle? Czy rozwiązanie zagadki świadomości leży w fizyce kwantowej?

„Czego nie wiemy o umyśle?” to podcast skoncentrowany na pytaniach. Mimo że ludzkość od tysiącleci głowi się nad tym, czym umysł jest i jak działa, dalej na ten temat więcej nie wiadomo, niż wiadomo. Dynamiczny rozwój psychologii, neuronauki i kognitywistyki w ostatnich kilku dekadach pozwolił odpowiedzieć tylko na nieliczne spośród zadawanych dotychczas pytań. Równocześnie otworzył horyzont nowych tajemnic, odsłaniając zagadnienia, o których nawet nie wiedzieliśmy, że o nich nie wiemy. Celem naszego podcastu jest wspólne spojrzenie na (a może nawet poza!) ten horyzont.

Czego nie wiemy o umyśle, starają się ustalić dwaj badacze z Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dr hab. Mateusz Hohol, prof. UJ zajmuje się szeroką gamą zagadnień z zakresu kognitywistyki i psychologii, w szczególności poznaniem matematycznym. Jest kierownikiem Mathematical Cognition and Learning Lab na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dr Jędrzej Grodniewicz zajmuje się filozofią umysłu i jej punktami stycznymi z filozofią psychiatrii, języka i epistemologią.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

W spotkaniu wzięli udział: dr hab. Sebastian Szybka, fizyk i kosmolog, autor artykułu o nierozwiązanym przez Newtona problemie trzech ciała, oraz red. Michał Kuźmiński, dziennikarz naukowy i zastępca redaktora naczelnego "Tygodnika Powszechnego", autor wywiadu z prof. Masonem. 

W mini serii "Ewolucje" dr hab. Szymon Drobniak i Łukasz Kwiatek rozmawiają o współczesnych trendach w biologii ewolucyjnej. W pierwszym odcinku odwołują się do samego pojęcia trendu ewolucyjnego, czyli podobnych zmian ewolucyjnych występujących u różnych grup organizmów. Czy takie pojęcie jest dziś naukowo użyteczne? Czy można mówić o globalnych trendach ewolucji? W rozmowie pojawia się także temat dydaktyki biologii, a zwłaszcza różnic między obecnym nauczaniem na temat ewolucji w Polsce i Australii.  

Szymon Drobniak pracuje w Instytucie Nauk o Środowisku UJ na Uniwersytecie Nowej Południowej Walii w Sydney. Zajmuje się m.in. genetyką i ekologią ewolucyjną. Popularyzator nauki związany z "Przekrojem", "Tygodnikiem Powszechnym" i naszym kanałem Youtube, członek stowarzyszenia Rzecznicy Nauki.  

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

 W 1933 roku astronom Fritz Zwicky zauważył, że galaktyki wchodzące w skład gromady Coma poruszają się znacznie szybciej niż powinny, biorąc pod uwagę masę tej gromady wywnioskowaną na podstawie jej obserwowanej jasności. Zwicky doszedł zatem do wniosku, że większość materii budującej gromadę Coma nie świeci - jest ciemna. To początek pojęcia ciemnej materii w fizyce i astronomii. W czasie wykładu zostanie wyjaśnione, jaka była ewolucja tego pojęcia, czym może być i czym nie może ciemna materia, dlaczego jest ona tak ważna i budzi takie zainteresowanie, jak jej szukać oraz jakie są z nią związane kontrowersje. 

Rozmowa z dr hab. Tomaszem Żuradzkim, prof. UJ (Interdyscyplinarne Centrum Etyki UJ) o bioetyce i

narzędziach wspierania interakcji między humanistyką, a nauki biomedycznymi.

Gość: dr hab. Tomasz Żuradzki, prof. UJ (Interdyscyplinarne Centrum Etyki UJ)

Prowadzący: adw. dr Karolina Mania (Katedra Zarządzania Strategicznego w Wydziale Zarządzania i

Komunikacji Społecznej UJ)

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność

Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540

200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

O tym, jak sztuka wpływa na człowieka a także jak komunikują się przez nią osoby zaburzone psychicznie rozmawiamy w czwartym odcinku. Dzięki sztuce potrafimy lepiej przedstawić uczucia i doświadczenia. Jednak, co jeśli nasze postrzeganie rzeczywistości jest zaburzone? Jak postrzegają świat osoby cierpiące na chorobę dwubiegunową albo schizofrenię? Jak interpretować prace tworzone przez artystów zaliczanych do nurtu art brut? Naszym gościem jest Profesor Dominika Dudek Goszczący w studio obraz to “Marabut” autorstwa Adelajdy Kot Projekt powstał przy wsparciu: ArtInfo.pl, Exadel, Fundacja Rodziny Staraków, YES Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. „No to pięknie!” to cykl rozmów z ekspertami w których poszukiwać będziemy odpowiedzi na pytanie czym jest piękno. Wspólnie z postaramy się stawić czoło pytaniom o ewolucyjną naturę piękna, jego kontekst kulturowy, uniwersalne czy też subiektywne kryteria. Projekt realizowany we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie

Kto i po co oszukuje samego siebie? Czy jest to zjawisko powszechne? Jak rozwikłać związane z tym paradoksy? Czy nasz umysł jest podzielony na częściowo niezależne od siebie fragmenty?

„Czego nie wiemy o umyśle?” to podcast skoncentrowany na pytaniach. Mimo że ludzkość od tysiącleci głowi się nad tym, czym umysł jest i jak działa, dalej na ten temat więcej nie wiadomo, niż wiadomo. Dynamiczny rozwój psychologii, neuronauki i kognitywistyki w ostatnich kilku dekadach pozwolił odpowiedzieć tylko na nieliczne spośród zadawanych dotychczas pytań. Równocześnie otworzył horyzont nowych tajemnic, odsłaniając zagadnienia, o których nawet nie wiedzieliśmy, że o nich nie wiemy. Celem naszego podcastu jest wspólne spojrzenie na (a może nawet poza!) ten horyzont.

Czego nie wiemy o umyśle, starają się ustalić dwaj badacze z Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dr hab. Mateusz Hohol, prof. UJ zajmuje się szeroką gamą zagadnień z zakresu kognitywistyki i psychologii, w szczególności poznaniem matematycznym. Jest kierownikiem Mathematical Cognition and Learning Lab na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dr Jędrzej Grodniewicz zajmuje się filozofią umysłu i jej punktami stycznymi z filozofią psychiatrii, języka i epistemologią.

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

 Podczas wykładu prof. Dominika Dudek opowie o tym, jak w toku dziejów zmieniało się podejście do chorób psychicznych i osób, które na nie cierpią. Jakimi metodami w przeszłości próbowano leczyć chorych psychicznie i zapobiegać ich rozprzestrzenianiu się w społeczeństwie? Jak rozwijała się neurochirurgia i kiedy zaprzestano przeprowadzania inwazyjnych zabiegów, takich jak lobotomia? Jak wiele - i dlaczego - musieli wycierpieć pacjenci oddziałów psychiatrycznych jeszcze w połowie ubiegłego wieku?
 

Bonowicz opisuje świat dookoła nas za pomocą metafor, emocji czy wspomnień. Czy jednak takie zadanie w ogóle jest możliwe? Czy język poezji potrafi opisać niesprawiedliwość wojny, ból doświadczeń historii a może ten indywidualny, wypływający z intymnej rozmowy? O lekcjach płynących z książek i wierszy Wojciecha Bonowicza, o jego poradach dla początkujących literatów, w końcu o inspiracjach i wspólnotowości, porozmawiamy w kolejnym Śniadaniu Mistrzów. 

--- Copernicus Festival jest dofinansowany ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

Projekt jest współfinansowany ze środków Miasta Kraków

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą Copernicus Festival 2023: Kosmos, nr projektu SONP/SN/549957/2022 kwota dofinansowanie 299 100 zł, całkowita wartość projektu 340 600 zł.

Cześć, nazywam się Mariusz Gogól i zapraszam Cię do posłuchania podcastu z cyklu “Wokół Życia”. Tematem dzisiejszego odcinka są podobieństwa i różnice między komórkami ludzi i bakterii. Jakie mamy podobieństwa biochemiczne? Czym się różnimy? Czy te podobieństwa i różnice możemy w jakiś sposób wykorzystać? To tylko niektóre pytania, na które będę szukał odpowiedzi w rozmowie z naszym ekspertem - dr. Mariuszem Madejem z Zakładu Mikrobiologii WBBiB UJ. W trakcie rozmowy porozmawiamy na temat ekspresji genów w mikroorganizmach, edycji genów metodą CRISPR/Cas oraz o antybiotykach. Poruszymy także temat zmienności bakterii. Czy ją także możemy jakoś wykorzystać? Dr Mariusz Madej w pracy badawczej interesuje się biologią strukturalną bakteryjnych białek błonowych, a jako modelowy organizm bada bakterię Porphyromonas gingivalis – główną bakterię odpowiedzialną za rozwój paradontozy. Dr Mariusz Gogól – biolog, biochemik, edukator i popularyzator nauki. Więcej o jego działaniach dowiesz się z profilu na Instagramie: https://www.instagram.com/drmariuszgogol Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.

Na co dzień konfrontujemy się z różnymi wymiarami czasu, wyzwaniami, którym musimy sprostać mimo tego, że upływa on nieubłaganie. Czy czas w naszym życiu dzieli się na kilka wymiarów? Czy możemy mówić o czasie sportowca, czasie prywatności, czasie kobiety? Czy możemy mieć czas na miłość? Czy choroba przychodzi do nas zawsze w nieodpowiednim czasie? O tym rozmawiają Katarzyna Kubisiowska i Justyna Kowalczyk.

Nagranie w ramach Copernicus Festival

Organizatorzy: Copernicus Center, Fundacja Tygodnika Powszechnego, Uniwersytet Jagielloński, Tygodnik Powszechny

Przy wsparciu: Miasto Kraków, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Templeton Religion Trust

Dofinansowano z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Kraków.

Cześć, nazywam się Mariusz Gogól i zapraszam Cię do posłuchania podcastu z cyklu “Wokół Życia”. Tematem dzisiejszego odcinka są roślinne zapachy.

Czym jest zapach i jak powstaje? Jaka jest rola „wonnych cząsteczek” w świecie roślin? Czy można je wykorzystać w niekonwencjonalny sposób? To tylko niektóre pytania, które padną w rozmowie z dr. Pawłem Jedynakiem z Zakładu Biochemii i Fizjologii Roślin WBBiB UJ.

Posłuchacie także o metodach wydobywania zapachów z roślin, w tym również niekonwencjonalnym sposobie, który otrzymał nagrodę IG Nobla

Dr Mariusz Gogól – biolog, biochemik, edukator i popularyzator nauki. Więcej o jego działaniach dowiesz się z profilu na Instagramie: https://www.instagram.com/drmariuszgogol/

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki z programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki w ramach projektu „Nauka na żywo: wszechświat, życie, umysł". Kwota dofinansowania 540 200,00 zł, całkowita wartość zadania 600 200 zł.